იხილეთ წყარო გვერდისთვის Mac (კომპიუტერი)

{{მმ*|მაკინტოში}}
{{განახლება}}
[[File:M2 Macbook Air Starlight model.jpg|thumb|[[MacBook Air]], Apple-ის Mac-ის ყველაზე გაყიდვადი მოდელი]]
'''Macintosh''', იგივე '''Mac''' — [[Apple Inc.]]-ის მიერ შექმნილი, დამუშავებული და წარმოებული პერსონალური კომპიუტერების სერია. ნაწარმის ამ სერიაში შედის ლეპტოპები  [[MacBook Air]] და [[MacBook Pro]], ისევე, როგორც სტაციონარული [[iMac]], [[Mac Mini]], [[Mac Studio]] და [[Mac Pro]]. Mac-ები ვრცელდება [[ოპერაციული სისტემა|ოპერაციულ სისტემა]] [[macOS]]-ით.

სერიის პირველი კომპიუტერი თავდაპირველად [[1984]] წლის [[24 იანვარი|24 იანვარს]] გამოვიდა; ეს იყო პირველი პოპულარული პერსონალური კომპიუტერი, რომელიც ამჟამად სტანდარტად ქცეულ გრაფიკულ სამომხმარებლო ინტერფეისს ([[გსი]]) იყენებდა, დესკტოპზე ფანჯრებითა და თაგუნას კონტროლით მაშინ სტანდარტული საკომანდო ხაზის ინტერფეისის ნაცვლად. Apple იმავე დროს განაგრძობდა ოჯახ [[Apple II]]-ის კომპიუტერთა გაყიდვას Mac-ების პარალელურად [[1993]] წლამდე. მას შემდეგ ყველა Apple Mac-ის ოჯახისა გახდა.

თანამედროვე Mac-ები საკმაოდ მრავალფეროვანია დაწყებული ბიუჯეტური [[Mac Mini]] საშუალო რანგის სერვერით, [[ექს-სერვი]] (Xserve), დამთავრებული. Mac-ის სისტემები ძირითადად განკუთვნილია საშინაო, საგანმანათლებლო და სახვითი ხელოვნების პროფესიული ბაზრებისთვის; ბოლო დროს ექს-სერვი G5 სერვერის გამოსვლის შემდეგ Apple-მა სამეწარმეო ბაზარშიც შეაღწია.

თავდაპირველი Mac-ის ოპერაციული სისტემა პირველი Mac-ის გამოშვებიდან მოყოლებული გამოიყენება, თუმცა მან დროთა განმავლობაში დიდი ცვლილებები განიცადა. [[1999]] წელს Apple-ის ჯგუფმა გადაწყვიტა, რომ კლასიკურ macOSს-ს აკლდა თანამედროვე კომპონენტები და გამოუშვა [[იუნიქსი]]ს (Unix) ბაზაზე დამუშავებული [[macOS|macOS X]], რომელიც გაცილებით სტაბილური სისტემა გახდა, თუმცა ამასთან კვლავ შესაძლებელი იყო კლასიკის აპლიკაციების გამოყენება ჩაშენებული კლასიკთან თავსებადი ინტერფეისის შრით. macOS X-ის თანამედროვე ვერსიაა v10.7 (ლომი), რომელიც ყველა ახალ Macintosh-ს მოჰყვება როგორც სტანდარტული [[ოპერაციული სისტემა]] (Xserve macOS X Server-ის ვარიანტზეა). Mac-ის სრულყოფისათვის Apple-მა დამატებით გამოუშვა პროგრამული უზრუნველყოფა - ციფრული მედია-აპლიკაციების მთელი სერია - iLife (აი-ლაიფ) პაკეტი, iWork (აი-ვორკ) პაკეტი და პროფესიული შემოქმედებითი ბაზრისთვის განკუთვნილი Final Cut Pro, Shake და Aperture პროგრამები.

==ნაწარმის სია==
{{See also|Mac-ის მოდელების სია}}
{{გალერეა|title=Mac-ის ნაწარმის მიმოხილვა
|File:M2 Macbook Air Starlight model.jpg
 |[[MacBook Air]], მსუბუქი ლეპტოპი დამწყებებისთვის
|File:A 2021 14-inch Silver MacBook Pro (cropped).jpg
 |[[MacBook Pro]], მაღალი წარმადობის ლეპტოპი
|File:M1 iMac vector.svg
 |[[iMac]], [[მონობლოკი (კომპიუტერი)|მონობლოკური]] სტაციონარული კომპიუტერი
|File:Mac Mini 2020 silver.png
 |[[Mac Mini]], სტაციონარული კომპიუტერი დამწყებებისთვის
|File:Mac Studio (2022) front.jpg
 |[[Mac Studio]], კომპაქტური სამუშაო სადგური
|File:Mac Pro Mockup.svg
 |[[Mac Pro]], გაფართოებადი სამუშაო სადგური
}}
{| class="wikitable sortable“ style="width:75%; text-align: center;"
|+ Mac-ის ამჟამად წარმოებული მოდელები<ref>{{cite web |title=Apple – Support – Technical Specifications |url=https://support.apple.com/specs/maclaptops |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20221116165229/https://support.apple.com/specs/maclaptops |archive-date=16 ნოემბერი, 2022 |access-date=16 ნოემბერი, 2022 |website=support.apple.com}}</ref><ref>{{cite web |title=Apple – Support – Technical Specifications |url=https://support.apple.com/specs/macdesktops |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201112031825/https://support.apple.com/specs/macdesktops |archive-date=12 ნოემბერი, 2020 |access-date=16 ნოემბერი, 2022 |website=support.apple.com}}</ref>
! გამოსვლის თარიღი
! მოდელი
! პროცესორი
|-
| 10 ნოემბერი, 2020
| [[MacBook Air (Apple silicon)#M1 (2020)|MacBook Air (M1, 2020)]]
| [[Apple M1]]
|-
| 15 ივლისი, 2022
| [[MacBook Air (Apple silicon)#M2 (2022)|MacBook Air (M2, 2022)]]
| [[Apple M2]]
|-
| 24 იანვარი, 2023
| [[Mac Mini#Apple silicon (2020–present)|Mac Mini (2023)]]
| Apple M2 ან M2 Pro
|-
| rowspan="3"|13 ივნისი, 2023
| [[MacBook Air (Apple silicon)#M2 (2022)|MacBook Air (15 დუიმიანი, M2, 2023)]]
| Apple M2
|-
| [[Mac Studio|Mac Studio (2023)]]
| Apple M2 Max ან M2 Ultra
|-
| [[Mac Pro#Apple silicon (2023)|Mac Pro (2023)]]
| Apple M2 Ultra
|-
| rowspan="3"|7 ნოემბერი, 2023
| [[iMac (Apple silicon)|iMac (24-inch, 2023)]]
| [[Apple M3]]
|-
| [[MacBook Pro (Apple silicon)#14 დუიმიანი და 16 დუიმიანი (2021 დღემდე)|MacBook Pro (14 დუიმიანი, ნოემბერი, 2023)]]
| Apple M3, M3 Pro ან M3 Max
|-
| [[MacBook Pro (Apple silicon)#14 დუიმიანი და 16 დუიმიანი (2021 დღემდე)|MacBook Pro (16 დუიმიანი, ნოემბერი, 2023)]]
| Apple M3 Pro ან M3 Max
|}

== ისტორია ==
Mac-ის პროექტი [[1979]] წლის გაზაფხულზე დაიწყო Apple-ის თანამშრომელი [[რასკინი, ჯეფ|ჯეფ რასკინის]] მიერ, რომელსაც წარმოსახული ჰქონდა ადვილად გამოყენებადი, დაბალ-ფასიანი კომპიუტერის შექმნა საშუალო მომხმარებლისთვის. 1979 წლის სექტემბერში რასკინს ნება დართეს პროექტისთვის გუნდი აეყვანა. რასკინს სჭირდებოდა ინჟინერი, რომელიც [[პროტოტიპი]]ს აწყობას შეძლებდა. [[ატკინსონი, ბილ|ბილ ატკინსონი]], [[ლიზა (კომპიუტერი)|ლიზას]] გუნდის წევრი (რომელიც ასევე მუშაობდა მსგავსი [[ჰაი-ენდ]] კომპიუტერის შექმნაზე) აცნობს მას [[სმითი, ბერელ|ბერელ სმითს]], სერვის ტექნიკოსს, რომელიც იმ წელს იყო კომპანიაში მოსული. რამდენიმე წელიწადში რასკინმა დიდი სამუშაო გუნდი შექმნა, რომელმაც დააპროექტა და ააწყო პირველი Mac-ის ფუნქციონირებისათის საჭირო მასალები და [[პროგრამული უზრუნველყოფა]]. რასკინის, ატკინსონისა და სმითის გარდა ჯგუფში იყვნენ [[ესპინოზა, კრის|კრის ესპინოზა]], [[ჰოფმანი, ჯოანა|ჯოანა ჰოფმანი]], [[კროუ, ჯორჯ|ჯორჯ კროუ]], [[მანოკი, ჯერი|ჯერი მანოკი]], [[კეა, სუზან|სუზან კეა]] და [[ჰერცფელდი, ენდი|ენდი ჰერცფელდი]].<ref name=hertz1>{{cite book |last=Hertzfeld |first=Andy|title=Revolution in the Valley: The Insanely Great Story of How the MAC was Made |url= |location= |publisher=Oreilly |page=xxi-xxiv |isbn= |date=2005 }}</ref>

[[ფაილი:Macintosh 128k transparency.png|left|thumb|Macintosh 128k - პირველი Macintosh, რომელიც 1984 წელს გამოვიდა.]]
სმითის პირველი Macintosh ჯეფ რასკინის სპეციფიკაციებით დამზადდა: 64 კბ ოპერატიული მეხსიერება, მოტოროლას 6809E მიკროპროცესორი, 256x256 პიქსელიანი შავ-თეთრი ეკრანი. [[ტრიბლი, ბად|ბად ტრიბლი]], Mac-ის პროგრამისტი, დაინტერესდა Macintosh-ზე ლიზას გრაფიკული პროგრამების თავსებადობით და სთხოვა სმითს თუ შესაძლებელი იქნებოდა ლიზას მოტოროლა 68000 მიკროპროცესორის დამონტაჟება ისე, რომ Mac-ის წარმოების ღირებულება არ გაზრდილიყო. [[1980]] წლის დეკემბერში სმითი ახერხებს Mac-ის არქიტექტურის შეცვლას ისე, რომ მასზე მოტოროლა 68000 მიკროპროცესორის არა მხოლოდ დამონტაჟება, არემედ 5–დან 8 მეგაჰერცამდე აჩქარებაც შესაძლებელი ხდება. მსგავს არქიტექტურას უკვე 384x256 პიქსელიანი შავ–თეთრი ეკრანის მხარდაჭერაც შეეძლო. სმითის დიზაინი უფრო ნაკლებ ოპერატიულ მეხსიერებას საჭიროებდა ვიდრე ლიზასი და ამგვარად, წარმოება უფრო ეკონომიური გახდა. Mac-ის საბოლოო დიზაინი თვითმყოფადი იყო და გაცილებით მეტი საპროგრამო კოდი ჰქონდა წაკითხვად მეხსიერებაზე (ROM), ვიდრე ნებისმიერ სხვა კომპიუტერს. მას ასევე გააჩნდა 128 კბ ოპერატიული მეხსიერება (მაქსიმალური).

ინოვაციურმა დიზაინმა [[სტივ ჯობსი]]ს, Apple-ის თანადამფუძნებლის, ყურადღება მიიპყრო. მიხვდა რა, რომ Macintosh ლიზაზე უფრო გაყიდვადი იქნებოდა, მან ყურადღება მთლიანად ამ პროექტზე გადაიტანა. [[1981]] წელს ჯობსთან პირადი კონფლიქტის გამო რასკინი ტოვებს Mac-ის პროექტს და საბოლოო Mac-ის დიზაინი უფრო ჯობსის იდეათა განხორციელება უნდა იყოს ვიდრე რასკინის.

გაიგო რა [[ქსეროქსი]]ს მიერ დამუშავებული [[გრაფიკული სამომხმარებლო ინტერფეისი]]ს პიონერული ტექნოლოგიის შესახებ, ჯობსი გამოგონებას Apple-ის აქციებზე ოპციების გაცვლის ხარჯზე იძენს. შესაბამისად ლიზასა და Mac-ის მომხმარებლის ინტერფეისი ქსეროქსის საწყის დიზაინზეა დამუშავებული. ჯობსი ასევე იყვანს დიზაინერ [[ელინგერი, ჰერმუტ|ჰერმუტ ელინგერს]] Mac-ის ხაზზე სამუშაოდ, რისი შედეგიც Macintosh-ების თოვლივით თეთრი დიზაინი გახდა, რომელიც Apple-ის კომპიუტერების შუა 1980-იანებიდან მოყოლებული ხელწერა გახდა. მიუხედავად ამისა ჯობსის ლიდერობა Mac-ის პროექტზე ხანმოკლე გამოდგა. Apple-ის ახალ აღმასრულებელ დირექტორთან, ჯონ სკალთან, შიდა უთანხმოების გამო ჯობსი [[1985]] წელს გადადგა. მან მალევე საკუთარი კომპანია ნექსტი (NeXT) დააფუძნა და Apple-ში 1997 წლამდე არ დაბრუნებულა.

პირველი Mac-ის გამოჩენა ბაზარზე [[1984]] წლის [[22 იანვარი|22 იანვარს]] [[სუპერ-ბოული]]ს (Super Bowl) დროს გაშვებულ ამჟამად უკვე განთქმული [[რიდლი სკოტის]] შენიღბული სარეკლამო რგოლით მოხდა. თავად Mac ოფიციალურად 24 იანვარს გამოვიდა გასაყიდი ფასით $2.495 (დღევანდელი ფასებით ~$6.000).

== რესურსები ინტერნეტში ==
{{Commonscat-inline|Apple Macintosh}}
* {{Official website|https://apple.com/mac}}
* [http://www.apple.com.ge/ Apple-ის ქართული საიტი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20041128020108/http://www.apple.com.ge/ |date=2004-11-28 }}

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{Authority control}}
{{Apple-ის აპარატული უზრუნველყოფა}}
[[Category:Macintosh-ის კომპიუტერები]]
[[კატეგორია:Macintosh-ის პლატფორმა| ]]
[[კატეგორია:Apple-ის კომპიუტერები]]
[[კატეგორია:სტივ ჯობსი]]