ჰუმანიტარული ინტერვენცია

ჰუმანიტარული ინტერვენცია (ინგლ. Humanitarian intervention) ― ერთი სახელმწიფოს მიერ მეორე სახელმწიფოში ძალის გამოყენებით მოქალაქეთა ძირითადი უფლებების დაცვა, როდესაც სახელმწიფო თავის ტერიტორიაზე საერთაშორისო სამართლით აკრძალულ დანაშაულებს სჩადის. როგორც წესი, ერთი სახელმწიფოს ტერიტორიაზე მეორე ქვეყნის შეჭრა და მის საშინაო საქმეებში ჩარევა არა სპონტანურად, არამედ გაეროს რეზოლუციით ხდება. ადამიანის უფლებათა დარღვევის ფაქტებს გაერომ უნდა მისცეს შეფასება და ისინი საერთაშორისო დანაშაულად მიიჩნიოს. სამხედრო ჩარევა საერთაშორისო ღონისძიებებით უნდა მოხდეს.

ჰუმანიტარული ინტერვენციის ერთი სტანდარტული ან იურიდიული განმარტება არ არსებობს. ანალიზის სფერო (როგორიცაა სამართალი, ეთიკა ან პოლიტიკა) ხშირად გავლენას ახდენს მის განსაზღვრებაზე. განმარტებებს შორის სხვაობა რიგ საკითხებში ჩანს: არის თუ არა ჰუმანიტარული ინტერვენცია შემოფარგლული მხოლოდ იმ შემთხვევებით, როდესაც სახელმწიფო, სადაც ინტერვენცია ხორციელდება, არ აცხადებს თანხმობას; არის თუ არა ჰუმანიტარული ინტერვენცია სადამსჯელო ღონისძიებებით შეზღუდული და არის თუ არა ჰუმანიტარული ინტერვენცია შეზღუდული იმ შემთხვევებით, როდესაც მოქმედებისთვის გაეროს უშიშროების საბჭოს ავტორიზაცია ცალსახაა. მიუხედავად ამისა, არსებობს ზოგადი კონსენსუსი ჰუმანიტარული ინტერვენციის უმნიშვნელოვანეს მახასიათებლებზე:

1. ჰუმანიტარული ინტერვენციის ძირითადი მახასიათებელია სამხედრო ძალის მუქარა ან გამოყენება;
2. ჰუმანიტარული ინტერვენცია გულისხმობს სუვერენული სახელმწიფოს (რომელსაც სხვა სახელმწიფოს წინააღმდეგ აგრესია არ გამოუვლენია) ტერიტორიაზე ან საჰაერო სივრცეში სამხედრო ძალების გაგზავნით ამ სახელმწიფოს შიდა საქმეებში ჩარევას;
3. ინტერვენცია ხდება ისეთ სიტუაციებში, რომლებიც სახელმწიფოს სტრატეგიული ინტერესებისთვის პირდაპირ საფრთხეს არ წარმოადგენს, თუმცა მოტივირებულია ჰუმანიტარული მიზნებით.

ლიტერატურა

• Aghayev, Nasimi, "Humanitäre Intervention und Völkerrecht - Der NATO-Einsatz im Kosovo", Berlin, 2007. ISBN 978-3-89574-622-2
• Lepard, Brian, Rethinking Humanitarian Intervention, Penn State Press, 2002 ISBN 0-271-02313-9
• Annan, Kofi A. Two Concepts of Sovereignty, Economist, Sep. 18, 1999.
• Bordat, Josef, "Globalisation and War. The Historical and Current Controversy on Humanitarian Interventions", in: International Journal of Social Inquiry 2 (2009), pp. 1, 59–72.
• Evans, Gareth Rethinking Collective Action - CASR - edited excerpts - 2004.
• Finnemore, Martha (2003), The Purpose of Intervention: Changing Beliefs about the Use of Force, Cornell University Press, ISBN 978-0-8014-3845-5
• Hehir, Aidan Humanitarian Intervention: An Introduction (Palgrave MacMillan, 2010).
• James, Paul; Friedman, Jonathan (2006) Globalization and Violence, Vol. 3: Globalizing War and Intervention. London: Sage Publications. 

რესურსები ინტერნეტში

• ვიქსიკონში განმარტებულია სიტყვა: ჰუმანიტარული ინტერვენცია

• The Ethics of Armed Humanitarian Intervention U.S. Institute of Peace August 2002
• The Argument about Humanitarian Intervention By Michael Walzer