ჩეჩნეთის რესპუბლიკის ეროვნული ბიბლიოთეკა
 | |
| ქვეყანა | რუსეთი |
|---|---|
| ტიპი | ეროვნული ბიბლიოთეკა |
| კოორდინატები | 43°19′27″ ჩ. გ. 45°41′05″ ა. გ. / 43.32417° ჩ. გ. 45.68472° ა. გ. |
| კოლექცია | |
| შეგროვებული ნივთი | წიგნები, ჟურნალები, გაზეთები |
| მოცულობა | 1,5 მლნ |
| მიღება და სარგებლობა | |
| მკითხველი | 6 000 |
| სხვა ინფორმაცია | |
| დირექტორი | საციტა ისაილოვა |
| პერსონალი | 120 |
| საიტი | www.biblioteka-chr.ru |
აბუზარ აიდამიროვის სახელობის ჩეჩნეთის რესპუბლიკის ეროვნული ბიბლიოთეკა (ჩეჩ. Нохчийн Республикан Халкъан библиотека) — პირველი სახალხო ბიბლიოთეკა გროზნოში, დაარსებულია 1904 წელს. 1920 წელს გადაიყვანეს სახელმწიფო დაფინანსებაზე, ხოლო 1929 წელს, როდესაც გროზნო გახდა ჩეჩნეთის ავტონომიური ოლქის ცენტრი, ბიბლიოთეკაც საოლქო გახდა, ხოლო 1936 წელს ჩეჩნეთ-ინგუშეთმა მიიღო რესპუბლიკის სტატუსი და შესაბამისად ბიბლიოთეკაც რესპუბლიკური გახდა. 2013 წელს აბუზარ აიდამიროვის 80 წლის იუბილესთან დაკავშირებით ბიბლიოთეკას მისი სახელი უწოდეს.
ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
დაარსება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
რესპუბლიკური ბიბლიოთეკა გაიხსნა 1904 წლის ოქტომბერში, გროზნოში მდებარე პუშკინის სასწავლებლის პედაგოგების ძალისხმევით. წიგნადი ფონდი თავდაპირველად ჩამოყალიბდა მოქალაქეების შემოწირულობებით. საბჭოთა ხელისუფლების დამყარებამდე ბიბლიოთეკა იყო გროზნოს ერთ-ერთი კულტურული დაწეებულება. ოქტომბრის გადატრიალებამდე მისი წიგნადი ფონდი 14 ათას წიგნსა და ჟურნალს მოითვლიდა, ბიბლიოთეკას კი ჰყავდა 1172 მკითხველი[1].
1920 წელს ბიბლიოთეკა გადაიყვანეს სახელმწიფო დაფინანსებაზე, რომლის შემდეგაც მან მიიღო საოლქო ბიბლიოთეკის სტატუსი[1].
1927 წელს ბიბლიოთეკის თანამშრომელმა რაისა კონონენკომ მონაწილეობა მიიღო განმანათლებელთა პირველ საკავშირო ყრილობაში, რომელიც გაიმართა მოსკოვში. 1934 წელს ჩეჩნეთისა და ინგუშეთის ავტონომიური ოლქები გაერთიანდა და ეწოდა ჩეჩნეთ-ინგუშეთის ავტონომიური ოლქი ამავე წელს ბიბლიოთეკის დირექტორად დანიშნეს ივან სერგეევი, რომელიც ამ თანამდებობაზე იყო 1964 წლამდე[1].
1936 წელს ჩეჩნეთ-ინგუშეთი რესპუბლიკად გადაიქცა, ხოლო ბიბლიოთეკამ მიიღო რესპუბლიკურის სტატუსი[1].
დიდი სამამულო ომი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
1943 წლის იანვარში ფრონტის ხაზის ჩეჩნეთ-ინგუშეთის საზღვართან მოახლოებასთან დაკავშირებით ბიბლიოთეკამ დროებით შეაჩერა მუშაობა. ბიბლიოთეკა კვლავ გაიხსნა ამავე წლის სექტემბერში. ჩეჩნებისა და ინგუშების დეპორტაციის პერიოდში თანამშრომლებმა დამალეს და გადაარჩინეს ჩეჩნური და ინგუშური ლიტერატურის დიდი რაოდენობა[1].
ომისშემდგომი წლები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
1945 წლის 11 ივლისს ანტონ ჩეხოვის გარდაცვალების 40 წლისთავთან დაკავშირებით ბიბლიოთეკას მიენიჭა მისი სახელი. 1964 წელს ბიბლიოთეკის დირექტორი გახდა ინა გოლიკოვა. 1966 წელს ანტონ ჩეხოვის სკვერში გაიხსნა ბიბლიოთეკის ახალი შენობა[1].
1980 წელს ბიბლითეკის დირექტორად დანიშნეს ჩეჩენი, კულტურის დამსახურებული მოღვაწე თამარა გაბისოვა, ერთ-ერთი პირველი ნაციონალური სპეციალისტი, რომელსაც დამტავრებული ჰქონდა ლენინგრადის ნადეჟდა კრუპსკაიას სახელობის კულტურის სახელმწიფო ინსტიტუტი[1].
1983 წელს ბიბლიოთეკას მიენიჭა სახელმწიფო უნივერსალური სასწავლო ბიბლიოთეკის სტატუსი. 1980-იან წლებში ბიბლიოთეკაში ყოველწლიურად შედიოდა 35 ათასი წიგნი, 60 დასახელების გაზეთი და 485 დასახელების ჟურნალი. 1990-იანი წლების დასაწყისში ბიბლიოთეკის საერთო ფონდი შეადგენდა 2,65 მლნ ერთეულს[1].
დიდი ხნის განმავლობაში ბიბლიოთეკა წარმოადგენდა კრასნოდარის კულტურის ინსტიტუტის, დაღესტნის უნივერსიტეტისა და მოსკოვის კულტურის ინსტიტუტის სტუდენტების საპრაქტიკო ბაზას[1].
პოსტსაბჭოთა პერიოდი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
1993 წელს ბიბლიოთეკის დირექტორად დანიშნეს ისტორიის მეცნიერებათა კანდიდატი ედლბეკ ხასმაგომადოვი[2].
1994-1995 წლების საომარი მოქმედებების პერიოდში ბიბლიოთეკა მთლიანად განადგურდა, ხოლო მისი უნიკალური ფონდი დაიწვა[1].
ბიბლიოთეკამ მუშაობა განაგრძო ქალაქის სტადიონის ტრიბუნების ქვეშ გამოუსადეგარ სათავსოში. 1995 წელს კი მიენიჭა ეროვნული ბიბლიოთეკის სტატუსი.
ახალი ფონდი დაკომპლექტდა დაღესტნის, ყაბარდო-ბალყარეთისა და სტავროპოლის ბიბლიოთეკებიდან გაგზავნილი ლიტერატურით. ბიბლიოთეკას წიგნებს ჩუქნიდა გროზნისა და სხვა დასახლებების მაცხოვრებლები[1].
2013 წლის 23 მარტს გაიხსნა ეროვნული ბიბლიოთეკის ახალი შენობა. იგი განთავსებულია გროზნოს ცენტრში. 2013 წლის 30 ოქტომბერს მიენიჭა აბუზარ აიდამიროვის სახელი[3].
2013 წელს ნალჩიკში გამართულ ფესტივალზე „ჩრდილოეთ კავკასიის არქიტექტურის ტრადიციები და ნოვატორობა“ შენობის პროექტმა გაიმარჯვა ნომინაციაში „ნაგებობა“[4][5][6][7][8][9][10].
2017 წელს გაიხსნა ბიბლიოთეკის ელექტრონული ფონდი[11].
ბიბლიოთეკის ხელმძღვანელები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- 1934—1964 — ივან სერგეევი;
- 1964—1978 — ინა გოლიკოვა;
- 1978—1980 — პოლინა გორბუნოვა;
- 1980—1993 — თამარა გაბისოვა;
- 1993—2014 — ედილბეკ ხასმაგომადოვი;
- 2014—დან — საციტა ისრაილოვა[12].
ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Альтимирова З. Х-А. Национальная библиотека: история и современность (1904—2004). Библиографический указатель. — Гр.: ГУП «Книжное издательство», 2004. — 200 экз.
- Ваксман Александр. Записки краеведа. — Гр.: Чечено-Ингушское книжное издательство, 1984. — С. 19—21. — 96 с. — 5000 экз.
- Музакаев Дикалу. Чеченская культура — от традиционности к современности. — Гр.: ФГУП «Издательско-полиграфический комплекс», 2012. — 280 с. — 800 экз.
- Чечня: право на культуру. — М.: «Полинформ-Талбури», 1999. — С. 25—28. — 120 с. — 1500 экз.
რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Национальная библиотека Чеченской Республики им. Абузара Айдамирова. Российская библиотечная ассоциация. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-03-07. ციტირების თარიღი: 2014-08-02.
- Национальная библиотека ЧР. Министерство культуры Чеченской Республики. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2014-07-29. ციტირების თარიღი: 2014-08-02.
- История основания библиотеки. Национальная библиотека Чеченской Республики. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2017-07-24. ციტირების თარიღი: 2014-08-02.
- Национальная электронная библиотека Чеченской Республики. Национальная библиотека Чеченской Республики. ციტირების თარიღი: 2017-05-10.
- Национальная библиотека Чеченской Республики
- Глазами любопытного туриста. Национальная библиотека Чеченской Республики YouTube-ზე
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ 1.00 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 1.10 Национальная библиотека ЧР. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2014-07-29. ციტირების თარიღი: 2014-07-29.
- ↑ Светлана Емельянова. (2013-05-26) Национальная библиотека ЧР не будет зарабатывать на читателях. ციტირების თარიღი: 2017-11-26.
- ↑ Национальной библиотеке ЧР присвоено имя А. Айдамирова დაარქივებული 2014-07-29 საიტზე Wayback Machine.
- ↑ Здание Национальной библиотеки — лучшее на Северном Кавказе
- ↑ Национальная библиотека Чеченской Республики
- ↑ Топ-10 знаковых библиотек России. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2014-02-10. ციტირების თარიღი: 2018-11-01.
- ↑ Национальная библиотека Чечни победила в конкурсе «Традиции и новаторство в архитектуре Северного Кавказа». დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2014-08-12. ციტირების თარიღი: 2018-11-01.
- ↑ Национальная библиотека Чечни признана лучшей постройкой Северного Кавказа, 6.11.13
- ↑ Лучшей постройкой Северного Кавказа признали здание Национальной библиотеки Чечни. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2014-08-11. ციტირების თარიღი: 2018-11-01.
- ↑ Национальная библиотека Чеченской Республики признана лучшей постройкой Северного Кавказа
- ↑ Заместитель председателя Правительства РФ Ольга Голодец во главе делегации руководства федеральных органов исполнительной власти социального блока и Минкавказа России посетила Чеченскую Республику. minkavkaz.gov.ru (2017-05-25). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2017-06-02. ციტირების თარიღი: 2017-11-26.
- ↑ ГБУ «Национальная библиотека ЧР имени Абузара Абдулхакимовича Айдамирова». mk-chr.ru. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2017-07-20. ციტირების თარიღი: 2017-11-26.