ჩეჩნეთის ველური ბუნება
ჩეჩნეთის ველური ბუნება — ფლორისა და ფაუნის მთელი რიგი, რომელიც გვხვდება ჩეჩნეთის რესპუბლიკაში, რუსეთში.
ჩეჩნეთის ველური ბუნება აისახება მისი სხვადასხვა ტოპოგრაფიული და კლიმატური პირობებით, სამხრეთით - დიდი კავკასიონით, დასავლეთით და აღმოსავლეთით მდინარეების თერეგსა და სუნზას ხეობებით, ხოლო სტეპებით ჩრდილოეთში. ჩეჩნეთში კეზენოიამის ტბა დაღესტნის საზღვართან ახლოს მდებარეობს სადაც, ბინადრობენ პლანქტონებიც. სალმო ეზენამი, კალმახის იშვიათი სახეობა, რომელიც ახლა კრიტიკულად გადაშენების პირას იმყოფება ევროპული კვანძის (Squalius cephalus) შემოჭრის გამო, მხოლოდ ამ ტბის მკვიდრია და ამიტომ კეზენოიამის ტბის ენდემია.
ჩეჩნეთის დაახლოებით ოცი პროცენტი დაფარულია წიფლის, არყის, რცხილისა და მუხის ტყეებით. ჩრდილოეთით მდებარეობს უდაბნო და ნახევარ- უდაბნო. თერგის მარცხენა სანაპიროზე გაშენებულია გარეული ხილი, კენკროვანი ბუჩქები, სამკურნალო მცენარეები და სოკოები. ფოთლოვანი ტყეები გავრცელებულია 1800-დან 2000 მეტრის სიმაღლეზე (5,900 -6,600 ფუტი), ხოლო სუბალპური და ალპური მდელოები უფრო მაღალ სიმაღლეებზე. თერგ – კუმას დაბლობში დაახლოებით 50 სახეობის ძუძუმწოვარი და 150 ტიპის ფრინველი ბინადრობს. [1][2]
გეოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ჩეჩნეთის რელიეფი აშკარად გამოირჩევა ოთხი ზონით - ჩრდილოეთის დაბლობებით, ტერეკ ზანზუას ქედებით, ჩეჩნეთის დაბლობებით და კავკასიის მთებით. [3]
ძირითადი მდინარეები, რომლებიც ქვეყანაში გაედინაება არის: თერგი, სუნჟა, არგუნი და ასა, რომლებიც მყინვარებში წარმოიქმნებიან. მდინარეები თერგი და სუნჟა გაედინება ქვეყნის მასშტაბით დასავლეთიდან აღმოსავლეთისკენ და ქმნის ფართო ხეობებს, რომლებიც ქმნიან ქვეყნის წინა რეგიონს.
ყველაზე მაღალი მთა არის ტებულოსმთა, რომლის სიმაღლეა 14,741 ფუტი (4,493 მეტრი). ნოღაის სტეპის ტალღოვანი ვაკეები ქვეყნის ჩრდილოეთ ნაწილში მდებარეობს.
დაცული ტერიტორიები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ჩეჩნეთს აქვს მთელი რიგი დაცული ტერიტორიები, რომეთა ფართობიც 12,000-დან 100,000 ჰა-მდე მერყეობს. ეჩნეთის ერთ-ერთი ყველაზე დიდი ნაკრძალია შატოის ნაკრძალი, რომელიც მოიცავს 20 000 ჰექტარზე მეტ განთავსებულ ტყეს. ნაკრძალი ბედენოს ნაკრძალს უერთდება. დომინირებული მცენარეულობა შედგება ძვირფასი ხეებისა და კენკროვანი ბუჩქებისგან, თხილის ხეებისგან, სამკურნალო მცენარეებისგან და ასევე სოკოებისაგან.
სხვა ნაკრძალებში შედის ურუს-მარტანის, შალისა და არგუნის ნაკრძალები.[4]
ფლორა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ქვეყანაში მცენარეულობა შედგება ნოღაის სტეპის ნახევრად უდაბნოს მცენარეებისგან. ბუმბულის ბალახის სტეპისა და წაბლის სახეობები გვხვდება შავმიწა ნიადაგებში და მდინარე თერგისა და მდინარე სუნჟას რაიონებში. მთის კალთები შეფენილია წიფლნარით, რცხილნარითა და მუხისგან ფართოფოთლოვანი მკვრივი ტყეებით. 6500 ფუტის ზემოთ, მცენარეულობის ტიპი იცვლება წიწვოვანი ტყეებით, რაც ალპურ მდელოებამდე აღწევს. ქვეყანაში მცენარეთა სხვა სახეობები ფიჭვი, ვაშლი, ალუბალი, მსხალი, კენკრა, გარეული მარწყვი და მრავალი სხვა.
ფაუნა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ჩეჩნეთში დაფიქსირებულ სახეობებს მიეკუთვნება მურა დათვი (500), მგელი (1100), ევრაზიული ფოცხვერი (რამდენიმე), მელა (1300), ჯაყელი (1200), აღმოსავლეთ კავკასიის ტურა, ევროპული გარეული კატები, ჯიხვი, შველი, გარეული ღორი, წავები, ენოტები, კვერნა, კურდღლები, მოლები, ერმინები და ბალახის გველები.
ფრინველები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ჩეჩნეთში დაფიქსირებულია ფრინველის 242 სახეობა, რომელთაგან სამი (წითელწვერა ბატი, თეთრფრთიანი და შავი ლაქი) არიან ენდემური სახლის ფრინველები, 10 არის გლობალური საფრთხის წინაშე მყოფი. [5]
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ "Chechnya". Encyclopædia Britannica. Retrieved 20 April 2013.
- ↑ Amjad Jaimoukha (10 November 2004). The Chechens: A Handbook. Taylor & Francis. pp. 17–19. ISBN 978-0-203-35643-2. Retrieved 19 April 2013.
- ↑ "Geography" დაარქივებული 2020-03-12 საიტზე Wayback Machine. . Chechen. Official website of the North Caucasus Development Corporation (NCDC). Retrieved 20 April 2013.
- ↑ World Press Review. Stanley Foundation. 2003. p. 99. Retrieved 20 April 2013.
- ↑ Avibase - Bird Checklists of the World Chechnya, Republic of"." Avibase international Organization. Retrieved 20 April 2013.