გველგესლასებრნი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
ოქროს ბოტი (განხილვა | წვლილი) |
No edit summary |
||
| ხაზი 16: | ხაზი 16: | ||
| არეალის ლეგენდა = |
| არეალის ლეგენდა = |
||
}} |
}} |
||
'''გველგესლასებრნი''' ({{lang-la|Viperidae}}) |
'''გველგესლასებრნი''' ({{lang-la|Viperidae}}) — შხამიანი გველების ოჯახი. აქვთ მოკლე, მოძრავად შესახსრებული ზედა ყბის ძვალი და მის წინა კიდეზე ერთი ან ორი დიდი კბილი, რომელთა მილები შხამიან ჯირკვლებს უკავშირდება. უმრავლესობის თვალის გუგა ვერტიკალურია. სუნთქვის ორგანოა ე. წ. ტრაქეული ფილტვი. ცნობილია გველგესლასებრთა 10 გვარი, რომელშიც გაერთიანებულია 60-მდე სახეობა. გავრცელებული არიან ევროპაში, აზიასა და აფრიკაში (მადაგასკარის გარდა). ცხოვრობენ მიწაზე, ხეებსა და სოროებში. აქტიურობენ მეტწილად საღამო ხანს და ღამით. გაღიზიანებულები სპირალურად ეხვევიან, იბერებიან, ძლიერ სისინებენ და ელვის სისწრაფით ესხმიან თავს მსხვერპლს. გველგესლასებრნი ძირითადად იკვებებიან მცირე ზომის მღრღნელებით, პატარა ფრინველებით და ხვლიკეპბით, ზოგნი — მწერებით. უმრავლესობა [[კვერცხცოცხლადშობა|კვერცხცოცხლადმშობია]]. საკუთრივ [[გველგესლა]]ს (Vipera) გვარში 11-13 სახეობაა, რომელთაგან საქართველოში გვხვდება ხუთი სახეობა [[ველის გველგესლა]] (Vipera ursini), [[კავკასიური გველგესლა]] (Vipera kaznakovi), [[ცხვირრქოსანი გველგესლა]] (Vipera ammodytes),<ref name="ქსე" /> [[ამიერკავკასიური ცხვირრქოსანი გველგესლა]] (Vipera transcaucasiana)<ref>{{cite book |last1=Mallow |first1=D. |last2=Ludwig |last2=D. |last3=Nilson |first3=G. |title=True vipers : natural history and toxinology of Old World vipers |date=2003 |publisher=Krieger Publishing Company |location=Malabar, Florida. |isbn=0-89464-877-2}}</ref> და [[გიურზა]], რომელიც თავის მონათესავეთა შორის ყველაზე დიდია. აფრიკული გველგესლას (Bitis) გვარი აერთიანებს 8-10 სახეობას. ეფას გვარის სახეობები გავრცელებულია ჩრდილოეთ აფრიკაში, სამხრეთ-დასავლეთ და დასავლეთ ტრამალებში. მიწის გველგესლას (Atractaspis) გვარის სახეობები უმეტესად აფრიკაში ბინადრობენ. გველგესლასებრთა, მაგ. Bitis-ის შხამი საზიანოა ადამიანისათვის — შლის სისხლის წითელ უჯრედებს, აზიანებს ნერვულ სისტემას. მრავალი სახეობის ნაკბენი სახიფათოა ცხოველისთვისაც. გველგესლასებრთაგან მიღებულ [[გველის შხამი|გველის შხამს]] მედიცინაში იყენებენ.<ref name="ქსე">{{ქსე|3|138|ჯანაშვილი ა.|არა}}</ref> |
||
==ლიტერატურა== |
|||
{{ქსე|3|138|ჯანაშვილი ა.}} |
|||
== სქოლიო == |
|||
{{სქოლიო}} |
|||
[[კატეგორია:გველგესლასებრნი|*]] |
[[კატეგორია:გველგესლასებრნი|*]] |
||
04:46, 15 მაისი 2021-ის ვერსია
| გველგესლასებრნი | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 მექსიკური ჩხრიალა გველი (Crotalus basiliscus) | |||||||||||||
| მეცნიერული კლასიფიკაცია | |||||||||||||
| |||||||||||||
| ლათინური სახელი | |||||||||||||
| Viperidae | |||||||||||||
| |||||||||||||
გველგესლასებრნი (ლათ. Viperidae) — შხამიანი გველების ოჯახი. აქვთ მოკლე, მოძრავად შესახსრებული ზედა ყბის ძვალი და მის წინა კიდეზე ერთი ან ორი დიდი კბილი, რომელთა მილები შხამიან ჯირკვლებს უკავშირდება. უმრავლესობის თვალის გუგა ვერტიკალურია. სუნთქვის ორგანოა ე. წ. ტრაქეული ფილტვი. ცნობილია გველგესლასებრთა 10 გვარი, რომელშიც გაერთიანებულია 60-მდე სახეობა. გავრცელებული არიან ევროპაში, აზიასა და აფრიკაში (მადაგასკარის გარდა). ცხოვრობენ მიწაზე, ხეებსა და სოროებში. აქტიურობენ მეტწილად საღამო ხანს და ღამით. გაღიზიანებულები სპირალურად ეხვევიან, იბერებიან, ძლიერ სისინებენ და ელვის სისწრაფით ესხმიან თავს მსხვერპლს. გველგესლასებრნი ძირითადად იკვებებიან მცირე ზომის მღრღნელებით, პატარა ფრინველებით და ხვლიკეპბით, ზოგნი — მწერებით. უმრავლესობა კვერცხცოცხლადმშობია. საკუთრივ გველგესლას (Vipera) გვარში 11-13 სახეობაა, რომელთაგან საქართველოში გვხვდება ხუთი სახეობა ველის გველგესლა (Vipera ursini), კავკასიური გველგესლა (Vipera kaznakovi), ცხვირრქოსანი გველგესლა (Vipera ammodytes),[1] ამიერკავკასიური ცხვირრქოსანი გველგესლა (Vipera transcaucasiana)[2] და გიურზა, რომელიც თავის მონათესავეთა შორის ყველაზე დიდია. აფრიკული გველგესლას (Bitis) გვარი აერთიანებს 8-10 სახეობას. ეფას გვარის სახეობები გავრცელებულია ჩრდილოეთ აფრიკაში, სამხრეთ-დასავლეთ და დასავლეთ ტრამალებში. მიწის გველგესლას (Atractaspis) გვარის სახეობები უმეტესად აფრიკაში ბინადრობენ. გველგესლასებრთა, მაგ. Bitis-ის შხამი საზიანოა ადამიანისათვის — შლის სისხლის წითელ უჯრედებს, აზიანებს ნერვულ სისტემას. მრავალი სახეობის ნაკბენი სახიფათოა ცხოველისთვისაც. გველგესლასებრთაგან მიღებულ გველის შხამს მედიცინაში იყენებენ.[1]
სქოლიო
- ↑ 1.0 1.1 ჯანაშვილი ა., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 3, თბ., 1978. — გვ. 138.
- ↑ Mallow, D.; D.; Nilson, G. (2003) True vipers : natural history and toxinology of Old World vipers. Malabar, Florida.: Krieger Publishing Company. ISBN 0-89464-877-2.