რუსიონის ბრძოლა
| რუსიონის ბრძოლა | |||
|---|---|---|---|
| ბულგარეთ-ლათინური ომების ნაწილი | |||
 ბულგარეთი კალოიანის ქვეშ | |||
| თარიღი | 1206 წლის 31 იანვარი | ||
| მდებარეობა | რუსკოი | ||
| შედეგი | ბულგალერების გამარჯვება | ||
| მხარეები | |||
| |||
| მეთაურები | |||
| |||
| ძალები | |||
| |||
| დანაკარგები | |||
| |||
რუსიონის ბრძოლა (ბულგარულად: Битката при Русион) მოხდა 1206 წლის ზამთარში რუსიონის ციხესთან (Rusköy-ის თანამედროვე კეშანი) ბულგარეთის იმპერიისა და ბიზანტიის ლათინური იმპერიის ჯარებს შორის. ბულგარელებმა დიდი გამარჯვება მოიპოვეს.
კონფლიქტის წარმოშობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ადრიანოპოლის ბრძოლაში დიდ გამარჯვებას მოჰყვა ბულგარეთის სხვა გამარჯვებები სერესსა და პლოვდივში. ლათინურმა იმპერიამ დიდი დანაკარგი განიცადა და 1205 წლის შემოდგომაზე ჯვაროსნებმა სცადეს გადაჯგუფება და მათი ჯარის ნაშთების რეორგანიზაცია. მათი ძირითადი ძალები შედგებოდა 140 რაინდისგან და რამდენიმე ათასი ჯარისკაცისგან, რომლებიც რუსონში იყვნენ. ამ არმიას ხელმძღვანელობდნენ ტიერი დე ტერმონდი და ტიერი დე ლოოსი, რომლებიც კონსტანტინოპოლის ლათინური იმპერიის ყველაზე გამორჩეულ დიდებულებს შორის იყვნენ.
ბრძოლა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
1206 წლის იანვრის შუა რიცხვებში ბულგარეთის არმია სამხრეთისაკენ გაემართა. ჯარების ნაწილმა ალყა შემოარტყა ადრიანოპოლს, დანარჩენები კი კალოიანის პირადი მეთაურობით გაემართნენ რუსიონისკენ. თავისი საბრძოლო გეგმის თანახმად, მას უნდა ეიძულებინა ლათინები, დაეტოვებინათ ციხე და მათ მოსაზიდად, გაგზავნა კუმანების დამპყრობლების მცირე ჯგუფი, რათა დაეპყრო პატარა და უმნიშვნელო ციხესიმაგრე. კალოიანი ვარაუდობდა ჯვაროსნების უცოდინრობასა და დისციპლინის ნაკლებობას. მანევრმა იმუშავა - 30 იანვრის საღამოს ჯვაროსნები ქალაქის კარიბჭესკენ დაიძრნენ. ტიერი დე ლუსი კონსტანტინოპოლში გაიწვიეს და ახლა ტიერი დე ტერმონდი, რომელიც ცნობილი იყო, როგორც დაუფიქრებლად მამაცი კაცი, ხელმძღვანელობდა ჯარს. ბიზანტიელი ისტორიკოსი ნიკეტას ქონიატესი წერდა, რომ მისი ჯარები იყვნენ ყველაზე მამაცები მთელ ლათინურ არმიაში. დაახლოებით 120 რაინდი და მრავალი მხედარი დაიძრა რუსიონიდან და მათ მთელი ღამე იარეს. 31 იანვრის დილას მიაღწიეს ციხეს, მაგრამ იგი მიტოვებული დახვდათ და ისევ რუსიონში გაემართნენ. ამასობაში 7000 ბულგარელი გარს შემოერტყა ჯვაროსნებს და დაიკავეს პოზიციები რუსონის კედლებამდე 7 კმ-ზე. ციხის დამცველები ცოტანი იყვნენ და მხოლოდ კოშკებიდან შეეძლოთ ყურება. იქიდან ხედავდნენ მოახლოებულ ლათინთა არმიას, რომელიც ოთხ რაზმად იყო დაყოფილი. მოწინავე გვარდიას ხელმძღვანელობდა შარლ დე ფრენი, შემდეგ მიჰყვებოდა ტერმონდის ჯარები და ანდრეს დებოასა და ჟან დე შოასის რაზმი. ბოლო რაზმი იყო გუილაუმ დე ლოოსის, ტიერი დე ლოოსის ძმის მეთაურობით.
ბრძოლა უკანა დაცვაში დაიწყო. გიომ დე ლოოსის რაზმს თავს დაესხა სხვა ბულგარული ძალა და მიუხედავად სასოწარკვეთილი წინააღმდეგობისა, მაინც დამარცხდა. გადარჩენილები შეერია ჯარს მათ წინ, მაგრამ მალე ჯვაროსანთა შემდეგი ორი რაზმიც დამარცხდა. ბრძოლა იმართებოდა მაშინ, როცა ჯარები მიდიოდნენ. მებრძოლი ჯარისკაცების მასები ნელ-ნელა რუსიონისკენ მიიწევდნენ. ციხიდან დაახლოებით 2 კმ-ზე ჯვაროსნული საბრძოლო ფორმირება ბულგარეთის თავდასხმების შედეგად საბოლოოდ დაინგრა ორივე მხრიდან. რაინდები მამაცურად იბრძოდნენ, მაგრამ მათი უმეტესობა დაიღუპა: საწყისი 120-დან მხოლოდ ათმა მოახერხა რუსიონამდე მისვლა. ათასობით რიგითი ჯარისკაცი დაიღუპა ბრძოლაში ან ტყვედ ჩავარდა. ჯვაროსნების ყველა მეთაური ტიერი დე ტერმონდის ჩათვლით დაიღუპა. განადგურებული არმიის ნაშთებმა მიატოვეს რუსიონი და თავშესაფარითვის მიაშურეს ახლომდებარე ქალაქ როდოსტოს.
სუტუაციის შემდგომი განვითარება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
როდოსტო იყო კარგად გამაგრებული ქალაქი ვენეციელთა დიდი გარნიზონით, რომელიც გაერთიანებული იყო რუსიონიდან გადარჩენილთა და 2000 კაციანი ასეულით, რომლებიც მოგვიანებით ჩამოვიდნენ. როდესაც კალოიანი მივიდა, დამცველები პანიკაში ჩავარდნენ და ხანმოკლე ბრძოლის შემდეგ მთლიანად დამარცხდნენ. მალევე დაიპყრეს კიდევ მრავალი ქალაქი, როგორებიცაა პერინტი, ჩორლუ, არკადიოპოლისი, მესინა და დაონიონი. ბულგარელებმა ალყა შემოარტყეს მნიშვნელოვან ქალაქ დიდმოტეიჩოს, რომელიც აიღეს მომდევნო წელს.
შემდგომი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მთელი სამხედრო ოპერაციის დროს ჯვაროსნებმა დაკარგეს 200-ზე მეტი რაინდი, ათასობით ჯარისკაცი. რამდენიმე ვენეციური გარნიზონი მთლიანად განადგურდა. ლათინური იმპერიის ახალ იმპერატორს ანრი ფლანდრიელს მოუწია საფრანგეთის მეფისთვის კიდევ 600 რაინდი და 10000 ჯარისკაცი ეთხოვა. ჯეფრი ვილჰარდუინელმა დამარცხება ადრიანოპოლში მომხდარ კატასტროფას შეადარა, თუმცა ჯვაროსნებს გაუმართლათ - 1207 წელს ცარ კალოიანი მოკლეს თესალონიკის ალყის დროს და ახალ იმპერატორ ბორილს, რომელიც იყო უზურპატორი, დრო სჭირდებოდა თავისი უფლებამოსილების განსახორციელებლად.
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Йордан Андреев, Милчо Лалков, Българските ханове и царе, Велико Търново, 1996
- რუსიონის ბრძოლა(ბულგარულად)
- Fine, J. van A. Jr. The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest/კრიტიკული გამოკვლევა მეთორმეტე საუკუნის ბოლოდან ოსმალეთის დაპყრობამდე. University of Michigan. — Ann Arbor: University of Michigan Press, 1994. — ISBN 0-472-08260-4
- Madgearu, A. The Asanids: The Political and Military History of the Second Bulgarian Empire 1185—1280/მეორე ბულგარეთის იმპერიის პოლიტიკური და სამხედრო ისტორია1185—1280. — Leiden: Brill Publishers, 2016. ISBN 978-9-004-32501-2
- Zlatarsky, V. N. Томъ III. Второ българско царство. България при Асѣневци (1187—1280)/ტომი III. მეორე ბულგარეთის სამეფო. ბულგარეთი ასნევცის დროს (1187-1280 წწ.)