ნგუენ ვან ჰიუ

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
ნგუენ ვან ჰიუ
ვიეტ. Nguyễn Văn Hiệu
დაბ. თარიღი 21 ივლისი, 1938(1938-07-21)
დაბ. ადგილი ჰანოი
გარდ. თარიღი 23 იანვარი, 2022(2022-01-23)[1] (83 წლის)
მოქალაქეობა  ვიეტნამი
საქმიანობა ფიზიკოსი, ფიზიკოს-თეორეტიკოსი, ბირთვული ფიზიკოსი და პოლიტიკოსი
მუშაობის ადგილი მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტი
სამეცნიერო ხარისხი ფიზიკა-მათემატიკის მეცნიერებათა დოქტორი
ჯილდოები ხო ში მინის პრემია, მეგობრობის ორდენი და ლენინური პრემია

ნგუენ ვან ჰიეუ (ვიეტ. Nguyễn Văn Hiệu დ. 21 ივლისი, 1938, ჰანოი, ვიეტნამი — 23 იანვარი, 2022) — ვიეტნამელი ფიზიკოსი, ( დიდი ხნის განმავლობაში მუშაობდა დუბნის ბირთვული კვლევების გაერთიანებულ ინსტიტუტში ), კვანტური ველის თეორიის და ელემენტარული ნაწილაკების თეორიული ფიზიკის სპეციალისტი, რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის უცხოეელი წევრი (1982) [2], ლენინის პრემიის ლაურეატი მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების დარგში (1986).

ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ნგუენ ვან ჰიეუ დაიბადა ჰანოიში 1938 წლის 21 ივლისს. [3] [4] ოჯახში ათი შვილიდან უფროსი ვაჟი იყო. [5]

1954 წელს ნგუენ ვან ჰიუ შევიდა ჰანოის პედაგოგიური უნივერსიტეტის ფიზიკის ფაკულტეტზე, რომელიც დაამთავრა 1956 წელს, რის შემდეგაც მან განაგრძო მუშაობა იმავე უნივერსიტეტში. [3] [4]

1960 წელს ნგუენ ვან ჰიუ ჩავიდა სსრკ-ში და შეუდგა მუშაობას დუბნის ბირთვული კვლევების ერთობლივი ინსტიტუტის თეორიული ფიზიკის ლაბორატორიაში. 1964 წელს დაიცვა სადოქტორო დისერტაცია, ხოლო 1966-1969 წლებში იყო თეორიული ფიზიკის ლაბორატორიის ჯგუფის ხელმძღვანელი. [3] 1968 წელს გახდა მ.ვ.ლომონოსოვის სახელობის მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორი. [4]

1970 წელს ნგუენ ვან ჰიუ დაბრუნდა ვიეტნამში და სათავეში ჩაუდგა ფიზიკის ინსტიტუტს დირექტორის რანგში, ამავე დროს იყო სამეცნიერო კვლევების ეროვნული ცენტრის თავმჯდომარის მოადგილე. 1975 წლიდან 2006 წლამდე ეკავა მრავალი ხელმძღვანელი თანამდებობა სამეცნიერო და საგანმანათლებლო დაწესებულებებში და ორგანიზაციებში: იყო ვიეტნამის რესპუბლიკის სამეცნიერო კვლევის ეროვნული ცენტრის პრეზიდენტი, მასალების კვლევის აკადემიის დირექტორი, ჰანოის ინსტიტუტის დირექტორი. ტექნიკის და ვიეტნამის მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების აკადემიის დირექტორი. 2005 წლიდან აზია-წყნარი ოკეანის თეორიული ფიზიკის ცენტრის ხელმძღვანელია. [4]

პარალელურად, ნგუენ ვან ჰიე აგრძელებდა თანამშრომლობას ბირთვული კვლევების საერთაშორისო ინსტიტუტთან. 1982 წელს დაინიშნა ბირთვული კვლევების გაერთიანებული ინსტიტუტი თეორიული ფიზიკის ლაბორატორიის სექტორის ხელმძღვანელად. [3] 1982 წლის სექტემბერში აირჩიეს სსრკ მეცნიერებათა აკადემიის უცხოელ წევრად (1991 წლიდან - რუსეთის მეცნიერებათა აკადემიის უცხოელი წევრი ) [2] . მრავალი წლის განმავლობაში ის იყო ვიეტნამის სოციალისტური რესპუბლიკის მთავრობის სრულუფლებიანი წარმომადგენელი ბირთვული კვლევების გაერთიანებულ ინსტიტუტში და ამავე ინსტიტუტის სამეცნიერო საბჭოს წევრი. [6]

ნგუენ ვან ჰიუ გარდაიცვალა 2022 წლის 23 იანვარს. [7]

სამეცნიერო შედეგები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ნგუენ ვან ჰიეუს ძირითადი ნაშრომები დაკავშირებულია კვანტური ველის და მრავალნაწილაკიანი სისტემების თეორიებთან. მან შეისწავლა ასიმპტომური მიმართებები გაფანტვის ამპლიტუდებს შორის რელატივისტურ ლოკალურ კვანტურ ველის თეორიაში. ზოგიერთი ნაშრომი ეძღვნება სუსტი ურთიერთქმედების ვექტორული დენის სტრუქტურას, ელემენტარული ნაწილაკების უნიტარული სიმეტრიის თეორიას და დისპერსიულ მიმართებებს. მას აგრეთვე ეკუთვნის ნაშრომი სუპერგამტარობის თეორიაზე და ზეგამტარებში ელექტრონების დაწყვილებაზე. [6]

1986 წელს, ნაშრომების სერიისთვის "ინკლუზიური პროცესები მაღალი ენერგიის ელემენტარული ნაწილაკების ძლიერ ურთიერთქმედებებში და ამ პროცესებში მასშტაბის უცვლელობის აღმოჩენა", ნგუენ ვან ჰიუს მიენიჭა ლენინის პრემია მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების დარგში ( სერგეი დენისოვთან, მირიან მესტვირიშვილთან და იური პროკოშკინთან ერთად). [8] [9]

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. ↑ https://ens-paris-saclay.fr/actualite/hommage-au-professeur-nguyen-van-hieu
  2. ↑ 2.0 2.1 Нгуен Ван Хьеу (HTML). ИС «Архивы Российской академии наук» — isaran.ru. ციტირების თარიღი: 08.01.2014.
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 Н.Н. Прислонов. Нгуен Ван Хьеу — физик (HTML). www.dubna.org. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 02.01.2014. ციტირების თარიღი: 08.01.2014.
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 Фам Май Ан. Знакомьтесь: Нгуен Ван Хьеу — вьетнамский физик-теоретик (HTML). Волгоградский государственный технический университет, газета «Политехник». ციტირების თარიღი: 08.01.2014.
  5. ↑ Nguyen Van Hieu (particle physicist) celebrates 70 years (HTML). philosophyofscienceportal.blogspot.com. ციტირების თარიღი: 08.01.2014.
  6. ↑ 6.0 6.1 Социалистическая Республика Вьетнам — Полномочный представитель (HTML). ОИЯИ — jinr.ru. ციტირების თარიღი: 10.01.2014.
  7. ↑ Hommage au professeur Nguyên Van Hiêu (HTML). ens-paris-saclay.fr (2022-01-24). ციტირების თარიღი: 2022-01-31.
  8. ↑ Награды института (PDF). ОИЯИ — jinr.ru. ციტირების თარიღი: 10.01.2014.
  9. ↑ Премии и награды, открытия, медали РАН (HTML). ИФВЭ — www.ihep.su. ციტირების თარიღი: 10.01.2014.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ნგუენ_ვან_ჰიუ&oldid=4629212“-დან