იხილეთ წყარო გვერდისთვის თურქეთის საკონსტიტუციო ისტორია

{{თურქეთის პოლიტიკა}}
'''თურქეთის საკონსტიტუციო ისტორია''' დასაბამს იღებს „Sened-i İttifak“-ით, რომელიც 1808 წელს დაიწყო და დღემდე გრძელდება. [[მაჰმუდ II]]-ის პერიოდში, [[მუსტაფა-ფაშა ბაირაქთარი]] მიერ მომზადებული დოკუმენტი 1808 წლის 29 სექტემბერს ხელი მოეწერა რუმელელი და ანატოლიელი მთავარ კაცებსა და ოსმალეთის სახელმწიფოს შორის, რომ ცენტრალური ხელისუფლება დომინირებდეს ამ პროვინციებში. ეს დოკუმენტი [[თურქეთის ისტორია]]ში პირველ „კონსტიტუციურ დოკუმენტად“ ითვლება, რადგან თურქეთის ისტორიაში პირველად ოსმალეთის იმპერიის სახელმწიფო ძალაუფლება შეიზღუდა. 1839 წლის 3 ნოემბერს გამოცხადდა [[მუსტაფა რეშიდ-ფაშა]]ს მიერ მომზადებული „რეორგანიზაციის საიმპერატორო ედიქტი“, [[აბდულმეჯიდ I]]-ის პერიოდში. იმპერატორი ამ იმპერიული ბრძანებით დაიფიცა, რომ ის ამის შემდეგ პოლიტიკაში მარტო ბრძანებით და კანონებით იხელმძღვანელებს. „Hatt-ı Hümayun“, რომელიც შეავსო და გააძლიერა იმპერიული ბრძანება , 1856 წელს აბდულმეჯიდის მიერ გამოცხადდა. 

საუკუნეების მანძილზე თურქეთს ჰქონდა ბევრი კონსტიტუცია და შეიძლება ხასიათდებოდეს სახელმწიფო ერის, დემოკრატიზაციისა და საერთაშორისო სამართლის აღიარების მყარი ნიშნებით. თანამედროვე კონსტიტუციური ერა იწყება რესპუბლიკის დაარსებიდან. თურქეთის პირველი კონსტიტუცია 1921 წელს მიიღეს, შემდეგ 1924, 1961, 1982 წელს ახალი კონსტიტუცია მიიღეს, რომელიც 2010 და 2017 წელს შესწორება შევიდა. ბოლო [[თურქეთის საკონსტიტუციო რეფერენდუმი (2017)|საკონსტიტუციო რეფერენდუმით]], თურქეთის რესპუბლიკის დაარსებიდან პირველად, ქვეყანა საპარლამენტო სისტემიდან საპრეზიდენტოზე გადავიდა.<ref>{{Cite web|url=https://global.tbmm.gov.tr/docs/constitution_en.pdf|title=Constitution Of The Republic Of Turkey|last=The Grand National Assembly of Turkey|first=|date=2016-07-15|website=Constitution Of The Republic Of Turkey|publisher=The Grand National Assembly of Turkey|at=Chapter Three, Section I, Article 41, Para 3-4|access-date=2016-07-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200209123304/https://global.tbmm.gov.tr/docs/constitution_en.pdf|archivedate=2020-02-09}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.cnnturk.com/Turkiye/anayasa.asp |title=Draft proposal |accessdate=2008-01-01 |year=2007 |language=tr |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071216051145/http://www.cnnturk.com/Turkiye/anayasa.asp |archivedate=2007-12-16 }}</ref><ref>{{Cite news |last=Yavuz |first=Ercan |publisher=Zaman |url=http://www.todayszaman.com/tz-web/detaylar.do?load=detay&link=130544 |title=New constitution to dominate 2008 |date=2008-01-01 |accessdate=2008-01-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080213043422/http://www.todayszaman.com/tz-web/detaylar.do?load=detay&link=130544 |archivedate=2008-02-13 }}</ref>

== ეტაპები ==
* 1876: 1876 წლის ოსმალეთის კონსტიტუცია, ოსმალეთის იმპერიის პირველი საკონსტიტუციო ეპოქა (1876-78)
* 1909: 1876 წლის კონსტიტუციის ცვლილება და ოსმალეთის იმპერიის მეორე საკონსტიტუციო ერა (1908-20)
* 1921: 1921 კონსტიტუცია; [[თურქეთი|თურქეთის რესპუბლიკის]] პირველი კონსტიტუცია; ჩამოყალიბდა ერთპალატიანი საკანონმდებლო ორგანო — [[თურქეთის დიდი ეროვნული ასამბლეა|დიდი ეროვნული ასამბლეა]]
* 1924: 1924 წლის შესწორებული კონსტიტუცია
* 1961: 1961 კონსტიტუცია; ჩამოყალიბდა პარლამენტის ზედა პალატა — სენატი, შეიქმნა ორპალატიანი სისტემა
* 1982: 1982 კონსტიტუცია; გაუქმდა სენატი, პარლამენტი გადაიქცა ერთპალატიან ორგანოდ
* 2010: შევიდა ცვლილებები 1982 წლის კონსტიტუციაში
* 2017: [[თურქეთის საკონსტიტუციო რეფერენდუმი (2017)|რეფერენდუმის]] შედეგად, 1982 წლის კონსტიტუციაში შევიდა მორიგი ცვლილებები, რომლის მიხედვით, თურქეთი საპარლამენტოდან საპრეზიდენტო მმართველობის სისტემაზე გადავიდა

==იხილეთ აგრეთვე==
*[[თურქეთის საკონსტიტუციო რეფერენდუმი (1961)|1961 წლის საკონსტიტუციო რეფერენდუმი]]
*[[თურქეთის საკონსტიტუციო რეფერენდუმი (1982)|1982 წლის საკონსტიტუციო რეფერენდუმი]]
*[[თურქეთის საკონსტიტუციო რეფერენდუმი (2007)|2007 წლის საკონსტიტუციო რეფერენდუმი]]
*[[თურქეთის საკონსტიტუციო რეფერენდუმი (2010)|2010 წლის საკონსტიტუციო რეფერენდუმი]]
*[[თურქეთის საკონსტიტუციო რეფერენდუმი (2017)|2017 წლის საკონსტიტუციო რეფერენდუმი]]

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

[[კატეგორია:თურქეთის კონსტიტუციები]]
[[კატეგორია:თურქეთის ისტორია]]