ზაპიეკანკა
ზაპიეკანკა (პოლონურად: Zapiekanka) — ღია სენდვიჩი, რომელიც მზადდება ბაგეტის ან პურის სხვა გრძელი სახეობისაგან, ზემოდან მოშუშული თეთრი სოკოთი, ყველით და ზოგჯერ სხვა ინგრედიენტებით. კერძი ყველის გადნობამდე ცხვება. მიირთმევენ ცხელ კეტჩუპთან ერთად. კერძი ქუჩის საკვებად ითვლება. ზაპიეკანკას ისტორია 1970-იანი წლებიდან იწყება, ის უკავშირდება პოლონეთის კომუნისტური რეჟიმის მკაცრ პერიოდს, მაგრამ მას XXI საუკუნეში აქვს განახლებული მოთხოვნა, რამაც ახალი ვერსიების გამოგონება და ხარისხის გაუმჯობესება გამოიწვია.
ეტიმოლოგია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
პოლონური სიტყვა ზაპიეკანკა მოდის ზმნის ფუძიდან ზაპიეკაჩ (zapiekać), რაც ნიშნავს "კერძის გამოცხობას ისე, რომ მისი ინგრედიენტები გაერთიანდეს და ზემოდან მოყავისფრო ქერქი წარმოიქმნას". ეს ტერმინი შეიძლება ასერთიანებდეს ამგვარი წესით მომზადებულ სხვადასხვა კერძებს და სხვა საკვებს.[1] კერძის პურზე დატანილი ვერსია 1970-იანი წლებიდან გაჩნდა.
მომზადება და ვარიანტები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ტრადიციული ზაპიეკანკა ბაგეტის ნახევარი ნაწილით მზადდება, ან თეთრი პურის ნებისმიერი გრძელი რულონისგან რომელიც სიგრძეზეა გაჭრილი. მისი სიგრძე შეიძლება 50 სანტიმეტრამდე იყოს. პურს აყრიან დაჭრილ, გახეხულ თეთრ სოკოს და გახეხილ ყველს, რომ წარმოქმნან ღია სახის სენდვიჩი, რომელსაც შემდეგ აცხობენ მანამ, სანამ პური არ გახდება ცხარე და ყველი არ დნება. ამ მიზნით საუკეთესოა ყვითელი ყველი მაღალი ცხიმის შემცველობით, რომელიც კარგად დნება სითბოში. ასეთი ყველის სახეობებია: გუდა, ედამი, ემენტალი, ტილსიტი ან ჩედარი. პოლონური შებოლილი ცხვრის რძის ყველი, მაგალითად ოსციპეკ, ასევე პოპულარული არჩევანია.[2] ზაპიეკანკა საუკეთესოა, როდესაც ცხელს მიირთმევენ. ტიპური გარნირია პომიდვრის კეტჩუპი, რომელიც ჩვეულებრივ დიდი რაოდენობით გამოიყენება. [3]
ზაპიეკანკა ხელმისაწვდომია მთელს პოლონეთში, სხვადასხვა ვარიაციებით და უმაღლესი ხარისხით. გაყინული ვერსია, რომელიც თბება მიკროტალღურ ღუმელში, ჩვეულებრივ, ნესტიანი და უგემოვნოა.[4] ზოგიერთ ზაპიეკანკას სხვადასხვა ინგრედიენტებს უმატებენ, რითაც ამ კერძმა ,,პოლონური პიცის" სახელწოდება მიიღო. ვერსიებში შედის: "დიაბლო" ბეკონით, კიტრის პიკულით და პიკანტური სოუსით; "ბოშა" ლორით და ტკბილი და მჟავე სოუსით; "ბერძნული" ზეთისხილითა და ფეტა ყველით; და "ჰავაი" ანანასისა და მწვადი სოუსით. მზარეულებს შეუძლიათ თავიანთი ვერსიები შექმნან. იუხედავად იმისა, რომ ზაპიეკანკა, პირველ რიგში, ქუჩის საკვებია, ასევე არსებობს შინაური ვერსიები, მაგალითად, "სტუდენტის ზაპიეკანკა", რომელიც მზადდება პურისგან, ყველისგან და იმ ინგრედიენტებისგან, რომელიც კონკრეტულ მომენტშია ხელმისაწვდომი.
ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ზაპიეკანკი პირველად გამოჩნდა პოლონეთის ქალაქების ქუჩებში 1970-იან წლებში. ედვარდ გიერკის, პოლონეთის გაერთიანებული მშრომელთა პარტიის ხელმძღვანელის ხელმძღვანელობით. პოლონეთის კომუნისტურმა ხელისუფლებამ დაშალა კერძო საწარმოს ხარისხი კვების ინდუსტრიაში. ამ ნაბიჯმა გამოიწვია მცირე საოჯახო საკვები ობიექტების სწრაფი გამრავლება, რომლებიც პოლონურად ცნობილია როგორც მავუა გასტრონომია (mała gastronomia,), ან "მცირე გასტრონომია". მომდევნო ათწლეულის განმავლობაში საკვების დეფიციტის დროს მათი გავრცელება გაგრძელდა. მერიკელმა ჟურნალისტმა ენ აპლბაუმმა, რომელიც პირველად ჩავიდა პოლონეთში 1988 წელს, აღწერა იმდროინდელი ზაპიეკანკა, როგორც "პიცის მსგავსი ნივთიერება" და "მისი შორეული იტალიელი ბიძაშვილის ცუდი ნათესავი", "ბუჩქის თეთრი ბუტერბროდი" და მრავალი სხვა. " სოკო "მდნარი" ყველისა და კეტჩუპის გამოწურვით ". როდესაც ის ამ კერძს სინჯავდა ის დახვეწილი არ იყო და შესაბამისად ბევრ ხარისხიან ინგრედიენტსაც არ შეიცავდა. [5]
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ "Zapiekanka". Słownik języka polskiego (in Polish). Wydawnictwo Naukowe PWN. Retrieved 2015-05-13.
- ↑ Chojnacka, Urszula (2013). "Sery do zapiekania: Gorąca odsłona serów" [Cheeses for baking: The hot role of cheeses]. Forum Mleczarskie Handel (in Polish). Nathusius Investments. 5 (60). Retrieved 2015-05-25.
- ↑ Bush, Austin (2012). The World's Best Street Food: Where to Find it & How to Make it. Lonely Planet. p. 170. ISBN 1742205933.
- ↑ Kuliś, Agata (2013). "Zapiekanka zapiekance nierówna" [One zapiekanka is not equal to another]. Street Food Polska (in Polish). Sfp14web.
- ↑ Applebaum, Anne (2013-08-01). "Revolutionary eating in Poland". The Washington Post. Retrieved 2015-05-13.