განათლება ერაყში
განათლება ერაყში ადმინისტრირებულია განათლების სამინისტროს მიერ.
იუნესკოს ცნობით [1] , 1991 წელს სპარსეთის ყურის ომის დაწყებამდე რეგიონში ერთ-ერთი საუკეთესო საგანმანათლებლო კერა ერაყში იყო. დაწყებით საფეხურზე ჩარიცხვის პროცენტული მაჩვენებელი იყო 100% და წიგნიერების მაჩვენებელიც მაღალი იყო. ამერიკელთა ბატონობის, სანქციებისა და არასტაბილურობის შედეგად ერაყის განათლებას დიდი ზიანი მიადგა.
სადამის ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ერაყმა თავისი განათლების სისტემა 1921 წელს ჩამოყალიბდა. იგი მოსახლეობას საზოგადოებრივ და კერძო გზებს სთავაზობს. 1970-იანი წლების დასაწყისში ყველა დონის განათლება გახდა საჯარო და უფასო. ამავე დროს, განათლება სავალდებულოა დაწყებით დონეზე. ერაყში განათლების სისტემას მართავს ორი სამინისტრო: განათლების სამინისტრო და უმაღლესი განათლებისა და სამეცნიერო კვლევითი სამინისტრო.
1972 წლის 1 ივნისს სადამ ჰუსეინმა გადახედა ნავთობის ინტერესების დაყადაღებაზე, რაც იმ დროისთვის ქვეყნის ნავთობის სექტორში დომინირებდა. ერთი წლის შემდეგ, მსოფლიო ნავთობის ფასები მკვეთრად გაიზარდა 1973 წლის ენერგეტიკული კრიზისის შედეგად, შემოსავლები საშუალებას მისცა სადამს რომ გაეფართოვებინა თავისი დღის წესრიგი.
რამდენიმე წელიწადში მოსახლეობა ერაყში სოციალური მომსახურებით სარგებლობდა, რაც ახლო აღმოსავლეთის ქვეყნებში უპრეცედენტო იყო. სადამ ჰუსეინმა შეიმუშავა და გააკონტროლა "ერაყისტიზმის აღმოფხვრის ეროვნული კამპანია" და "ერაყში თავისუფალი სავალდებულო განათლების" კამპანია და, ძირითადად, მისი ეგიდით, მთავრობამ ჩამოაყალიბა საყოველთაო უფასო განათლება უმაღლესი განათლების ჩათვლით; ასობით ათასმა ადამიანმა ისწავლა წერა-კითხვა. მთავრობამ დახმარება გაუწია ჯარისკაცების ოჯახებს, საავადმყოფო ყველასთვის უფასო გახადა და ფერმერებს სუბსიდია გადასცა. ამგვარად, ერაყმა ახლო აღმოსავლეთში ერთ-ერთ ყველაზე მოდერნიზებული საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სისტემა შექმნა. ამის საფუძველზე სადამ ჰუსეინმა დაიმსახურა გაეროს განათლების, მეცნიერებისა და კულტურის ორგანიზაციის (იუნესკოს) ჯილდო.
განათლების არსებული სტრუქტურა ერაყში, სტატუსი და მასშტაბი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ზოგადად მიღებულია, რომ 1990 წლამდე ერაყში განათლების სისტემა ერთ-ერთი საუკეთესო იყო რეგიონში ხელმისაწვდომობისა და თანასწორობის თვალსაზრისით. თუმცა, სიტუაციამ სწრაფად დაიწყო გაუარესება ომებისა და ეკონომიკური სანქციების გამო. იუნესკოს 2003 წლის ერაყის განათლების მდგომარეობის ანალიზის თანახმად, განათლების სისტემა ცენტრში და სამხრეთში გაუარესდა. [2] ჩრდილოეთ ერაყი (ქურთისტანი) კი ძალიან არ დაზარალებულა გაეროს რამდენიმე სააგენტოს მიერ ორგანიზებული რეაბილიტაციისა და რეკონსტრუქციის პროგრამების მეშვეობით.
შემდეგ წარმოიშვა ძირითადი პრობლემები რაც ხელს უშლის სისტემას. ესენია: რესურსების ნაკლებობა, განათლების სისტემის პოლიტიზება, არათანაბარი ემიგრაცია და პედაგოგებისა და სტუდენტების შიდა გადაადგილება, უსაფრთხოების საშიშროება და კორუფცია. ერაყში ზრდასრული მოსახლეობის თითქმის 22%-ს არასდროს უვლია სკოლაში და მხოლოდ 9% -ს აქვს მიღებული საშუალო განათლება, როგორც უმაღლესი დონის განათლება. რაც შეეხება გენდერულ თანასწორობას, ერაყში ქალების 47% სრულად ან ნაწილობრივ გაუნათლებელია.
2003 წელს ყოფილი რეჟიმის სადამ ჰუსეინის დაცემის შემდეგ, საერთაშორისო ორგანიზაციებისა და უცხოეთის ქვეყნების დახმარებით, ერაყელები ცდილობდნენ შექმნან საშუალებები, რომლებიც დაიწყებენ პრობლემების მოგვარებას.
ერაყის ეროვნული განვითარების სტრატეგიის თანახმად, [3] 2005 წლის 30 ივნისს გამოქვეყნდა, ერაყის ახალი ხედვა და მიზნები:
"ერაყის გარდაქმნა მშვიდობიან, ერთიან ფედერალურ დემოკრატიულ და აყვავებულ ქვეყნად, ბაზარზე ორიენტირებულ რეგიონალურ ეკონომიკურ ცენტრად, რომელიც მთლიანად ინტეგრირებული იქნება გლობალურ ეკონომიკაში". [4]
ეს იმ ფაქტიდან გამომდინარეობს, რომ ქვეყნის ეკონომიკა 40 წელია არასწორად არის გამოყენებული და ქვეყანა, რომელსაც ერთ დროს ჰქონდა კერძო სექტორის განათლება და განათლებული მოსახლეობა რეგიონში, დღეს ერთ-ერთი ყველაზე დაბალი ადამიანური განვითარების მაჩვენებელია.
ეროვნული განვითარების სტრატეგია შეიცავს კონცენტრაციის ოთხ ძირითად სფეროს:
- ეკონომიკური ზრდის ფუნდამენტის გაძლიერება
- კერძო სექტორის აღორძინება
- ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესება
- კარგი მმართველობისა და უსაფრთხოების გაძლიერება
ერაყის განათლებისთვის არსებული რესურსები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
2003 წლის მაისიდან საერთაშორისო ორგანიზაციები ჩართულნი იყვნენ ერაყში განათლების მხარდასაჭერად, მაგრამ ზოგიერთი მონაცემი არ აძლევდა ამ ციფრებს ინტეგრირებულიყო სახელმწიფო ბიუჯეტში. გაეროს [80 მილიონი აშშ დოლარი] და მსოფლიო ბანკის [5] ორი სანდო ფონდია, რომელიც ერაყს ეხმარება, ხოლო USAID-ს აქვს კონტრაქტები ერაყისთვის აშშ-ის დამატებითი ბიუჯეტისთვის. მიუხედავად ამისა, რომ ეს პროგრამები საქმის მხოლოდ კარგი დასაწყისია. ქვეყანაში ჯერ კიდევ ვერ აღწევენ სასურველ დონეს. გაეროს მიერ საჭიროებების შეფასების კვლევა აჩვენებს, რომ ამისათვის საჭიროა კიდევ 4.8 მილიარდი დოლარი.
ერაყის ფონდის მიერ დაფინანსებული მიმდინარე პროექტები მოიცავს, მაგრამ არ შემოიფარგლება შემდეგი საქმიანობით:
- გადაუდებელი სახელმძღვანელო წიგნის დებულების პროექტი: [აშშ დოლარი 40 მილიონი]. 2004 წლის მაისიდან პროექტი მიზნად ისახავს 6 მილიონი სტუდენტის დაფინანსებასა და 69 მლნ სახელმძღვანელოთი უზრუნველყოფას, რაც მოიცავს მთელ ქვეყანას.
- საგანგებო სკოლების მშენებლობა და რეაბილიტაციის პროექტი: [აშშ $ 60 მილიონი]. 2004 წლის ოქტომბრიდან პროექტი ითვალისწინებს 55 სკოლის შენობის და 133 სკოლის რეაბილიტაციას. 133 სკოლის რეაბილიტაცია დასრულებულია საშუალოდ 181 აშშ დოლარის საშუალო ღირებულებით, ხოლო 45,000 მოსწავლე, ხოლო 3000 სამშენებლო სამუშაოების შექმნისას.
- საგანგებო სკოლის მშენებლობა რეაბილიტაციის პროექტი - მარშლენდის სკოლების დამატებითი გრანტი, 6 მილიონი ამერიკული დოლარი. 2006 წლის ოქტომბრიდან გრანტი ერაყის მარშლენდის რაიონებში 33 ახალი სკოლა აშენებს საგანგებო სკოლას და რეაბილიტაციის პროექტის დამატებით დაფინანსებას.
- მესამე გადაუდებელი განათლების პროექტი 100 მილიონი მერიკული დოლარი: თანხები საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს IDA, მსოფლიო ბანკთან თანამშრომლობით. ეს პროექტი უკვე მიმდინარეობს 2008 წლიდან და მიზნად ისახავს ეროვნული სკოლების მშენებლობისა და შენარჩუნების პროგრამას, ასევე შესაძლებლობების განვითარებას.
- სატელიტური სატელევიზიო პროექტის მეშვეობით დისტანციური სწავლება მიმდინარეობს გაეროს სააგენტოებთან, რომლებიც იძულებულნი არიან იძულებით გადაადგილებულ პირთათვის მოამზადონ პროგრამები, სულ 5 მილიონი აშშ დოლარი.
თანამედროვე ქმედებები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მიუხედავად გაუთავებელი ყოველდღიური გამოწვევებისა, ერაყში განათლების სისტემა განაგრძობს ფუნქციონირებას. აქციები მოიცავს შემდეგ ქმედებებს, მაგრამ არ შემოიფარგლება მხოლოდ ამით:
- 3600 სკოლის რეაბილიტაცია
- 120 000 მასწავლებლის დასაქმება
- გოგონების განათლება
- სასწავლო გეგმის რეფორმა
- სასწავლო რესურსების უზრუნველყოფა
- დისტანციური სწავლების პროგრამები სკოლების გარეთ (მაგალითად, სირიაში)
- ორგანიზაციული რეფორმა
- თანამშრომლობის გაზრდა გარე პარტნიორებთან
რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ [1], IRAQ, EDUCATION IN TRANSITION NEEDS AND CHALLENGES 2004.
- ↑ UNESCO. Situation Analysis of Education in Iraq. Paris: 2003, p.56
- ↑ Republic of Iraq. Ministry of Planning and Development Cooperation. National Development Strategy [NDS] 2005-2007
- ↑ Republic of Iraq. Ministry of Planning and Development Cooperation. National Development Strategy [NDS] 2005-2007, p. viii
- ↑ World Bank External Website, Iraq, Project Status Sheets <www.worldbank.org>