აზერბაიჯანული ჰიპ-ჰოპი
აზერბაიჯანული ჰიპ-ჰოპი ან აზერბაიჯანული რეპი — ჰიპ-ჰოპი მუსიკალური ჟანრის ერთ-ერთი სახეობა. 1983 წელს ჩინგიზ მუსტაფაევი მსოფლიოში პირველად, აზერბაიჯანულ ენაზე სიმღერა სიმღერა რეპ ჟანრში. 1990-იანი წლების შუაში აზერბაიჯანულმა ჰიპ-ჰოპმა პოპულარობა მოიპოვა ქვეყანაში.
ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
1983 წელს ჩინგიზ მუსტაფაევმა აზერბაიჯანულ ენაზე სიმღერა სიმღერა რეპ ჟანრში.[1] 1993 წელს ანარ ნაგიბბაზის „ღარიბი სიმღერა" სახელობის ალბომი აზერბაიჯანის საზოგადოებაში გაზარდა ინტერესი ჰიპ ჰოპის მიმართ. შემდეგ, 1990 წელს პატრიოტული მუსიკის კონკურსის გამარჯვებული, „ან ყარა ბაღი, ან სიკვდილი" სახელობის სიმღერით პოპულარობა მოიპოვა.[2]
2000 წლებში სატელევიზიო გადაცემებისა და მასიური რეპერების გამოჩენის მიუხედავად, მხოლოდ რეპერები, როგორებიცაა ელშად ხოსე, ურანი და ჰუსეინ დარია წარმატებული იყვნენ.[3][4][5][6] მიუხედავად ქვეყანაში არსებული ჟანრის პოპულარობისა, რეპუტაციას აზერბაიჯანში არ მიუღია კომერციული ფორმა.[7] 2000-იანი წლების ბოლოს ჯგუფმა „ჰოსტ"მა პოპულარობა მოიპოვა აზერბაიჯანული მუსიკის სცენაზე.[2][8]
2010 წლებში, რეპერ მირი იუსიფის რეპი, რომელიც სოულ-პოპის ჟანრისგან შედგებოდა პირველი იყო აზერბაიჯანის მუსიკალურ ჩარტებში.[9] 2011 წლის 11 დეკემბერს ჰეიდარ ალიევის სასახლეში, აზერბაიჯანის რესპუბლიკის კულტურისა და ტურიზმის სამინისტრო და "ლეილისა და მაჯუნუნის" ჰიპ-ჰოპის მუსიკის პრემიერა, ლოზუნგით "დაბრუნება ლეგენდად", კოორდინირებული იყო ირეელის საზოგადოებრივი კავშირის მიერ.[10][11] სპექტაკლში ლეილის როლს ასრულებს ნათავან ჰაბიბი, მაჯნუნის როლს ელშად ხოსე, მაჯნუნის მამის როლს ალიმ გასიმოვი და ლეილის მამის როლს აგამირზა.[10] 2016 წელსპირველად ურანამ წარმოადგინა 100 სიტყვიანი უწყვეტი ტრეკი აზერბაიჯანის რეპში.[12]
თემები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
პატრიოტული სიმღერები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
როგორც სხვა მუსიკალურ ჟანრებში, პატრიოტულ სიმღერებს განსაკუთრებული ადგილი უჭირავს აზერბაიჯანულ ჰიპ-ჰოპში. ამ მხრივ შეიძლება აღინიშნოს „დაირმანის" ჯგუფის „Ya Qarabağ, Ya Ölüm", ურანის "Kor zabit", ანარ ნაღილბაზის „Ey erməni", „ყარაყანის" „Xocalı", ჰუსეინ დარიას „Can Vətənim", ოკაბერის „Qara mambaა" და სხვა.[13]
სასიყვარულო სიმღერები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
აზერბაიჯანულ ჰიპ-ჰოპში სიყვარულის შესახებ სიმღერები ხშირად დუეტებად არის ცნობილი. წარმატებული დუეტებიდან ანარ ნაღილბაზის, ბრილიანტ დადაშოვთან ერთად შესრულებული დუეტი „Mən səni sevirəm", ელშად ხოსეს, ელნარ ხალილოვთან ერთად შესრულებული დუეტი „Uzaqlara" და სხვა სიმღერები.
სოციალურ-ეკონომიკური სიმღერები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
აზერბაიჯანის ჰიპ-ჰოპში საზოგადოებაში მიმდინარე სოციალურ-ეკონომიკური მოვლენები ფართოდაა გავრცელებული. ამ მხრივ მრავალი რეპერის სიმღერები შეგვიძლია აღვნიშნოთ. მათ შორისაა: „ყარაყანის" სიმღერა „ერთი", „დეირმენის" ჯგუფის და ელშად ხოსეს „Cənab prezident", ურანის „Tam səmimi" და სხვა.[14][15]
მსოფლიოში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
2010 წელს Facebook და Youtube-ს მსგავს სოციალურ ქსელების ინტერნეტ საზოგადოების მზარდმა როლმა განაპირობა აზერბაიჯანული რეპ მუსიკის გავრცელება სხვა ქვეყნებში. ნახვები YouTube-ზე მხატვრების ან ხმის ჩამწერი კომპანიების (სტუდიების) ოფიციალური ვიდეოებიდან:
| ადგილი | მომღერალი | სიმღერა | წელი | ნახვების რაოდენობა | არხი | გადასვლა |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | ყურდ | „Rəqs edir hər kəs" | 2013 | 12,606,981 | Qurd Official | [1] |
| 2 | პასტერ და დოსტ | „1st Class" | 2017 | 4,361,363 | Paster | [2] |
| 3 | ყურდ | „Tək Tək" | 2015 | 3,930,606 | Qurd Official | [3] |
| 4 | ზამიქ გუსეიონოვი და ელშად ხოსე | „Özü Bilər" | 2018 | 3,450,221 | Zamiq Hüseynov | [4] |
| 5 | ურან და ქსპეკტ, ზიგ ზაგ და პასტერ | „İri Çaplı" | 2016 | 3,236,682 | Synaps Production | [5] |
| 6 | პრანგა და ხაზარ | „Nargin" | 2017 | 2,725,684 | Pranga | [6] |
| 7 | ასლიხან | „Onlar" | 2019 | 2,538,235 | Whitestars OldRap | [7] |
| 8 | ექსპერტ და ლუტერ | "Şaman" | 2013 | 2,395,415 | Synaps Production | [8] |
| 9 | ექსპერტ და პასტერ | "North West" | 2013 | 2,393,773 | Synaps Production | [9] |
| 10 | ექსპერტ | "Sarışan Hallar" | 2014 | 2,202,496 | Synaps Production | [10] |
| 11 | აიდ | "Hekayəm" | 2011 | 2,203,133 | havaodsutorpaqTv | [11] |
| 12 | აიდ და მირი იუსიფი | "Karusel" | 2011 | 1,998,141 | havaodsutorpaqTv | [12] |
| 13 | ყარაყან | "Baş Rolda Özüm" | 2011 | 1,971,928 | havaodsutorpaqTv | [13] |
| 14 | ოკაბერ | "Qara Yazı" | 2017 | 1,865,017 | Okaber Karabin | [14] |
| 15 | ექსპერტ | "Malcolm" | 2017 | 1,752,375 | Synaps Production | [15] |
| 16 | ოკაბერ | "Qara Mamba" | 2015 | 1,705,900 | Okaber Karabin | [16] |
| 17 | ექსპერტ | "Yaxşi" | 2016 | 1,628,030 | Synaps Production | [17] |
| 18 | ოკაბერ | "Molotow Cocktail" | 2017 | 1,589,762 | Okaber Karabin | [18] |
| 19 | ყურდ | "სიყვარული" | 2016 | 1,598,355 | Qurd Official | [19] |
| 20 | ასლიხან | "ხულიგან" | 2019 | 1,594,190 | Whitestars OldRap | [20] |
Sonuncu yenilənmə: 9 Sentyabr, 2019 | ||||||
ევროპა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
რუსეთი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
აზერბაიჯანის ჰიპ-ჰოპმა იმოქმედა რუსეთის ჰიპ-ჰოპზე. რუსეთის ჰიპ-ჰოპის სცენაზე რუს. Bahh Tee, Pauk, HammAli & Navai, Jah Khalib და სხვა აზერბაიჯანული წარმოშობის შემსრულებლემმა წარმატებას მიაღწიეს.[16][17][18][19]
ინტერნეტ რესურსები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ Documenting the Horrors of Karabakh
- ↑ 2.0 2.1 Rep musiqisi. Azerbaijanis.com. ციტირების თარიღი: 29 December 2011.
- ↑ Well-known Azerbaijani rapper Huseyn Darya dies. en.apa.az. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 4 მარტი 2016. ციტირების თარიღი: 13 May 2014.
- ↑ ‘Yetenek sizsiniz Türkiyə’də hamını ayağa qaldıran azərbaycanlı: ‘Bizə heç kim kömək etmədi’ – MÜSAHİBƏ + VİDEO. azxeber.com. ციტირების თარიღი: 13 May 2014.
- ↑ Популярные азербайджанские реперы представят совместный проект. news.mail.ru. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 13 მაისი 2014. ციტირების თარიღი: 13 May 2014.
- ↑ Запрещенную песню азербайджанского рэппера Эльшада Хосе можно услышать в Интернете. www.trend.az. ციტირების თარიღი: 13 May 2014.
- ↑ Axundova, Gülnar. Azərbaycanda repçilər nədən qazanır?. Azadlıq radiosu. ციტირების თარიღი: 13 January 2016.
- ↑ Что случилось с рэп-группой "HOST Alyans"?. 1news.az. ციტირების თარიღი: 13 May 2014.
- ↑ Vişnevskiy, Feliks. Мири Юсиф. Рождение «Белого ворона». 1news.az. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2021-04-12. ციტირების თარიღი: 7 iyun 2016.
- ↑ 10.0 10.1 Leyli and Majnun hip-hop style. News.az. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 1 ნოემბერი 2019. ციტირების თარიღი: 29 December 2011.
- ↑ В Баку состоялась премьера первого азербайджанского мюзикла в стиле хип-хоп "Лейли и Меджнун" – ФОТО. 1news.az. ციტირების თარიღი: 29 December 2011.
- ↑ Azərbaycan Repində bir ilk: “100-lük”. www.azadliq.org. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 იანვარი 2016. ციტირების თარიღი: 25 may 2016.
- ↑ Qaraqan “Xocalı” adlı mahnı oxuyub. www.gun.az. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 25 fevral 2016. ციტირების თარიღი: 25 fevral 2016.
- ↑ Camal Əlinin anası və qohumları azad edilib. BBC. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-11-27. ციტირების თარიღი: 7 yanvar 2017.
- ↑ Allahverdiyeva, Rəna. Hörmətlə, Uran!. www.azadliq.org. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2015-05-01. ციტირების თარიღი: 25 fevral 2016.
- ↑ ВОТ ЧТО Я ЛЮБЛЮ: КАСПИЙСКИЙ ГРУЗ. www.rap.ru. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-11-01. ციტირების თარიღი: 24 iyul 2016.
- ↑ Батыев, Бахрам. «МОЯ СЕМЬЯ НЕ ВИНОВАТА В ТОМ, ЧТО КАКИЕ-ТО ДЕБИЛЫ ИЗГНАЛИ ИЗ ЕРЕВАНА ВСЕХ АЗЕРБАЙДЖАНЦЕВ». www.vesti.az. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2015-02-11. ციტირების თარიღი: 24 iyul 2016.
- ↑ «Знай наших»: рэпер Паук: "Я - основатель рэпа в Азербайджане". baku.ws. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-11-01. ციტირების თარიღი: 24 iyul 2016.
- ↑ Курортный роман российского певца в Баку. www.trend.az. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-11-01. ციტირების თარიღი: 24 iyul 2016.