ნანშანის ბრძოლა

ნანშანის ბრძოლა
	რუსეთ-იაპონიის ომის ნაწილი
	; იაპონიის თავდასხმა შემორჩენილ რუსულ ძალებზე, 1904 წელს ნანშანის ბრძოლაში
თარიღი	1904 წლის 24-26 მაისი
მდებარეობა	პორტ არტურის ჩრდილოეთ ნაწილი,ლიუიშუნი, მანჯურია
შედეგი	იაპონელების გამარჯვება
მხარეები
იაპონიის იმპერია	რუსეთის იმპერია
მეთაურები
ოკუ იასუკატა	ანატოლი სტესელი ალექსანდრე ფოკი
ძალები
35 500	3 800
დანაკარგები
6198 მოკლული, დაჭრილი ან ტყვედ აყვანილი	დაიღუპა 182 836 დაჭრილი 598 დაკარგულია ბრძოლის დროს

ნანშანის ბრძოლა (南山の戦い, Nanzan no tatakai)-იყო რუსეთ-იაპონიის ომის მრავალ სასტიკ სახმელეთო ბრძოლათაგან ერთ-ერთი. ეს მოხდა 1904 წლის 24–26 მაისს, ორი მილის სიგანის თავდაცვის ხაზის გასწვრივ, ლიაოდონგის ნახევარკუნძულის ვიწრო ნაწილის გასწვრივ, რომელიც მოიცავს პორტ არტურის მისადგომებს და116 მეტრის სიმაღლეზე ნანშანის გორას, დღევანდელ ჯინჯოუს ოლქში. დალიანის ქალაქის ცენტრის ჩრდილოეთით, ლიაონინში, ჩინეთი.

წინაპირობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

მდინარე იალუზე იაპონიის გამარჯვების შემდეგ, იაპონიის მეორე არმია გენერალ იასუკატა ოკუს მეთაურობით დაეშვა ლიაოტუნგის ნახევარკუნძულზე, პორტ არტურიდან მხოლოდ 60 მილის დაშორებით. მეორე არმიაში იყო 38500 კაცი და შედგებოდა სამი დივიზიისგან: პირველი დივიზია (ტოკიო), მესამე დივიზია (ნაგოია) და მეოთხე დივიზია (ოსაკა). მიწაზე გადმოსვლა შესრულდა 1904 წლის 5 მაისს.

იაპონიის განზრახვა იყო რუსული თავდაცვითი პოზიციის გარღვევა, დალნის პორტის დაკავება და პორტ არტურის ალყაში მოქცევა.

რუსეთის ვიცე-მეფე ევგენი ალექსეევი მოსკოვში გაიწვიეს მეფე ნიკოლოზ II-სთან კონსულტაციებისთვის. მან დატოვა გენერალ-მაიორი ბარონი ანატოლი სტესელი კვანტუნგის ნახევარკუნძულზე რუსეთის სახმელეთო ჯარების მეთაურობისთვის, ხოლო ადმირალ ვილგელმ ვიტგეფტი პორტ არტურში რუსული ფლოტის კონტროლისთვის. იმის გამო, რომ პირდაპირი ბრძანება არ იყო დარჩენილი, გადამწყვეტმა და არაკომპეტენტურმა ადმირალმა ვიტგეფტმა ნება დართო იაპონური დესანტს მიწაზე გადმოსვლა გაეგრძელებინა.

გენერალ სტოსელს ჰყავდა დაახლოებით 17000 კაცი. სარეზერვო დივიზიებს მეთაურობდა გენერალ-ლეიტენანტი ალექსანდრე ფოკი, ყოფილი პოლიციელი, რომელიც თავის თანამდებობაზე ავიდა პოლიტიკური მფარველობით და არა გამოცდილებით ან შესაძლებლობებით. რუსეთის ჯარებს ჰქონდათ 114 ცალი საველე არტილერია, ტყვიამფრქვევი. მათ გათხარეს სანგრებისა და მავთულხლართების ქსელი. იაპონელებმა კარგად იცოდნენ სიმაგრეების შესახებ, რადგან იაპონური დაზვერვის პოლკოვნიკი დოი იყო 1903 წელს რუსების მიერ პროექტზე სამუშაოდ რუსების მიერ აყვანილი ათასობით „ჩინელი მუშაკიდან“ ერთ-ერთი.

ბრძოლა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

1904 წლის 24 მაისს, ძლიერი ჭექა-ქუხილის დროს, იაპონიის მეოთხე დივიზია გენერალ-ლეიტენანტ ოგავა მატაჯის მეთაურობით თავს დაესხა გალავნით შემოზღუდულ ქალაქ ჩინჩუს (დღევანდელი ჯინჯოუს ოლქი 金州), ნანზანის ბორცვის ჩრდილოეთით. მიუხედავად იმისა, რომ იცავდა არაუმეტეს 400 კაცის მიერ მოძველებული არტილერიით, მეოთხე დივიზია ჩაიშალა მისი კარიბჭის გარღვევის ორ მცდელობაში. პირველი დივიზიის ორმა ბატალიონმა დამოუკიდებლად შეუტია 1904 წლის 25 მაისს 05:30 საათზე, საბოლოოდ დაარღვია თავდაცვა და აიღო ქალაქი.^[1]

ამგვარად დაცული მისი ფლანგით, გენერალ ოკუს შეეძლო დაეწყო მთავარი იერიში ნანშანის გორაზე შემორჩენილ რუსულ ძალებზე. თავდასხმა ამინდის გამო ერთი დღით გადაიდო. 1904 წლის 26 მაისს ოკუმ დაიწყო ხანგრძლივი საარტილერიო სროლა იაპონური თოფის ნავებიდან, ოფშორიდან, რასაც მოჰყვა ქვეითი თავდასხმები მისი სამივე დივიზიის მიერ. რუსებმა, ნაღმებით, Maxim-ის ტყვიამფრქვევებითა და მავთულხლართებით, განმეორებითი თავდასხმების დროს იაპონელებს დიდი ზარალი მიაყენეს. 18:00 საათისთვის, ცხრა მცდელობის შემდეგ, იაპონელებმა ვერ გადალახეს მტკიცედ შემორჩენილი რუსული პოზიციები. ოკუმ გაატარა მთელი თავისი რეზერვი და ორივე მხარემ გამოიყენა საარტილერიო საბრძოლო მასალის უმეტესი ნაწილი.^[1]

პოლკოვნიკი ტრეტიაკოვი გამაგრების მოწოდებას უპასუხოდ ხედავდა, როცა აღმოაჩინა, რომ დაუმორჩილებელი სარეზერვო პოლკები სრულ უკან იხევდნენ და რომ მისი დარჩენილი საბრძოლო მარაგი გენერალ ფოკის ბრძანებით ააფეთქეს. ფოკი, რომელიც პარანოიულია იაპონიის შესაძლო დაშვების გამო მის პოზიციასა და პორტ-არტურის უსაფრთხოებას შორის, პანიკაში ჩავარდა დასავლეთ სანაპიროზე განადგურებული იაპონური მეოთხე დივიზიის ფლანგური შეტევის შედეგად. ბრძოლიდან გაქცევის დროს ფოკმა უგულებელყო ტრეტიაკოვსთვის უკან დახევის ბრძანება ეთქვა და ამგვარად, ტრეტიაკოვი აღმოჩნდა ალყაში მოქცეული არასაიმედო მდგომარეობაში, არანაირი საბრძოლო მასალა და სარეზერვო ძალა არ იყო ხელმისაწვდომი კონტრშეტევისთვის. ტრეტიაკოვს სხვა გზა არ ჰქონდა,ამიტომ უბრძანა თავის ჯარებს დაბრუნებულიყვნენ მეორე თავდაცვით ხაზზე. 19:20 საათისთვის ნანშანის ბორცვის მწვერვალიდან იაპონიის დროშა აფრიალდა. ტრეტიაკოვმა, რომელიც კარგად იბრძოდა და რომელმაც მხოლოდ 400 კაცი დაკარგა ბრძოლის დროს, დაკარგა კიდევ 650 კაცი თავის დაუხმარებელ უკან დახევაში პორტ არტურის გარშემო მთავარ თავდაცვით ხაზებთან.^[1]

შედეგი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

რუსებმა ზარალი შეადგენდა 1400-მდე მოკლულს, დაჭრილს და დაკარგულს. მიუხედავად იმისა, რომ იაპონელებმა მსუბუქად ვერ გაიმარჯვეს, (ჰყავდათ მინიმუმ 6198 მსხვერპლი) მათ შეეძლოთ ჰქონოდათ გამარჯვების პრეტენზია. 739 დაღუპულს შორის იყო გენერალ ნოგი მარესუკეს უფროსი ვაჟი. იაპონელებმა ბრძოლის დროს გაისროლეს 34 000 საარტილერიო ჭურვი - იმაზე მეტი, ვიდრე დაიხარჯა მთელი პირველი სინო-იაპონური ომის დროს.^[1]იაპონელებმა ასევე გაისროლეს 2,19 მილიონი ტყვია და ტყვიამფრქვევი ერთი დღის განმავლობაში, რაც აღემატება პრუსიელების მიერ გასროლილ რაოდენობას (დაახლოებით 2 მილიონი) მთელი ავსტრო-პრუსიის ომის დროს.^[2]

საბრძოლო მასალის უქონლობის გამო იაპონელებმა ნანშანიდან 1904 წლის 30 მაისამდე ვერ გადაადგილდნენ. მათდა გასაკვირად, მათ აღმოაჩინეს, რომ რუსები არ ცდილობდნენ შეეკავებინათ სტრატეგიულად ღირებული და ადვილად დასაცავი პორტი დალნი.ისინი უკან იხევდნენ მთელი ამ დროის განმავლობაში პორტ არტურამდე. მიუხედავად იმისა, რომ ქალაქი გაძარცვეს ადგილობრივმა სამოქალაქო პირებმა, ნავსადგურის აღჭურვილობა, საწყობები და რკინიგზის ეზოები ხელუხლებელი დარჩა.

მას შემდეგ, რაც იაპონიამ დალნი დაიპყრო, ნანშანის ბორცვის თავზე მემორიალური კოშკი ააგეს გენერალ ოკუს ლექსით. კოშკი წყნარი ოკეანის ომის შემდეგ დაანგრიეს და მხოლოდ საძირკველი დარჩა. ქვის ფირფიტის ნაწილი ლექსთან ერთად ახლა გამოფენილია ლუშუნის ციხეში, დალიანში.

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

Connaughton, Richard/კონაუტონი, რიჩარდ (2003). Rising Sun and Tumbling Bear. Cassell ISBN 0-304-36657-9
Jukes, Geoffrey.ჯუკსი, ჯეფრი The Russo-Japanese War 1904–1905. Osprey Essential Histories. (2002). ISBN 978-1-84176-446-7
Kowner, Rotem/კოონერი, როტემი (2006). Historical Dictionary of the Russo-Japanese War. The Scarecrow Press. ISBN 0-8108-4927-5
Murray, Nicholas/მიურეი, ნიკოლასი. “Nanshan, Battle of (25-26 May 1904),” Russia at War, Timothy Dowling (ed.), ABC-CLIO, (December 2014)
Nish, Ian/ნიში, იან (1985). The Origins of the Russo-Japanese War. Longman. ISBN 0-582-49114-2
Sedwick, F. R./სედვიკი, ფ.რ. (1909). The Russo-Japanese War. Macmillan

ციტატები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 John Steinberg (editor). "The Russo-Japanese War in Global Perspective: World War Zero." Volume II. Brill Academic Pub: May 2005. Pages 191-192.
↑ John Steinberg (editor). "The Russo-Japanese War in Global Perspective: World War Zero." Volume II. Brill Academic Pub: May 2005. Pages 191-192.

[:0-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 John Steinberg (editor). "The Russo-Japanese War in Global Perspective: World War Zero." Volume II. Brill Academic Pub: May 2005. Pages 191-192.

[2] John Steinberg (editor). "The Russo-Japanese War in Global Perspective: World War Zero." Volume II. Brill Academic Pub: May 2005. Pages 191-192.

[1]

[2]