იხილეთ წყარო გვერდისთვის ტუტუილა

{{ინფოდაფა კუნძული
| სახელი = ტუტუილა
| მშობ. სახელი = {{lang-en|Tutuila}}
| native name link = 
| მეტსახელი = 
| სურათის სახელი = American Samoa-CIA WFB Map.png
| სურათის წარწერა = 
| სურათის ზომა = 275px
| ალტ სურათი = 
| locator map = 
| locator map size = 
| map_custom = yes
| მდებარეობა = 
| კოორდინატები = {{Coord|14.295|S|170.70|W|display=inline}}
| მდებარეობა = [[წყნარი ოკეანე]]
| კუნძულთა რაოდენობა = 
| მთავარი კუნძული = 
| ფართობი_კმ2 = 142,3
| სია = 
| სიგრძე_კმ = 
| სიგანე_კმ = 
| სანაპიროს სიგრძე = 
| სანაპიროზოლი_კმ = 
| უმაღლესი მთა = 
| სიმაღლე_მ = 653
| ქვეყნის სახელი = {{დროშა|ამერიკის სამოა}}
| ქვეყანა = 
| ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური = ოლქი
| ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფა = [[აღმოსავლეთის ოლქი (ამერიკის სამოა)|აღმოსავლეთის ოლქი]], [[დასავლეთის ოლქი (ამერიკის სამოა)|დასავლეთის ოლქი]]
| ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური 1 = 
| ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფა 1         = 
| ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური 2 = 
| ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფა 2       = 
| ქვეყნის დედაქალაქი                     = 
| ქვეყნის უდიდესი ქალაქი              = 
| ქვეყნის უდიდესი ქალაქის მოსახლეობა = 
| ქვეყნის ლიდერის ტიპი              = 
| ქვეყნის ლიდერის სახელი           = 
| ქვეყანა 1                         = 
| ქვეყნის 1 ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური = 
| ქვეყნის 1 ადმინისტრაციული დაყოფა         = 
| ქვეყნის 1 ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური 1 = 
| ქვეყნის 1 ადმინისტრაციული დაყოფა 1       = 
| ქვეყნის 1 ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური 2 = 
| ქვეყნის 1 ადმინისტრაციული დაყოფა 2    = 
| ქვეყნის 1 დედაქალაქი            = 
| ქვეყნის 1 უდიდესი ქალაქი           = 
| ქვეყნის 1 უდიდესი ქალაქის მოსახლეობა = 
| ქვეყნის 1 ლიდერის ტიპი            = 
| ქვეყნის 1 ლიდერის სახელი         = 
| ქვეყანა 2                         = 
| ქვეყნის 2 ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური = 
| ქვეყნის 2 ადმინისტრაციული დაყოფა         = 
| ქვეყნის 2 ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური 1 = 
| ქვეყნის 2 ადმინისტრაციული დაყოფა 1       = 
| ქვეყნის 2 ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური 2 = 
| ქვეყნის 2 ადმინისტრაციული დაყოფა 2       = 
| ქვეყნის 2 დედაქალაქი            = 
| ქვეყნის 2 უდიდესი ქალაქი            = 
| ქვეყნის 2 უდიდესი ქალაქის მოსახლეობა = 
| ქვეყნის 2 ლიდერის ტიპი = 
| ქვეყნის 2 ლიდერის სახელი = 
| მოსახლეობა = 53 943
| აღწერის წელი = 2010
| სიმჭიდროვე_კმ2 = 379,079 ად.
| ეთნიკური ჯგუფები = 
| ვებსაიტი = 
| დამატებითი ინფო = 
}}
'''ტუტუილა''' ({{lang-en|Tutuila}}) — [[ამერიკის სამოა]]ს ყველაზე დიდი და მთავარი [[კუნძული]]. [[სამოა (არქიპელაგი)|სამოას]] [[არქიპელაგი]]ს სიდიდით მესამე კუნძული.

== გეოგრაფია ==
[[ფაილი:MapOfTutuila-American-Samoa.gif|thumb|left|250px|კუნძულ ტუტუილას რუკა]]
კუნძულ ტუტუილას ფართობი შეადგენს 142,3 კმ²-ს. ზღვის დონიდან უმაღლესი წერტილი — ''მატაფაოს პიკი'' (653 მეტრი). კუნძულის აღმოსავლეთი სანაპირო გორაკებიანია, სამხრეთი — ვაკეებიანი. აღმოსავლეთით მდებარეობს კუნძული [[აუნუუ]].

== ისტორია ==
XIX საუკუნის პირველ ნახევარში კუნძულს ერქვა ''მაოუნა''.

კუნძული 1722 წელს აღმოაჩინა [[ნიდერლანდელები|ნიდერლანდელმა]] ზღვაოსანმა [[იაკობ როგევენი|იაკობ როგევენმა]]. 1768 წელს კუნძულის გვერდით გაცურა [[ფრანგები|ფრანგმა]] ზღვაოსანმა [[ლუი ანტუან დე ბუგენვილი|ლუი ანტუან დე ბუგენვილმა]], მაგრამ იგი კუნძულთან არ შეჩერებულა.

1787 წელს კუნძულზე აბორიგენებთან წარმოქმნილი კონფლიქტის დროს 12 მატროსთან ერთად მოკლეს ფრანგი ზღვაოსანი [[ფლერიო დე ლანგლი]], [[ჟან-ფრანსუა ლაპერუზი]]ს მსოფლიოს გარშემო ექსპედიციის მეორე [[გემი]]ს — ფრეგატ «ასტროლაბიას» [[კაპიტანი]]. ამ დროიდან მაოუნას მოსახლეობა მოგზაურებისგან იძენს მეომარი [[კანიბალიზმი|კანიბალების]] სახელს.

XIX საუკუნის დასაწყისში სამოას საზოგადოება იმყოფებოდა პირველყოფილი-თემური წყობის დაშლის სტადიაში. ატუას რაიონის ბელადები, რომელშიც ასევე შედიოდა კუნძული მაოუნა, მტრობდნენ არქიპელაგის დანარჩენი სამი რაიონის ბელადებთან.

1824 წელს მაოუნას ეწვია [[ოტო კოცებუ]]ს რუსული მსოფლიოს გარშემო ექსპედიცია, რომელიც უშედეგოდ ცდილობდა ადგილობრივ მოსახლეობასთან დაემყარებინა სავაჭრო ურთიერთობა. თავის ჩანაწერებში კოცებუ აღნიშნავს აბორიგენთა უკიდურეს აგრესიულობას, რომელიც არქიპელაგის სხვა კუნძულების მოსახლეობისათვის არ იყო დამახასიათებელი.

კუნძულზე ევროპელთა მუდმივი დასახლებები 1830 წელს დააფუძნეს [[ინგლისელები|ინგლისელმა]] [[მისიონერობა|მისიონერებმა]].

კუნძული მართვაში გადაეცა [[აშშ]]-ს 1900 წელს.

== მოსახლეობა ==
2010 წელს კუნძულ ტუტუილას მოსახლეობის რაოდენობამ შეადგინა 53 943 ადამიანი<ref name="census">{{Cite web |url=http://americansamoa.gov/images/departments/DOC/2011%20statistical%20yearbook.pdf |title=ამერიკის სამოას მოსახლეობის აღწერა (2010) |accessdate=2014-11-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140915065327/http://www.americansamoa.gov/images/departments/DOC/2011%20statistical%20yearbook.pdf |archivedate=2014-09-15 }}</ref>. კუნძულზე მდებარეობს ამერიკის სამოას დედაქალაქი — [[პაგო-პაგო]]. მოსახლეობა ძირითადად დაკავებულია [[კოპრა|კოპრის]] წარმოებით.

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

[[კატეგორია:ამერიკის სამოას კუნძულები]]
[[კატეგორია:წყნარი ოკეანის კუნძულები]]
[[კატეგორია:ოკეანეთის კუნძულები]]