იხილეთ წყარო გვერდისთვის ისტრიე

{{ინფოდაფა ყოფილი დასახლება
| სახელი = ისტრიე
| ორიგინალური სახელი = {{lang-el|’Ιστρίη}}
| სურათი = Histria -Ionic column anastylosis.jpg
| წარწერა = პანორამა
| ქვეყანა = რუმინეთი
|lat_dir = N |lat_deg = 44 |lat_min = 32 |lat_sec = 51
|lon_dir = E |lon_deg = 28 |lon_min = 46 |lon_sec = 29
| ზღვის დონიდან =
| ტიპი = ქალაქი
| ნაწილი =
| სიგრძე =
| სიგანე =
| ფართობი = 0,82
| დაარსების დრო = ძვ. წ. 657/656 ან დაახლ. 630
| ამშენებელი =
| სამშენებლო მასალა =
| დამაარსებელი =
| პერიოდები =
| მიტოვების დრო = VII საუკუნის ბოლო
| კულტურები = ბერძნული, რომაული
| აღმოჩენის წელი = 1868
| მოსახლეობა =
| მოს წელი =
| მოსახლეობა2 =
| მოს წელი2 =
| მოსახლეობა3 =
| მოს წელი3 =
| პოზრუკა = რუმინეთი
| ვიკისაწყობი = Category:Histria (ancient city)
}}
'''ისტრიე'''<ref name=":0" /> ({{lang-el|’Ιστρίη}} ან {{lang-el2|῎Ιστρος}}, {{lang-la|Histria, Histrum}}) — [[ძველი საბერძნეთი|ძველი ბერძნული]] და [[რომის იმპერია|რომაულ]]-ადრეფეოდალური ქალაქი [[დუნაი|დუნაის]] ქვემო წელზე (სახელი მომდინარეობს დუნაის ბერძნული სახელიდან {{lang-el2|Ιστρος}}). დასავლეთი შავიზღვისპირეთის ერთ-ერთი უმსხვილესი ცენტრი. ისტრიეს ნაშთები მდებარეობს რუმინულ [[დობრუჯა|დობრუჯაში]], დუნაის სამხრეთ ტოტთან დაკავშირებული სინოეს ტბის ნაპირზე.<ref name=":1">{{დრე წიგნი |ავტორი=Шувалов П. В. |სათაური=Истрия |ტომი=12 |გვ=144 |id=2026167}}</ref>

დაარსდა ძვ. წ. VII ს. II ნახევარში. აყვავებას მიაღწია ძვ. წ. VI–V საუკუნეებში. ძვ. წ. I საუკუნის შუა წლებში ისტრიე დაიპყრეს [[გეტები|გეტებმა]], ხოლო ძვ. წ. 27 წელს იგი [[რომის იმპერია|რომის იმპერიაში]] შევიდა. III საუკუნეში ისტრიე გაანადგურეს [[გუთები|გუთებმა]], მაგრამ მალე აღდგა და იარსება VII საუკუნემდე. ამ დროისათვის სანაპირო მოისილა და ქალაქმა დაკარგა ზღვაზე გასასვლელი, რის შედეგადაც დაქვეითდა მისი, როგორც სავაჭრო ცენტრის, მნიშვნელობა და ისტრიე თანდათან დაცარიელდა. 1914 წლიდან აქ ხანგამოშვებით მიმდინარეობდა არქეოლოგიური გათხრები რის შედეგადაც აღმოჩნდა ზღუდის (ძვ. წ. IV ს.), [[აფროდიტე|აფროდიტეს]] ტაძრის (ძვ. წ. V ს.), [[თერმები|თერმების]] (III–IV სს.), საცხოვრებელ ნაგებობათა და სხვა ნაშთები. ამჟამად ისტრიე არქეოლოგიურ ნაკრძალად ითვლება.<ref name=":0">{{ქსე|5|252||არა|სტატია=ისტრიე}}</ref>

== ისტორია ==
ისტრიე დააარსეს ძვ. წ. 657/656 ან დაახლ. 630 წელს [[მილეტი|მილეტელმა]] კოლონისტებმა. 512 წელს დაზარალდა [[დარიოს I]]-ის ლაშქრობის [[სკვითები|სკვითების]] წინააღმდეგ. აკონტროლებდა ბერძენთა ვაჭრობას ქვემო დუნაისპირეთისა და დნესტრისპირეთის ბარბაროსებთან: გაჰქონდათ [[მარცვლეული კულტურები|მარცვლეული]], [[მსხვილი რქოსანი საქონელი|საქონელი]], [[მონათმფლობელობა|მონები]], [[თაფლი]], დამარილებული თევზი; იმპორტის ძირითადი პროდუქტები იყო ზეთი და [[ღვინო]]. 400 წელს დაიწყო მონეტების მოჭრა. ადრეულ პერიოდში [დაახლ. V საუკუნე (?)] ოლიგარქების დამხობის შემდეგ ქალაქში დემოკრატია დამყარდა. სავარაუდოდ, ისტრიე შედიოდა [[დელოსის კავშირი|დელოსის კავშირში]], კარგი ურთიერთობა ჰქონდა [[თრაკიელები|თრაკიელთა]] [[ოდრისული სამეფო|ოდრისულ სამეფოსთან]] და სკვითებთან. 339 წელს განადგურდა სკვითებსა (მეფე — [[ატეასი]]) და [[ძველი მაკედონია|მაკედონიის]] სამეფოს  ([[ფილიპე II მაკედონელი]]) შორის მომხდარი ომის დროს. აღდგენის შემდეგ დაემორჩილა თრაკიის მეფეს (305–281) — [[ლისიმაქე|ლისიმაქეს]]. დაახლ. 262 წელს ქალაქ [[ტომი (ანტიკური ქალაქი)|ტომისთვის]] [[ბიზანტიონი|ბიზანტიონის]] წინააღმდეგ მიმდინარე წარუმატებელ ბრძოლაში მხარს უჭერდა [[კალატისი|კალატისს]]. [[კელტები|კელტების]] წინააღმდეგ ბრძოლის დროს დახმარება გაუწია [[პონტოს აპოლონია|პონტოს აპოლონიას]]. 72/71 წელს დაიმორჩილა რომაელმა მხედართმთავარმა [[ლუკულუსი|ლუკულუსმა]]. ქალაქის სერიოზული ნგრევა დაკავშირებულია დაახლ  ძვ. წ. 60–50 წლებში „[[გეტები|გეტების]] მეფის“ [[ბურებისტა|ბურებისტას]] ექსპანსიასთან. ძველი წელთაღრიცხვის მიწურულს ტბის მოსილვის გამო მცირე ქალაქად გადაიქცა. აღორძინდა დასავლეთპონტოური ქალაქების კავშირის შემადგენლობაში. დაახლ.  ახ. წ. 238 წელს დაზარალდა [[სკვითური ომები|სკვითური ომების]] მიმდინარეობისას, რომის იმპერატორ [[გორდიანე III]]-ის (238–244)  დროს შეწყდა მონეტების მოჭრა და გადაიქცა მცირე პროვინციულ ქალაქად. ისტრიეს აყვავება IV–VI საუკუნეებში დაკავშირებულია [[კონსტანტინე I დიდი|კონსტანტინე დიდთან]] და [[იუსტინიანე I]]-თან. ქალაქის საბოლოო დაცემა [[ავარები|ავარების]] თავდასხმის (599/600) შედეგი იყო. VII საუკუნის ბოლოსკენ არსებობა შეწყვიტა.<ref name=":1" />

== არქეოლოგია ==
იდენტიფიცირებულია 1868 წელს ფრანგი არქეოლოგის ე. დეჟარდენის მიერ. ისტრიესა და მისი შემოგარენის არქეოლოგიური გათხრები 1914 წელს დაიწყო ვ. პირვანმა და შემდგომში გაგრძელდა სხვა რუმინელი არქეოლოგების მიერ (1924–1943, 1949-დან). გამოყოფილია პერიოდები; ფენები განირჩევა განადგურებებისა და ხელახლა აშენებების დანაშრევებით: 3 „არქაული“ (დაახლ. ძვ. წ. 500–425, 425–350), 4 „ელინისტური“ (დაახლ. ძვ. წ. 350–300, 300–175, 175–100, 100–20), 9 „რომაული“ (დაახლ. ახ. წ. 30–100, 100–170, 170–250, 250–300, 300–375, 375–500, 500–550, 550–600, 600–680).<ref name=":1" />

შესწავლილია წარმართული ტაძრების, რომაული [[თერმები|თერმების]], ქრისტიანული [[ბაზილიკა|ბაზილიკების]], საცხოვრებელი კვარტლების, სიმაგრეთა 6 სხვადასხვა ხაზის და ნეკროპოლის ნაშთები. აღმოჩენილ მასალას შორისაა მონეტები, ძვირფასი მოკაზმულობა (მ. შ. განძების შემადგენლობაში), წარწერები და სხვ. 1983 წლიდან არის მუზეუმი ღია ცის ქვეშ.<ref name=":1" />

== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}

[[კატეგორია:რუმინეთის არქეოლოგიური ძეგლები]]
[[კატეგორია:ბერძნული კოლონიები]]
[[კატეგორია:ძველი საბერძნეთის ქალაქები]]