იხილეთ წყარო გვერდისთვის ინგე ლემანი

{{ინფოდაფა პიროვნება|სახელი=ინგე ლემანი|სურათი=File:Inge Lehman.jpg|წარწერა=ინგე ლემანი, [[1932]]|მშობლიური სახელი=Inge Lehmann|დაბ თარიღი=[[13 მაისი]], [[1888]]|დაბ ადგილი=[[კოპენჰაგენი]], [[დანია]]|გარდ თარიღი=[[21 თებერვალი]], [[1993]] (104 წლის)|გარდ ადგილი=[[კოპენჰაგენი]], [[დანია]]|მოქალაქეობა={{დროშა|დანია}}|პროფესია=გეოლოგი, სეისმოლოგი|ალმა-მატერი=ნიუნჰემის კოლეჯი ([[1911]])
[[კოლუმბიის უნივერსიტეტი]] ([[1964]])
კოპენჰაგენის უნივერსიტეტი ([[1968]])|დამსაქმებელი=დანიის გეოდეზიის ინსტიტუტი}}
'''ინგე ლემანი''' ({{lang-da|Inge Lehmann;}} დ. [[13 მაისი]], [[1888]], [[კოპენჰაგენი]] — გ. [[21 თებერვალი|21 თებერვალი]], [[1993]], კოპენჰაგენი) — [[დანიელები|დანიელი]] გეოფიზიკოსი, სეისმოლოგი, [[ლონდონის სამეფო საზოგადოება|ლონდონის სამეფო საზოგადოების]] ლექტორი. 1936 წელს მან აღმოაჩინა დედამიწის შიდა ბირთვი სამხრეთ [[წყნარი ოკეანე|წყნარ ოკეანეში]] მიწისძვრებიდან სეისმური ტალღების გავრცელების შესწავლის საფუძველზე.<ref>http://www.physics.ucla.edu/~cwp/articles/bolt.html</ref><ref>Martina Kölbl-Ebert (December 2001). [https://courses.seas.harvard.edu/climate/eli/Courses/EPS281r/Sources/Inner-Core/Lehmann-1936-extracts+interpretation.pdf "Inge Lehmann's paper: " P' " (1936)"] (PDF).</ref>

== ბიოგრაფია ==
ინგე ლემანი დაიბადა და გაიზარდა [[კოპენჰაგენი|კოპენჰაგენში]]. მისი მამა იყო ექსპერიმენტული ფსიქოლოგი ალფრედ ლემანი ([[1858]]-[[1921]]). გოგონამ დაწყებითი განათლება  საშუალო სკოლაში მიიღო, რომელსაც ხელმძღვანელობდა ჰანა ადლერი ([[ნილს ბორი|ნილს ბორის]] დეიდა). ინგე ლემანის თქმით, მამა და ჰანა ადლერი იყვნენ ის ადამიანები, ვინც ყველაზე მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინეს მისი ინტელექტუალური შესაძლებლობების განვითარებაზე. სკოლის დატოვების შემდეგ, ჯანმრთელობის გამო პრობლემები შეექმნა, ამიტომ  გარკვეული შეფერხებით სწავლობდა მათემატიკას [[კოპენჰაგენი|კოპენჰაგენისა]] და [[კემბრიჯის უნივერსიტეტი|კემბრიჯის უნივერსიტეტებში]]. შემდეგ რამდენიმე წელი მუშაობდა  სადაზღვევო ინდუსტრიაში, [[1925]] წელს გახდა გეოდეზისტი ნილს ერიკ ნორლუნდის ასისტენტი. [[1928]] წელს მან ჩააბარა გეოდეზიური გამოცდები და გახდა [[დანია|დანიის]] გეოდეზიური ინსტიტუტის ინსპექტორი და სეისმოლოგიის განყოფილების ხელმძღვანელი, რომელსაც ხელმძღვანელობდა ერიკ ნორლუნდი.<ref>inge Lehmann // [https://www.britannica.com/biography/Inge-Lehmann Encyclopædia Britannica] </ref>[[ფაილი:Inge Lehmann Memorial 1603.jpg|მინი|ინგე ლემანის მემორიალი [[კოპენჰაგენი|კოპენჰაგენში]]]]ინგე ლემანმა გამოაქვეყნა სტატია უჩვეულო სახელწოდებით  „P“, სადაც პირველად წარმოადგინა P-ტიპის სეისმური ტალღების საკუთარი ინტერპრეტაცია და აჩვენა, რომ დედამიწას აქვს შიდა ბირთვი. ეს ინტერპრეტაცია  ორ-სამ წელიწადში გაიზიარეს სხვა სეისმოლოგებმა (ბენო გუტენბერგი, ჩარლზ ფრენსის რიხტერი და ჰაროლდ ჯეფრისი). მეორე მსოფლიო ომმა და გერმანული ჯარების მიერ დანიის ოკუპაციამ გაართულა ლემანის მიერ შემდგომი სამეცნიერო კვლევების წარმოება.<ref>''Ogilvie M. B.'' The Biographical Dictionary of Women in Science (англ.): Pioneering Lives From Ancient Times to the Mid-20th Century — Routledge, 2003. — Vol. 2. — P. 766. — 798 p. — ISBN 978-1-135-96342-2</ref>

[[1953]] წელს პენსიაზე გასვლამდე ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში, ინგე ლემანსა და გეოდეზიური ინსტიტუტის სხვა წევრებს შორის ურთიერთობა გაუარესდა, სავარაუდო მიზეზი მეცნიერის კოლეგების მიმართ შეუწყნარებლობა იყო.<ref>Nehmann, I. (1936): P', Publications du Bureau Central Seismologique International, Série A, Travaux Scientifique, 14, 87–115.</ref>

[[1953]] წლის შემდეგ ინგე ლემანი გადავიდა [[ამერიკის შეერთებული შტატები|ამერიკის შეერთებულ შტატებში]] და რამდენიმე წლის განმავლობაში მუშაობდა მორის იუინგთან და ფრენკ პრესასთან. აწარმოებდა [[დედამიწის ქერქი]]სა და ზედა მანტიის კვლევებს. მუშაობის დროს მან აღმოაჩინა ეგრეთ წოდებული სეისმური რღვევა, რომელიც მდებარეობდა 190-დან 250 კმ-მდე სიღრმეზე და ეწოდა „ლემანის საზღვარი“<ref>[https://www.agu.org/Honor-and-Recognize/Honors/Union-Medals/Inge-Lehmann-Medal "Inge Lehmann Medal".] ''American Geophysical Union''.</ref> 

ინგე ლემანი გარდაიცვალა [[კოპენჰაგენი|კოპენჰაგენში]] [[1993]] წელს 104 წლის ასაკში. დაკრძალულია ჰორსჰოლმის სასაფლაოზე.

== ჯილდოები და წოდებები ==
ინგე ლემანს მიღებული აქვს მრავალი ჯილდო მისი გამორჩეული სამეცნიერო მიღწევებისთვის. გარდა ამისა, [[1964]] წელს მას მიენიჭა საპატიო დოქტორის წოდება [[ნიუ-იორკი|ნიუ-იორკის]] [[კოლუმბიის უნივერსიტეტი|კოლუმბიის უნივერსიტეტიდან]]  და [[1968]] წელს  — საპატიო დოქტორის წოდება [[კოპენჰაგენი|კოპენჰაგენის]] უნივერსიტეტიდან. იგი გახდა სწავლულთა მრავალრიცხოვანი საზოგადოების წევრი.<ref>[https://www.encyclopedia.com/people/science-and-technology/geology-and-oceanography-biographies/inge-lehmann "Lehmann had a younger sister, Harriet, who became an actress and who had family and children in contrast to Lehmann, who lived by herself all her life; from google (Inge Lehmann married) result 2".]</ref>

[[1997]] წელს ამერიკის გეოფიზიკურმა კავშირმა დააწესა მედალი ინგე ლემანის პატივსაცემად „განსაკუთრებული წვლილის შეტანისთვის დედამიწის მანტიისა და ბირთვის სტრუქტურის, შემადგენლობისა და დინამიკის არსის გაგებისთვის“.

[[2015]] წელს, მისი დაბადებიდან 127-ე წლისთავზე, [[Google]]-მა  მეცნიერს მიუძღვნა მისი სახელობის თემატური  Doodle.<ref>[https://www.google.com/doodles/inge-lehmanns-127th-birthday "Inge Lehmann's 127th Birthday".]</ref>

ლემანისადმი მიძღვნილი ახალი მემორიალი დამონტაჟდა [[კოპენჰაგენი|კოპენჰაგენში]] Frue Plads-ში [[2017]] წელს. ძეგლი დააპროექტა ელიზაბეტ ტუბრომ.<ref>[https://www.famousscientists.org/inge-lehmann/ "Inge Lehmann".] ''Famous Scientists''.</ref>

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{იდენტიფიკატორი}}

{{DEFAULTSORT:ლემანი, ინგე}}

[[კატეგორია:დაბადებული 13 მაისი]]
[[კატეგორია:დაბადებული 1888]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 21 თებერვალი]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1993]]
[[კატეგორია:დანიელი გეოლოგები]]
[[კატეგორია:ქალი გეოლოგები]]
[[კატეგორია:ქალი ფიზიკოსები]]