ალექსი არაქჩეევი
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/ka/thumb/b/b4/%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%A9%E1%83%94%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%98.jpg/220px-%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%A1%E1%83%98_%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%A9%E1%83%94%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%98.jpg)
ალექსი ანდრის ძე არაქჩეევი (რუს. Алексей Андреевич Аракчеев, მეცნ. Aleksej Andreevič Arakčeev) (დ. 4 ოქტომბერი [ ძვ. სტ. 23 სექტემბერი], 1769, ნოვგოროდის გუბერნია ― გ. 3 მაისი [ ძვ. სტ. 21 აპრილი], 1834, სოფ. გრუზინო, ნოვგოროდის გუბერნია), რუსეთის სახელმწიფო მოღვაწე, არტილერიის გენერალი, პავლე I-ისა და ალექსანდრე I-ის მედროვე კარისკაცი, რომლის სახელთან დაკავშირებულია სახელმწიფო მმართველობაში რეაქციული პოლიციის და სამხედრო სისტემის (ე. წ. არაქჩეევშინა) დამყარება.
ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
დაიბადა ხელმოკლე მემამულის ოჯახში. დაწინაურდა პავლეს გამეფების შემდეგ. 1796 წელს დანიშნეს პეტერბურგის კომენდანტად. ხელმძღვანელობდა რეაქციული რეფორმების გატარებას არმიაში. მიუხედავად უდიდესი გავლენისა, პავლე I-მა ორჯერ შერისხა (1798, 1799–1801) და ბოლოს დედაქალაქში ცხოვრებაც აუკრძალა. ალექსანდრე I-ის გამეფების შემდეგ არაქჩეევი კვლავ დაწინაურდა. 1808-1810 სამხედრო მინისტრი იყო, 1810 წლიდან სახელმწიფო საბჭოს სამხედრო დეპარტამენტის თავმჯდომარე. 1815-იდან ფაქტობრივად ხელთ იგდო სახელმწიფო საბჭოს, მინისტრთა კომიტეტისა და იმპერატორის პირადი კანცელარიის ხელმძღვანელობა.
1817 წლიდან სამხედრო დაბების მოწყობა და უფროსობა დაევალა. არაქჩეევმა თანამედროვეთა საერთო სიძულვილი დაიმსახურა. ალექსანდრე I-ის გარდაცვალების შემდეგ არაქჩეევმა გავლენა დაკარგა, მაგრამ ნიკოლოზ I მის მეთოდებს მაინც ფართოდ იყენებდა საშინაო პოლიტიკაში.
ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- სურგულაძე ა., რუსეთი XIX საუკუნის პირველ ნახევარში, თბ., 1963;
- История СССР. С древнейших времён до наших дней, т. 4, М., 1967, с. 168-173;
- ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 1, თბ., 1975. — გვ. 545.
- Аммон Ф. Г. В фаворе у кесаря: Александр I и Аракчеев