შოთა იამანიძე
_%E2%80%94_Georgian_football_player.jpg) | |||
| პირადი მონაცემები | |||
|---|---|---|---|
| სრული სახელი | შოთა დავითის ძე იამანიძე | ||
| დაბადების თარიღი | 15 მარტი, 1937 | ||
| დაბადების ადგილი |
თბილისი, საქართველოს სსრ, სსრ კავშირი | ||
| გარდაცვალების თარიღი | 15 ოქტომბერი, 1971 (34 წლის) | ||
| გარდაცვალების ადგილი |
თბილისი, საქართველოს სსრ, სსრ კავშირი | ||
| სიმაღლე | 177 სმ | ||
| სათამაშო პოზიცია |
ნახევარმცველი თავდამსხმელი | ||
| პროფესიონალური კარიერა* | |||
| წლები | გუნდი | მატჩი | (გოლი) |
| 1954—1967 | დინამო თბ. | 300 | (65) |
| ეროვნული ნაკრები | |||
| 1959 | სსრკ (ოლიმპ.) | 1 | (0) |
|
* პროფესიონალურ კლუბებში გამოსვლა და გოლები მხოლოდ ეროვნული ლიგებისთვის იანგარიშება | |||
შოთა იამანიძე (დ. 15 მარტი, 1937, თბილისი — გ. 15 ოქტომბერი, 1971, იქვე) — ქართველი და საბჭოთა ფეხბურთელი, ნახევარმცველი. იცავდა თბილისის „დინამოსა“ და საბჭოთა კავშირის ოლიმპიური ნაკრების ღირსებას. საბჭოთა კავშირის სპორტის დამსახურებული ოსტატი (1969), ვახტანგ გორგასლის II ხარისხის ორდენის კავალერი.
საკლუბო კარიერა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
35-ე საფეხბურთო სკოლის აღზრდილი. 1953 წელს ნიჭიერი ახალგაზრდა მოთამაშე თბილისის „დინამოს“ ვეტერანმა ფეხბურთელმა არჩილ კიკნაძემ შეამჩნია და საქართველოს ახალგაზრდული ნაკრების შემადგენლობაში შეიყვანა. შოთას კაპიტნის სამკლაური გადასცეს და იმავე წელს საქართველოს ნაკრების კაპიტანმა და მისმა გუნდმა ახალგაზრდულ ნაკრებებს შორის გამართულ საკავშირო ჩემპიონატზე პირველი ადგილი დაიკავეს.
ამის შემდეგ მის მიმართ ინტერესი ფეხბურთის სპეციალისტების მხრიდან კიდევ უფრო გაიზარდა და უკვე მომდევნო, 1954 წელს ბორის პაიჭაძემ, რომელიც იმ დროს თბილისის „დინამოს“ მთავარი მწვრთნელის პოსტს იკავებდა, შოთა იამანიძე „დინამოში“ მიიწვია.
თბილისის „დინამოს“ ძირითად შემადგენლობაში საბჭოთა კავშირის ჩემპიონატების ფარგლებში პირველად 1954 წლის 14 აგვისტოს, საკავშირო პირველობის მე-15 ტურის კალენდარულ მატჩში, კიევის „დინამოს“ წინააღმდეგ გამოვიდა მინდორზე. შეხვედრა თბილისში, „დინამოს“ სტადიონზე გაიმართა და მას 25 ათასი ფეხბურთის გულშემატკივარი დაესწრო. თბილისელებმა ასეთი შემადგენლობით თამაშეს: მარღანია, ელოშვილი, გოგლიძე (რუსაძე 65'), ცაგარეიშვილი, მახარაძე, ანთაძე, ა. კოტრიკაძე, კ. გაგნიძე, ხასაია, ღოღობერიძე და შოთა იამანიძე. მატჩი ფრედ, ანგარიშით — 0–0 დამთავრდა.[1]
აღსანიშნავია, რომ იამანიძის „დინამოში“ მოსვლა ქართულ ფეხბურთში არსებულ კრიზისს დაემთხვა, რაც ძირითადად თაობათა ცვლით იყო გამოწვეული. ამას დაემატა „დინამოს“ უფროსი მწვრთნელების ყოველწლიური ცვლა ხუთი საფეხბურთო სეზონის განმავლობაში (1954–1958), რა დროსაც გუნდმა ხუთი მწვრთნელი გამოიცვალა: ბორის პაიჭაძე, ანდრო ჟორდანია, გაიოზ ჯეჯელავა, გრიგოლ გაგუა და ვასილი სოკოლოვი. მათგან მხოლოდ გაიოზ ჯეჯელავას მოუწია ორი სეზონის განმავლობაში (1956–57) გუნდთან მუშაობა. დროის იმ ხუთწლიან მონაკვეთში გუნდმა საბჭოთა კავშირის ჩემპიონატში ორჯერ მე-9 ადგილი (1955, 1958), ორჯერ მე-8 (1954, 1956) და ერთხელ მე-7 ადგილი დაიკავა (1957). ამ ხუთწლიანი ჩავარდნის შემდეგ, მხოლოდ 1959 წელს შეძლო „დინამომ“ უძლიერესთა რიგებში დაბრუნება, როდესაც გუნდს გამოჩენილი ქართველი მწვრთნელი ანდრო ჟორდანია დაუბრუნდა.
მეტად მნიშვნელოვანი გამოდგა ზაურ კალოევის მოსკოვის „ლოკომოტივიდან“ „დინამოში“ დაბრუნება. ამასთან, ანდრო ჟორდანიამ გუნდში არაერთი დროული ცვლილება განახორციელა, როგორც ფეხბურთელთა სათამაშო პოზიციების შერჩევისა და გადანაწილების, ისე გუნდში არსებული ატმოსფეროს გაჯანსაღებისა და საბრძოლო სულისკვეთების ამაღლების თვალსაზრისით. შოთა იამანიძემაც, თავის მხრივ ბრწყინვალედ ითამაშა მარცხენა ნახევარმცველის პოზიციაზე. იმ წელს „დინამომ“ აღმავლობით ჩაატარა რიგი მატჩებისა და შეძლო გასვლით შეხვედრებში დაემარხებინა თავისთვის ისეთი უხერხული მეტოქეები, როგორებიც იყვნენ — დონეცკის „შახტარი“,[2] მოსკოვის ცსკა,[3] მოსკოვის „დინამო“,[4] მოსკოვის „სპარტაკი“[5] და კუიბიშევის „კრილია სოვეტოვი“.[6] საბოლოოდ, სეზონის ბოლოს თბილისელმა ფეხბურთელებმა საკავშირო პირველობა მესამე ადგილზე დაასრულეს და გუნდის ისტორიაში მეხუთედ მოიპოვეს ბრინჯაოს მედლები. შოთა იამანიძისთვის ეს იყო პირველი ბრინჯაო და პირველი წარმატება საფეხბურთო კარიერაში.
მომდევნო წლებში მისი საფეხბურთო კლასი იმდენად თვალსაჩინო გახდა, რომ ნებისმიერი მეტოქე გუნდისთვის იამანიძის მოედანზე ყოფნა უკვე სერიოზულ სირთულეებთან იყო დაკავშირებული. ერთი მხრივ მაღალი ტექნიკური მონაცემებისა და ფიზიკური გამძლეობის, ხოლო მეორე მხრივ მოედნის შესანიშნავი ხედვისა და პარტნიორებთან სანიმუშო შეთამაშების წყალობით, თანაბრად ძლიერად მოქმედებდა მოედნის ყველა მონაკვეთზე და დიდი მოცულობის სამუშაოს ასრულებდა სათამაშო რგოლებს შორის ეფექტიანი ურთიერთქმედების თვალსაზრისით. საბოლოოდ, 1963–64 წლებისთვის, იგი უკვე დიდი დიაპაზონის უნივერსალურ ფეხბურთელად და გუნდის ნამდვილ ლიდერად ჩამოყალიბდა, რის გამოც დამსახურებული და გამორჩეული ავტორიტეტით სარგებლობდა თანაგუნდელთა და გულშემატკივართა შორის.
1964 წლის 18 ნოემბრის „ოქროს მატჩის“ მონაწილე და გუნდის კაპიტანი. თბილისის „დინამომ“ ტაშკენტში, საბჭოთა კავშირის ჩემპიონის გამოსავლენად დანიშნულ გადათამაშებაში მოსკოვის „ტორპედოს“ 4–1 სძლია და თავის ისტორიაში პირველად მოიგო საკავშირო პირველობა. ქართველთაგან გოლები ილია დათუნაშვილმა (დუბლი), მიხეილ მესხმა და სლავა მეტრეველმა გაიტანეს. პირველი საკავშირო ოქრო „დინამომ“ ასეთი შემადგენლობით მოიპოვა: სერგო კოტრიკაძე, ბორის სიჭინავა, ვახტანგ რეხვიაშვილი, ჯემალ ზეინკლიშვილი, გურამ ცხოვრებოვი, გიორგი სიჭინავა, შოთა იამანიძე, ილია დათუნაშვილი, სლავა მეტრეველი, ვლადიმერ ბარქაია, მიხეილ მესხი. მათ გარდა ჩემპიონობისათვის განკუთვნილი ოქროს მედლები გურამ პეტრიაშვილსა და ალექსანდრე აფშევს გადაეცათ. იმ ჩემპიონატის მატჩებში მეკარე ნოდარ ლეჟავამ (10 მატჩი), მურთაზ ხურცილავამ (8), ელგუჯა ხუციშვილმა (5), ზაურ კალოევმა (1) და ნომადი მაისურაძემ (1) იასპარეზეს. გუნდს ფეხბურთის ცნობილი რუსი სპეციალისტი გავრილ კაჩალინი წვრთნიდა.[7][კომ. 1][8][9]
თბილისის „დინამოს“ მაისურით ბოლოჯერ 1967 წლის 11 ნოემბერს, საკავშირო ჩემპიონატის 38-ე ტურის კალენდარულ მატჩში, ლუგანსკის „ზარიას“ წინააღმდეგ ითამაშა. შეხვედრა ამჯერადაც თბილისში, „დინამოს“ სტადიონზე გაიმართა და მას 40 ათასამდე ფეხბურთის გულშემატკივარი დაესწრო. მასპინძლებმა ასეთი შემადგენლობით ითამაშეს: სერგო კოტრიკაძე, ბორის სიჭინავა, ფირუზ კანთელაძე, მურთაზ ხურცილავა, ვახტანგ რეხვიაშვილი, გურამ პეტრიაშვილი, სერგო კუტივაძე, სლავა მეტრეველი, გიორგი გავაშელი, შოთა იამანიძე და მიხეილ მესხი. მატჩი ფრედ, ანგარიშით — 3–3 დამთავრდა.[10]
კარიერის განმავლობაში სამჯერ შევიდა სეზონის საუკეთესო ფეხბურთელთა სიაში. იყო თბილისის „დინამოს“ 1960-იანი წლების პირველი ნახევრის ერთ-ერთი საუკეთესო მოთამაშე. გამოირჩეოდა კარგი დრიბლინგით, ტექნიკით, ორგანიზატორული თვისებებით. დაიღუპა ავტოკატასტროფაში 34 წლის ასაკში, 1971 წლის 15 ოქტომბერს.
სანაკრებო კარიერა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
1959 წლის 13 სექტემბერს სსრ კავშირის ოლიმპიური ნაკრების შემადგენლობაში ჩაატარა ერთი მატჩი ბულგარელების წინააღმდეგ. შეხვედრა სოფიაში, „ვასილი ლევსკის“ სტადიონზე გაიმართა და მას 45 ათასი ფეხბურთის გულშემატკივარი დაესწრო. მატჩი მასპინძელთა გამარჯვებით 1–0 დასრულდა.[11]
მიღწევები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
საკლუბო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
.svg){kind=small}
სანაკრებო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
საქართველოს სსრ ნაკრები- სსრ კავშირის სპარტაკიადა
- ვიცე-ჩემპიონი: 1956
ინდივიდუალური[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- საბჭოთა კავშირის ჩემპიონატის საუკეთესო ბომბარდირი: 1966 (20 გოლი)
- 33 საუკეთესო
- №1: 1964
- №3: 1961, 1962
საინტერესო ფაქტები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
შოთა იამანიძე იყო პირველი კაპიტანი თბილისის „დინამოს“ ისტორიაში, რომელმაც ფეხბურთში საბჭოთა კავშირის ჩემპიონის თასი აღმართა.
1968 წელს თბილისის „დინამოს“ სტადიონის რადიორედაქციამ გამოაცხადა კონკურსი-კითხვარი, რომელსაც უნდა გამოევლინა საქართველოს ფეხბურთელთა სიმბოლური ნაკრები 1921 წლიდან 1968 წლამდე. რადიორედაქციამ მიიღო 780 საკონსკურსო წერილი. მიღებული წერილების საფუძველზე შოთა იამანიძე 550 ხმით აღნიშნული სიმბოლური ნაკრების შემადგენლობაში მოხვდა. გამოკითხვის შედეგად, საქართველოს 1921–1968 წლების სიმბოლურ ნაკრებში შევიდნენ: მეკარე: ვლადიმერ მარღანია; მცველები: ვლადიმერ ელოშვილი, ნიაზ ძიაპშიპა, მურთაზ ხურცილავა, გივი ჩოხელი; ნახევარმცველები: გიორგი სიჭინავა, შოთა იამანიძე; თავდამსხმელები: სლავა მეტრეველი, ბორის პაიჭაძე, ავთანდილ ღოღობერიძე, მიხეილ მესხი.[12][13]
1986, 1997 და 2008 წლებში ჟურნალისტმა დემიკო ლოლაძემ შოთა იამანიძისადმი მიძღვნილი წიგნები გამოსცა.
თბილისში, დიდუბე-ჩუღურეთის რაიონში მდებარე ერთ-ერთი ქუჩა შოთა იამანიძის სახელობისაა. საქართველოს ფეხბურთის ფედერაციის პირველი ოფისი 1990–2000 წლებში ამ ქუჩაზე, № 5 შენობაში იყო განთავსებული.
ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ლოლაძე, დემიკო., შოთა იამანიძე, თბ.: საბჭ. საქართველო, 1986.
- ლოლაძე, დემიკო., შოთა იამანიძე : ფოტოალბომი / მესხი, ლეილა. (რედ.), თბ., 2008.
ბიბლიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- აკოფოვი, გარუნ., ფეხბურთი 1967 : ცნობარი-კალენდარი, თბ.: საქ. ჟურნ. კავშ., სპორტ. ჟურნ. ფედერაცია, 1967.
- ბერიშვილი, ელგუჯა., ქართული სპორტის ოქროს წიგნი, თბ.: პალიტრა L, 2013.
- თედორაძე, ზურაბ., თბილისის „დინამო“ ციფრებში, 1936–1989, თბ.: სტამბა–96, 1999.
- თედორაძე, ზურაბ., თბილისის „დინამო“ : ციფრები, ფაქტები, კომენტარები, 1936–1989, თბ., 2002.
- თედორაძე, ზურაბ., საკლუბო გუნდების შედეგები სსრ კავშირის ჩემპიონატებში : უმაღლესი ლიგა, 1936–1991, თბ., 2001.
პერიოდიკა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ცომაია, დ., ჩვენი ძირითადი, გადაუდებელი საკითხი // „ლელო“, 11 თებერვალი, 1962, № 33 (1884), გვ. 3.
რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
კომენტარები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ 1964 წლის 18 ნოემბერს თბილისის „დინამო“ საბჭოთა კავშირის ჩემპიონი პირველად გახდა. თბილისის „დინამომ“ და მოსკოვის „ტორპედომ“ საკავშირო პირველობაზე 46–46 ქულა დააგროვეს, ჩემპიონის გამოსავლენად დამატებითი შეხვედრა დაინიშნა, რომელიც ტაშკენტში, 1964 წლის 18 ნოემბერს ჩატარდა. „ოქროს მატჩში“ თბილისის „დინამოს“ ღირსებას იცავდნენ: სერგო კოტრიკაძე, ბორის სიჭინავა, ვახტანგ რეხვიაშვილი, ჯემალ ზეინკლიშვილი, გურამ ცხოვრებოვი, გიორგი სიჭინავა, შოთა იამანიძე (კაპ), სლავა მეტრეველი, ვლადიმერ ბარქაია, ილია დათუნაშვილი და მიხეილ მესხი.
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ «Динамо» Тб. 0–0 «Динамо» Киев / Чемпионат СССР 1954. Класс «А»
- ↑ «Шахтёр» Сталино 0–1 «Динамо» Тб. / Чемпионат СССР 1959. Класс «А»
- ↑ ЦСК МО Москва 0–2 «Динамо» Тб. / Чемпионат СССР 1959. Класс «А»
- ↑ «Динамо» Москва 1–2 «Динамо» Тб. / Чемпионат СССР 1959. Класс «А»
- ↑ «Спартак» Москва 4–5 «Динамо» Тб. / Чемпионат СССР 1959. Класс «А»
- ↑ «Крылья Советов» Куйбышев 1–2 «Динамо» Тб. / Ч. СССР 1959. Класс «А»
- ↑ გამორჩეული და სასიხარულო დღე ქართული ფეხბურთის ისტორიაში
- ↑ ერთი დღე მსოფლიო სპორტის ისტორიაში — 18 ნოემბერი
- ↑ "Динамо" (Тбилиси) 4–1 "Торпедо" (Москва)
- ↑ «Динамо» Тб. 3–3 «Заря» Луганск / Чемп. СССР 1967. 1-я группа класса «А»
- ↑ Болгария 1–0 СССР / София, Стадион имени В. Левского
- ↑ პაიჭაძე და ძმანი მისნი... რადიორედაქციის კონკურსის შედეგად // „ლელო“, 16 მაისი, 1968, № 95 (3579), გვ. 2–3.
- ↑ 1921–1968: საქართველოს ნაკრები // mygoals.ge
- თბილისში დაბადებულები
- დაბადებული 15 მარტი
- დაბადებული 1937
- გარდაცვლილი 15 ოქტომბერი
- გარდაცვლილი 1971
- ქართველი ფეხბურთელები
- საბჭოთა ფეხბურთელები
- საბჭოთა კავშირის ნაკრების ფეხბურთელები
- საბურთალოს პანთეონში დაკრძალულები
- საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები
- თბილისის დინამოს ფეხბურთელები
- ერთი კლუბის ფეხბურთელები
- საბჭოთა კავშირის სპორტის დამსახურებული ოსტატები
- შრომითი მამაცობისათვის მედლით დაჯილდოებულები