რუისის სამწყსოს დავთარი

რუისის სამწყსოს დავთარი — შიდა ქართლის ისტორიის უმნიშვნელოვანესი წყარო, შედგენილია 1715 წელს ნიკოლოზ მროველის (ორბელიშვილი) მიერ. დავთარში აღწერილია შიდა ქართლის 84 სოფელი, რომლებიც დღეს, ძირითადად ხაშურისა და ქარელის მუნიციპალიტეტში, ანუ ურბნისისა და რუისის ეპარქიაში შედის. დავთარში შეტანილია ასევე ისეთი დასახლებული პუნქტები, რომლებიც დღეს აღარ არსებობენ. დავთრის საშუალებით ვიგებთ XVIII საუკუნის დასაწყისში აღნიშნული ეპარქიის სოფლებში მოსახლე კომლთა რაოდენობას (სახელობითი სია). მისი მნიშვნელობა საკმაოდ დიდია ქარელისა და ხაშურის მუნიციპალიტეტების სოფლების ისტორიის კვლევის საქმეში.

სტატისტიკა

ხაშურის მუნიციპალიტეტი

• ტკოცა - 33 კომლი (რიკაძე, კოკავიძე, ვირშელაშვილი...).
• დუმაცხო - 26 კომლი (გონიერაშვილი, ჩირქინაშვილი, პაატაშვილი...).
• ფლევი - 13 კომლი (პაპიაშვილი, რამაზიშვილი, ლაშქარაშვილი...).
• ალი - 22 კომლი (გოჩაშვილი, კვინიკაძე, ატოცელი...).
• ქინძათი - 6 კომლი (ქოჩორაძე, მრაჭველი, გოშვარიშვილი).
• ნაბახტევი - 5 კომლი (აქ დედანს აკლია ერთი ფურცელი, სავარაუდოდ მასზე ნაბახტევის მოსახლეები ეწერა).
• ბრილი - 43 კომლი (ხატელიშვილი, ტოტაძე, ადუაშვილი...).
• წაბლოვანა - 10 კომლი (ტაბატაძე, მახარებლიშვილი, ნოზაძე...).
• ქემფერი - 11 კომლი (ირემაძე, იმედაშვილი, ანჩაფიშვილი...).
• ცედანი - 12 კომლი (პროპაძე, ლომიძე, კიკნაძე).
• ოძისი - 28 კომლი (კიკნაძე, გვეხიძე, ღვარძლაძე...).
• ურთხვა - 11 კომლი (ქოჩორაძე, ბლიაძე, ჩადუნელი...).
• ბიჯნისი - 13 (გიგაშვილი, ჯემაძე, ძულიაშვილი...).
• ჩუმათელეთი - 22 კომლი (ულუმბელაშვილი, გიორგაშვილი, კვირიაშვილი...).
• ზინდისი - 6 კომლი (აბაზაძე, ღაღანაძე, ნარიმანაშვილი...)
• იტრია - 42 კომლი (ბასილაშვილი, ანდრიაშვილი, კობალაძე...).
• სურამი - 37 კომლი (ჯობაძე, გვერეხაშვილი, ბებიაშვილი...).
• ბეკამი - 45 კომლი (მათიაშვილი, ლალუაშვილი, შოშიაშვილი...).
• ტეზერი - 111 კომლი (ხაჯაველიძე, ორჯონიკიძე, სავანელი, ციხელაშვილი, ფშოტიძე, ბეჟღულაშვილი, ბეროზაშვილი, არავიაშვილი, ნოზაძე...).
• ბეღლეთი - 26 კომლი (ჩქოლაძე, აყდიაშვილი, ჩიტიაშვილი...).
• მონასტერი - 6 კომლი (ქურდაძე, ღონინაშვილი, ფოცხვერაშვილი...).
• ციხისძირი - 11 კომლი (ჩაჩანიძე, კიკნაძე, გომარელი...).
• შოლისპირი - 16 კომლი (ბეჟანიშვილი, ოსაძე, ტიტაძე...).
• ქვიშხეთი - 26 კომლი (მჭადაშვილი, ჩიტაძე, მაღლაფერიძე, ბლუაშვილი...).
• სავანისხევი - 18 კომლი (ბადრიაშვილი, მარგველაშვილი, ქაცხაძე...).
• ტაშისკარი - 25 კომლი (ჩიკვაიძე, საგინაშვილი, ფასიტაშვილი...).
• გორათი - 4 კომლი (ნათიშვილი, ღონენაშვილი, ზაზუტაშვილი).
• შინდარა - 18 კომლი (ნიქოზელი, ლომინაშვილი, ბედიანაშვილი...).
• ხაშური - 15 კომლი (აბიაშვილი, გივიშვილი, ინდიშვილი...).
• ოსიაური - 28 კომლი ხელუბანიშვილი, ნოზაძე, ხუცისშვილი...).
• ზემო ჭალა - 11 კომლი (ბლიაძე, კიკაძე, აიშაშვილი...).
• ლუბრუმა - 12 კომლი (ქაქანაშვილი, მასხარაშვილი, ჩინჩალაძე...).
• ახალსოფელი - 12 კომლი (ირემაძე, ჩიტაშვილი, ელიკაშვილი...).
• სატივე - 12 კომლი (ჩამბაშიძე, ნოზაძე, ოსაძე...).
• აძვისი 10 კომლი (ღვინიაშვილი, ძაღლიბანაშვილი, ხიკრაძე...).
• ვაყა - 30 კომლი (ნადირაშვილი, იმერლიშვილი, დათუკაშვილი...).

სულ 776 კომლი

ქარელის მუნიციპალიტეტი

• არადეთი - 37 კომლი (იშხნელიშვილი, ქუმსიაშვილი, მიზანაშვილი, მუჩაიძე, მაისაძე, თოდიძე, დეეიძე, კიკოლიასშვილი, გელიაშვილი, ტიტვინიძე, გუგულაშვილი, თადულაშვილი, ნამორაშვილი, ბერიძე, ოთიაშვილი, სულიაშვილი, ბერუკაშვილი, კოკოლაშვილი, მამასახლისი, გიგიტი, მირიანაშვილი, სალარიშვილი, მკეცაძე, როსაფაშვილი).
• საღოლაშენი (საღვალაშენი)- 8 კომლი (ჯავახაშვილი, ძმაორაშვილი, ელიჯანაშვილი...).
• სამება - 17 კომლი (კალატოზიშვილი, გივიტაშვილი, მურვანაშვილი, ლაშიანი, ტაბატაძე, გოგიაშვილი, კუტიშვილი, ღვინიაშვილი, ბარტყიაშვილი, გვრიტიაშვილი, შათირიშვილი, შავკაბისტოშვილი, ნადიაკვნევიშვილი, კბილაშვილი, ფცქიალაძე).
• დირბი - 50 კომლი (ეგნატაშვილი, ხუცისშვილი, გაბრიელიშვილი, გულიაშვილი, კვირიკაშვილი, ბაჩურიშვილი, გელბახიანი, გვარამული, ხახანაშვილი, ახალკაციშვილი, ოქრუაშვილი, მეგრელი, გიორგაშვილი, სირაძე, ბეჯანიშვილი, ეფრემაშვილი, სოზაშვილი, ერაძე, ნიადაგიშვილი, კირმაძე, ბადაშვილი, ირემაშვილი, გელუტაშვილი, ქვრივისშვილი, ძუძუნაშვილი, ნავროზაშვილი, მეჯოგიშვილი, მეზვრიშვილი, ნინიაშვილი, ტატუნაშვილი, ქურდამელაშვილი, ჯანუაშვილი, ნანუჩაშვილი, ოქრომჭედელი, წერეთელი, ანანიაშვილი, გემიაშვილი).
• ძვილეთი (ქვემო ძვიმლეთი და ზემო ძვიმლეთი) - 41 კომლი (ტატიშვილი, გოგილაშვილი, ვიგრიაშვილი. გელიაშვილი, ქიტუნაშვილი, ხარშილაძე, გოგინაშვილი, გარეყანაშვილი, დულარიძე, იორდანაშვილი, ინდულაშვილი, მარკოზიშვილი, ფეკაშვილი, მახმადაშვილი, ლოლაძე, მახარობელიშვილი, იაველაშვილი, ლომაძე, ვარძელაშვილი, ხუცისშვილი, კაკაშვილი, ჩუსტანიძე, დათაშვილი, ბედიანიძე, ფეხაძე, იოანეშვილი, რაბიდაშვილი, ჯანგარაშვილი, ჯავახი, ვეფხიაშვილი, მიქელაშვილი, ჩურტანიძე).
• სხლითი - 8 კომლი (ხუციშვილი, მეფარიძე, საყვარელა, მაჭარაძე, ჯამბურიძე).
• ფრინევი - 6 კომლი (გვარამული, ძმათაშვილი, ხიმშიაშვილი).
• დვანი - 54 კომლი (შალიკაშვილი, ყავარდელი, ოქრომჭედლიშვილი, ოლარიონისშვილი, ახალკაცი, მამაგულაშვილი, გეგელა, მამუკელა, ჯავარისაშვილი, ოჭიკაძე, მეზვრე, მარქარაშვილი, ლომაურიძე, მეზვრიშვილი, იორდანაშვილი, ბელაშვილი, პაპიაშვილი, გაბრიელაშვილი, მეხატურიშვილი, ივანაშვილი, კოპაძე, ადუაშვილი, კობახიძე, დათუკაშვილი,  ბეზარაშვილი, ბელაშვილი, მახარაშვილი, დულიური, გაბიტაშვილი, ბიჟიაშვილი, სუხია, ნოზაძე, შალიკიშვილი, ყაზამფორაშვილი, ბურნაძე, მეხატურიშვილი, რაზმაძე, გაგნიძე).
• ავნევი - 35 კომლი (მაჭარაძე, ნადირაძე, საზანდარი, მეზვრე, მედინაძე, მაისურაძე, ბეგიაშვილი, სულიაშვილი, დათუნაშვილი, ბრეგვაძე, სალარიძე, სიქთურაშვილი, კოზმანაშვილი, კოხაჯელი, ჩხერელაშვილი, ბერიკაშვილი, მონდობილაშვილი, ხოსიაშვილი, ბეჟუაშვილი, სულიაშვილი, ყუზაშვილი, ბათხაძე).
• არკნეთი - 3 კომლი (იაღანაშვილი, სხირტლაძე, კობახიძე).
• ნული - 25 კომლი (საყვარელიძე, სუხიაშვილი, მერაბაშვილი, ბახტაძე, ნინუაშვილი, შავაძე, დალაქიშვილი, გოგლიძე, ხახუაშვილი, დემეტრეშვილი, ხოტვარაშვილი, ჭავჭავაძე, კობალაძე, კბილაშვილი, შავაძე, როინაშვილი, მეცხრისაშვილი, გამგებელი, მებოსტნე, მახარაშვილი, ხატისკაცი, დალაქი, მეზვრე, იმერელი, შავაძე).
• ერკნეთი - 18 კომლი (პაპაშვილი, ნინაშვილი, გაბრიელაშვილი, კუპრაშვილი, დოიჯაშვილი, გოჩაშვილი, ზარიძე, ოსაძე, დათაშვილი, ჭავჭავაძე, ბასილიშვილი).
• ღვერთეთი - 29 კომლი (ნადირაშვილი, გვრიტაძე, მესხი, ყვიჟინაძე, ხიკაძე, მახარებელი, ქიტიაშვილი, კოჭატიძე, ძამისაძე, ჟამიერაშვილი, კიტაიშვილი, ხააძე, შარაბიძე, კაპანაძე, კურტანიძე, ჭიჭინაძე, მეზვრე, მჭედელი, თანდილაშვილი).
• თორმანეული - 35 კომლი (ელიაშვილი, კიტრაძე, ხახანაშვილი, მექვაბიძე, ღონენაშვილი, კუპატაძე, ცერცვაძე, გრიგალაშვილი, ჯოხაძე, საზვერიშვილი, რიკაძე, ხუციშვილი, ნანიტაშვილი).
• მდავი - 31 კომლი (სამადანიშვილი, ჭიტაძე, თანდარაშვილი, კაკონაშვილი, ხოხიაშვილი, მამუკაშვილი, სუხიაშვილი, ღთისიაშვილი, მახუაშვილი, სუხიაშვილი, ბუხაიძე, შოშიტაშვილი, მახანაშვილი, მისელაშვილი, მჭელი, ჩინჩალაძე, პაატაშვილი, ჯასტანიძე).
• ბეყმარი - 15 კომლი (ნებიერიძე, გვიმრაძე, ხარაული).
• წორბისი - 30 კომლი (შალბელიქიშვილი, ბათხაძე, მაისურაძე, შოშიაშვილი, საყვარელაშვილი, ხუციაშვილი, წოწოლაშვილი, ბოქოული, რაჭველი, ფონჯაიძე, სამბახიძე, ადუაშვილი, კობერიძე, გოგლიძე, ციცუხაშვილი, კუტიშვილი, თაბუაშვილი, ზამბახიძე).
• ხრტანა - 9 კომლი (ტაბუცაძე, სირაძე, შავაშაძე...).
• თერეგვანი - 25 კომლი (ბეჟანაშვილი, გრძელიშვილი, ჩინჩალაძე...).
• ოჟორა - 7 კომლი (გინგორაშვილი, გაგნიძე, ქოჩლაძე...).
• ძაღინა - 28 კომლი (ჭიღლაძე, დონაძე, ჯეგაძე...).
• ახალშენი - 21 კომლი (ჩუბინიშვილი, ჯიბორიშვილი, მესხი...).
• არამგამა - 5 კომლი (დვალი, იობაშვილი, აჭარაძე...).
• ხუნდისუბანი - 15 კომლი (ძმითაშვილი, ბაინდურაშვილი, ოქრუაძე...).
• თიღვა - 52 კომლი (ბურნაძე, წერეთელი, გამცემლიშვილი, კოპაძე, მამუკაშვილი, ონოფრაშვილი, ბეჟიტაშვილი, გოდერძაშვილი, ოთიაშვილი, ბეგიაშვილი, ამილბარიშვილი, სეხნიაშვილი, თანდილაშვილი, ივანეშვილი, მუმლაძე, ხიხაძე, ოქრომჭედელი, ტრანკაძე, სამხარაძე, ჩარექაშვილი, ლანჩავაშვილი, ჩებინაძე, კილაძე, აღვსებაძე, სუხანაშვილი, ბასანიძე, გრიგოლაშვილი, იონჩაძე).
• ღარისთავი - 6 კომლი (ტაბატაძე, გორგოშიანი, კვირიაშვილი...).
• წიფლითი - 6 კომლი (ნასრაძე, კავაძე, ჩომახიძე...).
• შინდარა - 15 კომლი (წიწვიანიძე, ღვთისიაშვილი, ბეგაშვილი...).
• მუღნი - 5 კომლი (შუკაკიძე, მამაცაშვილი, ბრეგვაძე...).
• სუნისი (სურნისი და წირეთი) - 18 კომლი (მაისურაძე, ჩიღუნიძე, თოთლაძე, იანტბელიძე, მჭედელი, ბეგიაშვილი, ლობიოძე, ცაცანაშვილი, ბერაშვილი, ნადირაშვილი, მაკრახიძე, ლელაშვილი, ქაბაბაძე, სამხარაძე).
• ოქონა და ტყისუბანი - 44 კომლი (გოგიბაშვილი, ნაგლაძე, ტოღანაშვილი, ხახუაშვილი, ფაიქაშვილი, შუკაკიძე, ნაკაშიძე, წეღელიძე, გვილიკაშვილი, რაჭვლიშვილი, შოშიაშვილი, მამუკაშვილი, ჯმუხაძე, ადუაშვილი, სულიაშვილი, მრაჭველი, სალარიძე, ბითაშვილი, ხოსიაშვილი, მემარნიშვილი, მეფარიძე, დათუნაშვილი, ქველიაშვილი, ბეთიაშვილი, ოსაძე, კაპანაძე, ქაქანაშვილი მიროტაძე, ტიქსონაშვილი).
• კნოლევი - 22 კომლი (ბაჭაძე, ბლიაძე, ციქუბაძე...).
• ურმისხელი - 6 კომლი (დობარღანიძე, კუპატაძე, ნაკაშიძე...).
• ბალთა - 13 კომლი (ლაშხი, ჭონიშვილი, კვამლაძე...).
• ფათქინეთი - 29 კომლი (დუჩიძე, იაღანაშვილი, ჭიღლაძე...).
• მეტეხი - 20 (ლაშხი, ოდიკაძე, კაპანაძე...).
• ჭვრინისი - 12 კომლი (აბრამიშვილი, კოჩაძისშვილი, ჯერიკაშვილი...).
• ქალეთი - 16 კომლი (ნებიერიძე, კახათელიძე, ბოჟაძე...).
• ატოცი - 58 კომლი (დეკანოზიშვილი, მენაბდიშვილი, გულიკაშვილი...).
• ბრეძა - 58 კომლი (მუსხელაშვილი, მონავარაშვილი, ბასიტაშვილი, სუთიაშვილი, ბლიაძე, დევიძე...).
• ცერონისი - 53 კომლი (ამბროსაშვილი, ხატისკაცი, ფიცხელაშვილი, ლაბაძე...).
• ავლევი - 39 კომლი (ბადრიაშვილი, ჭაჭიაშვილი, სვანიძე...).
• თამარაშენი - 17 კომლი (კვირიაშვილი, კავაძე, ახალკაცი...).
• ფცა - 57 კომლი (კოშკაძე, ბერიანაშვილი, მაჭავარიანი...).
• აბისი - 19 კომლი (ლაკლაკი, წაკვაძე, ირემაძე...).
• საციხური - 22 კომლი (ტალიკაძე, სიამარადიშვილი, მაატაშვილი, ჩხეტიძე, მეგრელიშვილი, მახარაშვილი, ჭანჭიკაშვილი, ფუტკარაძე, დევაძე, სამხარაძე, საბაძე, გურგენაშვილი, წაბაძე, მიქელაშვილი, ბიბილაშვილი).
• აბანო - 31 კომლი (ტაბატაძე, ქავთარაშვილი, ხალაძე...).
• მწყვდელი - 25 კომლი (კოშკაძე, ბატარიძე, ქოჩლიძე...).
• ბერძენაული - 25 კომლი (დაბრუნდაშვილი, ჯიოშვილი, გუნცაძე...).

სულ 1121 კომლი

ბორჯომის მუნიციპალიტეტი

• ახალდაბა - 13 კომლი (ურიაყოფილი, ზენაშვილი, მესხიძე...).
• ზანავი - 24 კომლი (კიკაძე, ქურციკაშვილი, გოსტაბაშვილი, ესიაშვილი...).

სულ 37 კომლი

სულ რუისის სამწყსოში 1934 კომლი

იხილეთ აგრეთვე

• რუისის საეპისკოპოსო

ლიტერატურა

• ე. თაყაიშვილი, არხეოლოგიური მოგზაურობანი და შენიშვნანი, გვ. 127-207, თბ., 1907.