მაუჟიცეს ხიდი
| მაუჟიცეს ხიდი პოლ. Most spawany w Maurzycach | |
|---|---|
 მაუჟიცეს ხიდი, პოლონეთის კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი | |
| კოორდინატები: 52°08′ ჩ. გ. 19°52′ ა. გ. / 52.133° ჩ. გ. 19.867° ა. გ. | |
| ადგილმდებარეობა | ლოვიჩი |
| გამოყენების სფერო | თავდაპირველად საფეხმავლო და სატრანსპორტო ორი ზოლით, ამჟამად მხოლოდ საფეხმავლო |
| გადებულია | მდინარე სლუდივაზე |
| კონსტრუქციის ტიპი | წამწე |
| კონსტრუქციის სიმაღლე | 4.3 მეტრი მ |
| კონსტრუქტორი/არქიტექტორი | სტეფან ბრილა |
| მშენებლობის დაწყების თარიღი | 1928 წლის დეკემბერი |
| გახსნის თარიღი | 1927 წ. |
| დახურვის თარიღი | 1977 წ. |
| კულტურული მემკვიდრეობის ობიექტი |
პოლონეთის კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლი |
მაუჟიცეს ხიდი (პოლ. Most spawany w Maurzycach) — წამწეებით შექმნილი ხიდი ცენტრალურ პოლონეთში, მდინარე სლუდვიაზე (ბზურას შენაკადი). ეს პირველი შედუღებული ხიდია პოლონეთში და მეორე ასეთი ხიდი მთელი მსოფლიოს მასშტაბით.[1][2][3] ხიდი მდებარეობს ლოძის მუნიციპალიტეტში, სოვიჩთან ახლოს, სოფელ მაუჟიცეს მიმდებარედ.[3]
ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
დიზაინი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ხიდი შეიქმნა 1927 წელს შტეფან ბრაიას, შედუღებაში ერთ-ერთი პიონერის მიერ.[1] ლვოვის ტექნოლოგიური უნივერსიტეტის პროფესორმა ბრიანამ ჩაატარა ფართო თეორიული კვლევები შედუღებული ფოლადის სახსრების შესაძლო გამოყენების შესახებ, აგრეთვე ოქსი-საწვავის შედუღებისა და ელექტრული რკალის შედუღების სხვადასხვა ასპექტებზე.[1] ორივე პროცედურა ცნობილია მინიმუმ მე-19 საუკუნის ბოლოდან, მაგრამ ისინი ძირითადად გამოიყენებოდა ნაგებობებისა და გემების მშენებლოისას. რადგან კვლევებით დადასტურდა, რომ შედუღებული სახსრები საკმარისად მყარი იყო და დიდ ზეწოლას უძლებდა, 1920-იანი წლების შუა ხანებში ბრაიანამ გადაწყვიტა შედუღებული ხიდი შეექმნა.[1] აშენების შემდეგ ხიდი პირველი შედუღებული ხიდი გახდა პოლონეთში, მსოფლიოში კი - მეორე. მსგავსი, მაგრამ უფრო პატარა შედუღებული ხიდი რამდენიმე თვით ადრე შეიქმნა თურთლ-კრიქსში, პენსილვანიაში, ამერიკის შეერთებულ შტატებში Westinghouse Electric- ისა და Manufacturing- ის მიერ.[2]
რკალიანი შედუღების მაშინდელი ახალი ტექნიკა წონის მნიშვნელოვან შეზღუდვებს იძლედა. მისი საერთო წონა 56 ტონაა, ხოლო მოქლონილი ვერსია 70 ტონაზე მეტი იქნებოდა.[3] მშენებლობის მეთოდის გარდა, თავად კონსტრუქცია არის ჩვეულებრივი საყრდენიანი ხიდი, რომელსაც აქვს ორი ძირითადი საყრდენი სხივი, სწორი ქვედა აკორდი და პარაბოლური ზედა აკორდი.[1] საგზაო მოძრაობის ორი ზოლის გარდა, ხიდი მოიცავს ფეხით მოსიარულეთა ორ ბილიკს.[1]
კონსტრუქცია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ვინაიდან ასეთი სტრუქტურის მშენებლობა უკიდურესად სარისკოდ იყო მიჩნეული, მთავარ კონტრაქტორად, ფაბრიკატორად და მშენებლად აირჩიეს კომპანია K. Rudzki i S-ka.[1] ეს კომპანია, რომლის სათავო ოფისი ვარშავაში მდებარეობდა იმ პერიოდში ცენტრალურ და აღმოსავლეთ ევროპაში ერთ-ერთ ყველაზე გამოცდილ ხიდების მშენებელ კომპანიებს შორის იყო.[4] კომპანია, რომელიც დაარსდა 1853 წელს, მე-19 საუკუნის ბოლოსა და მე -20 საუკუნის დასაწყისში ერთადერთი ფირმა იყო მთელს რუსეთის იმპერიაში, რომელიც აშენებდა რთულ ხიდებს შორეულ ადგილებში.[5] იმ პერიოდში რუსეთში აშენებული ხიდების თითქმის 20% აშენდა კონსტანტინე რუდსკისა და მისი ინჟინრების მიერ.[5] მე-20 საუკუნის პირველ ორ ათწლეულში, კომპანიამ ააშენა 5000 მეტრი ფოლადის გზის ხიდი და 24 000 მეტრი სხვადასხვა სარკინიგზო ხიდი 37 სხვადასხვა სარკინიგზო კომპანიისთვის.[5] რუცკის მიერ აშენებულ ფოლადის ხიდებს შორის იყო ვარშავის პონიატოვსკის ხიდი და 1916 წლის ხაბაროვსკის ხიდი (ათწლეულების მანძილზე ყველაზე გრძელი ხიდი ევრაზიაში).
ელემენტები დამზადებულია მიშკის მაზოვიცკის K. Rudzki i S-ka-ს ქარხნის მიერ და შემდეგ ისინი ადგილზე შეადუღეს.[3] ხიდის მშენებლობა დასრულდა 1928 წლის დეკემბერში და ჩვეულებრივი საგზაო მოძრაობისთვის გაიხსნა შემდეგი წლის აგვისტოში.[1] მიუხედავად იმისა, რომ შედუღება გაცილებით ძვირი იყო, ხიდის მშენებლობა ჩვეულებრივ ტექნოლოგიებზე გაცილებით იაფი დაჯდა.[3]
თანამედროვე ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
იმ დროისთვის რევოლუციური,[3] მაუჟიცეს ხიდის მშენებლობის დასრულებამ ხიდების ისტორიაში ახალი ეტაპის დაწყება გამოიწვია.[1] მშენებლობა აღწერილი იყო ევროპულ და ამერიკულ საინჟინრო პრესაში,[5] ასევე მთელი მსოფლიოს ინჟინრები სტუმრობნენ ხიდს მოსანახულებლად.[3] შესაბამისად, პოლონეთი იყო პირველი ქვეყანა მსოფლიოში, რომელმაც დაარეგულირა შედუღებული ხიდების მშენებლობა.[5]
1970-იანი წლების ბოლომდე ხიდი გამოიყენებოდა ეროვნული გზა 2-ის ნაწილად,[6] ევროპული მარშრუტის E8-ის პოლონურ მონაკვეთზე. მოგვიანებით მიხვდნენ, რომ ასეთი ტიპის გზისთვის ხიდი საკმაოდ ვიწრო იყო.[6] 1977 წელს ხიდდან 20 კილომეტრით ჩრდილოეთით ახალი ხიდი ააშენეს, ძველი კი დახურეს.[7]
ხიდი შეიტანეს პოლონეთში კულტურული მემკვიდრეობის ობიექტების ჩამონათვალში 1968 წლის 22 ნოემბერს, როგორც ნულოვანი კლასის ძეგლებში.[7][8] მოგვიანებით ობიექტის სტატუსი შეიცვალა და მას უძრავი ისტორიული ძეგლის სტატუსი მიენიჭა.[8]
ხიდი განახლდა 2009 წელს. ხიდის ჟანგისგან გაწმენდა და ვერცხლისფრად შეღებვა, ასევე გზის საფარის გრანიტით შეცვლა 800 000 ზლოტი დაჯდა.[6]
ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Pescatore, Jean-Pierre; Borgeot, Jean-Henri (2010) „Chapter 10: Welding Steel Structures“, Metallurgy and mechanics of welding: processes and industrial application. John Wiley & Sons. ISBN 9780470393895.
- Chen, Wai-Fah; Duan, Lian (2013) Handbook of International Bridge Engineering. CRC Press. ISBN 978-1-4398-1029-3.
- Wojdyga, Piotr (2009). „Mosty firmy K. Rudzki i S-ka“ [Bridges of K. Rudzki and Co.]. Rocznik Mińsko Mazowiecki. 2009 (17): 63–74. ISSN 1232-633X. დაარქივებულია ორიგინალიდან (pdf) — 3 დეკემბერი 2013. ციტირების თარიღი: 7 November 2013.
- mb (ოქტომბერი 2009). Agnieszka Kuźma-Filipek (ed.). „Historia warta zapamiętania“ [History worth remembering] (PDF). Panorama. 04 (17): 10–11. დაარქივებულია ორიგინალიდან (pdf) — 10 ივნისი 2015. ციტირების თარიღი: 7 ნოემბერი 2013. მითითებულია ერთზე მეტი
|archiveurl=და|archive-url=(დახმარება); მითითებულია ერთზე მეტი|archivedate=და|archive-date=(დახმარება) - General Directorate for National Roads and Highways. (2008)Remonty zabytkowego mostu na rz.Słudwi w m.Maurzyce (pdf). Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia. GDDKiA. ციტირების თარიღი: 11 November 2013.
- szu; ls (14 December 2011). „Tablicę ku czci prof. Bryły odsłonięto na moście w Maurzycach“ [A memorial tablet to professor Bryła unveiled at the bridge in Maurzyce]. Warsaw. Polish Press Agency. ციტირების თარიღი: 11 November 2013 – წარმოდგენილია dzieje.pl-ის მიერ.
- Narodowy Instytut Dziedzictwa (corporate author). (30 September 2013) Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 30 września 2013 r. – woj. łódzkie (pdf). Narodowy Instytut Dziedzictwa. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 11 ნოემბერი 2013. ციტირების თარიღი: 11 November 2013.