ლიბერიის დემოგრაფია
ლიბერიის დემოგრაფია არის განხილული ამ გვერდზე, ლიბერიის მოსახლეობის სიმჭიდროვის, ეთნიკური ჯგუფების, განათლების დონის, მოსახლეობის ჯანმრთელობის, ეკონომიკური სტატუსის, რელიგიური წარმომადგენლობების და სხვა დემოგრაფიული ინფორმაციის ჩათვლით.
2006 წლიდან, ლიბერიას აქვს უმაღლესი მოსახლეობის ზრდის ტემპი მსოფლიოში (4.50% ყოველ წელიწადში). ლიბერიელების 43.5% იყო 15 წლის ქვემოთ 2010 წელს.
ბოლო პერიოდში სამოქალაქო ომები მიმდინარეობს ეთნიკური მიზნით, ლიბერია არის მულტიეთნიკური და მულტიკულტურული სახელმწიფო. ლიბერიულ კულტურაში ნაირსახეობა ყოველთვის აღსანიშნავი არის - ეთნიკური მიზნით სამოქალაქო ომები რომ გამოვაცალკევოთ - სამზარეულო, მუსიკა, სტილი, ენა და ხალხი. იმ პირების გარდა, რომლებიც ძალაშია ამტკიცებენ, რომ მოსახლეობის 80% არის ქრისტიანული, მოსახლეობის უმეტესობა არის აფრიკული მრწამსის მიმდევრები და კიდევ სხვა მნიშვნელოვანი ნაწილი მიეკუთვნება ისლამურ მრწამსს.
მოსახლეობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მისი თქმით, "2017 გადასინჯვის მსოფლიოს მოსახლეობის პერსპექტივებითარგი:UN Population, ლიბერია-ს შეადგენს, მოსახლეობა იყო 4,613,823 in 2016. ეს არის შედარებით 911,000 in 1950.
ლიბერიელების 43.5% იყო 15 წელს ქვემოთ 2010 წელს. 53.7% იყო 15-სა და 65 წელს შორის, როდესაც 2.8% იყო 65 წლის და ზემოთ.
2006 წლიდან, ლიბერიას აქვს უმაღლესი მოსახლეობის ზრდის ტემპი მსოფლიოში (4.50% ყოველ წელიწადში).
| მთლიანი მოსახლეობა (x 1000) | მოსახლეობა 0-14 წლებს შორის (%) |
მოსახლეობა 15-64 წლებს შორის (%) |
მოსახლეობა 65 წელს ზემოთ (%) | |
|---|---|---|---|---|
| 1950 | 911 | 41.0 | 55.9 | 3.0 |
| 1955 | 997 | 41.1 | 56.1 | 2.8 |
| 1960 | 1 116 | 41.4 | 55.9 | 2.7 |
| 1965 | 1 262 | 43.0 | 54.3 | 2.6 |
| 1970 | 1 440 | 44.1 | 53.3 | 2.6 |
| 1975 | 1 658 | 44.8 | 52.6 | 2.6 |
| 1980 | 1 923 | 45.5 | 51.9 | 2.6 |
| 1985 | 2 212 | 45.9 | 51.5 | 2.6 |
| 1990 | 2 127 | 45.6 | 52.8 | 2.6 |
| 1995 | 2 095 | 44.5 | 52.8 | 2.6 |
| 2000 | 2 847 | 43.6 | 53.8 | 2.6 |
| 2005 | 3 183 | 43.3 | 54.0 | 2.7 |
| 2010 | 3 994 | 43.5 | 53.7 | 2.8 |
სასიცოცხლო მონაცემები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
სასიცოცხლო მონაცემების რეგისტრაცია ჯერ არ დასრულებულა. გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის მოსახლეობის დეპარტამენტმა მოამზადა შემდეგი ვარაუდები.
| პერიოდი | შობადობა ყოველ წელიწადში | სიკვდილიანობა ყოველ წელიწადში | ბუნებრივი ცვლილება ყოველ წელიწადში | შსკ* | სსკ* | ბც* | მნკ* | ბსკ* |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1950-1955 | 45 000 | 27 000 | 17 000 | 46.7 | 28.8 | 18.0 | 6.27 | 224 |
| 1955-1960 | 51 000 | 29 000 | 22 000 | 48.1 | 27.1 | 21.0 | 6.35 | 208 |
| 1960-1965 | 58 000 | 30 000 | 28 000 | 48.6 | 25.4 | 23.2 | 6.47 | 194 |
| 1965-1970 | 65 000 | 32 000 | 33 000 | 48.4 | 23.6 | 24.7 | 6.59 | 181 |
| 1970-1975 | 76 000 | 34 000 | 41 000 | 48.9 | 22.1 | 26.8 | 6.80 | 169 |
| 1975-1980 | 88 000 | 37 000 | 51 000 | 49.0 | 20.8 | 28.2 | 6.93 | 158 |
| 1980-1985 | 101 000 | 43 000 | 58 000 | 48.8 | 20.8 | 28.0 | 6.96 | 159 |
| 1985-1990 | 102 000 | 46 000 | 57 000 | 47.2 | 21.1 | 26.1 | 6.72 | 164 |
| 1990-1995 | 95 000 | 45 000 | 50 000 | 45.0 | 21.2 | 23.8 | 6.30 | 168 |
| 1995-2000 | 109 000 | 49 000 | 60 000 | 44.0 | 19.8 | 24.2 | 6.01 | 155 |
| 2000-2005 | 128 000 | 46 000 | 82 000 | 42.4 | 15.4 | 27.1 | 5.69 | 116 |
| 2005-2010 | 145 000 | 43 000 | 102 000 | 40.5 | 12.0 | 28.5 | 5.42 | 89 |
| * შსკ = შობადობის საერთო კოეფიციენტი (ყოველ 1000-ზე); სსკ = სიკვდილიანობის საერთო კოეფიციენტი (ყოველ 1000-ზე); ბც = ბუნებრივი ცვლილება (ყოველ 1000-ზე); მნკ = მთლიანი ნაყოფიანობის კოეფიციენტი (ბავშვების რაოდენობა ყოველ ქალბატონზე); ბსკ = ბავშვთა სიკვდილიანობის კოეფიციენტი ყოველ 1000 დაბადებაზე. | ||||||||
ნაყოფიანობა და შობადობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მთლიანი ნაყოფიანობის კოეფიციენტი (მნკ) და შობადობის საერთო კოეფიციენტი (შსკ):
| წელი | შსკ (მთლიანი) |
მნკ (მთლიანი) |
შსკ (საქალაქო) |
მნკ (საქალაქო) |
შსკ (სასოფლო) |
მნკ (სასოფლო) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2007 | 37,6 | 5,2 (4,6) | 32,5 | 3,8 (3,3) | 40,4 | 6,2 (5,6) |
| 2013 | 34,4 | 4,7 (4,0) | 31,1 | 3,8 (3,3) | 38,5 | 6,1 (5,1) |
ნაყოფიანობის ინფორმაცია 2013 წელს (DHS პროგრამა):
| რეგიონი | მთლიანი ნაყოფიანობის კოეფიციენტი | ქალბატონების პროცენტული მაჩვენებელი 15-49 წლამდე, რომლებიც ამჟამად ორსულად იმყოფებიან. | ბავშვების რაოდენობა, რომლებიც დაიბადნენ 40-49 წლის დედებისგან. |
|---|---|---|---|
| ჩრდილო-დასავლეთი | 5.8 | 10.3 | 7.1 |
| სამხრეთ-ცენტრალური | 3.8 | 6.7 | 5.8 |
| სამხრეთ-აღმოსავლეთი A | 6.5 | 9.6 | 6.7 |
| სამხრეთ-აღმოსავლეთი B | 5.9 | 9.2 | 7.1 |
| ჩრდილო-ცენტრალური | 5.6 | 10.2 | 6.2 |
ლიბერიის ეთნიკური საზოგადოება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ადგილობრივი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ლიბერიის ადგილობრივი ეთნიკური ჯგუფები შეიძლება ლინგვისტიკურად დაიყოს სამ ჯგუფად რომლებიც საუბრობენ;
- გამოყოფილი გოლა ენა და
- მელ ენები (ძირითადად კისი) აღმოსავლეთით და
- კრუ ენები (ძირითადად ბასა) დასავლეთით
რომელსაც უნდა დაემატოს იმიგრანტული საზოგადოებები;
- მანდე-ფუ (კპელე, გიო, მანო, ლომა)
- მანდე-ტან (ვაი, მენდე, მანდინგო)
- სამშობლოში დაბრუნებულები (ამერიკელ-ლიბერიელები, კონგო, კარიბი)
ეთნიკური ჯგუფი გოლა წარმოშობით არიან ცენტრალური აფრიკიდან. ძველი განის იმპერიის დროს, ისინი ჩაბმული იყვნენ იმპერიის დაყორღვნაში და კანონთმცოდნეობაში.
სხვა ეთნიკური ჯგუფები, რომლებიც შედიან მანდე-ტანში, მანდე-ფუ ასევე იყვნენ ძველი განის წევრები. განის სასამართლო ასპექტის გავლენის გამო, გოლას სოციალური ფენა დომინირებდა პოროს მეშვეობით.
ისლამური ნაკადის გამო, ბევრმა ჯგუფმა მიიღო ისლამი, როდესაც სხვებმა წინააღმდეგობა გაუწიეს. გოლამ იბრძოლა სამი ომი პრო-ისლამური ელემენტებით ცვალებად განაში. ამ ომებს ეწოდა კუმბა ბრძოლები. გოლა დამარცხდა ამ ომებიდან მესამე ომში და იძულებულები იყვნენ უკან დაეხიათ სიერა ლეონეს მიმართულებით. მენდემ, გბანდიმ და ლომამ გოლას დაედევნენ. მათი ბრძოლები მენდესთან სიერა ლეონეში კიდევ ერთხელ აიძულა რომ უკან დაეხიათ და საბოლოოდ დასახლდნენ ლიბერიაში, სადაც მათ კონტაქტი დაამყარეს დეითთან.
იმიგრანტები მალიდან[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
კპელე, გიო, მანო, მანდინგო და ვაი ჯგუფები მიგრირდნენ მალის იმპერიისგან ბევრი მიზეზების გამო, ზოგი დავს აღწევდა პოლიტიკურ ინტრიგისგან, სხვები ეძებდნენ უკეთეს ცხოვრებას. ვაები, დასახლდნენ გრენდ კეიპ მაუნთ საგრაფოში, რომელიც მდებარეობს დასავლეთ ლიბერიაში, ისინი იყვნენ პირველნი, რომლებმაც გამოიგონეს დამწერლობა 1833 ან 1834 წელს. გამომგონებელი იყო დვალუ ბუკელე ბანდაკორი რობერსპორტის გზატკეცილის (პროვინციის დედაქალაქი) გასწვრივ.
იმიგრანტები კოტ-დ'ივუარიდან[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მე-16 საუკუნეში; კრუ (ტაჯუასონ), ბასა, ბელეჰ, კრაჰნ, გრებო.
მე-19 საუკუნე[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ამერიკელ-ლიბერიელები: თავისუფალი შავკანიანი ხალხი და მონობისგან გათავისუფლებულნი, ამერიკის შეერთებული შტატებიდან და კარიბიდან.
- კონგოს არის ეპონიმური ტერმინი, რაც ნიშნავს "მონობისგან გათავისუფლებულს", ხალხი, რომლებიც გადაურჩნენ მონების გემებს მონობის ვაჭრობის შემდგომ, და არა თვით მონობას, იყო გაუქმებული დიდი ბრიტანეთის და ამერიკის შეერთებული შტატების მიერ. ეს ხალხი იყო მონობისგან გათავისუფლებულნი ლიბერიაში (და სიერა ლეონეში თუ ბრიტანელებმა გადაარჩინეს) და მათი შთამომავლები. ამ ტერმინს იყენებდნენ, რადგან ბევრი გადარჩენილი აფრიკელი ეგონათ მდინარე კონგოს აუზიდან წამოსულნი.
იმიგრანტები ლიბანიდან[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მე-19 საუკუნის ბოლოს და მე-20 საუკუნის დასაწყისში ლიბანელი ვაჭრები, ოჯახები და ბიზნესმენები ჩამოვიდნენ ლიბერიაში. ამჟამად, ლიბანელები ფლობენ ბევრ დიდ სამუშაოებს როგორც სუპერმარკეტებს, რესტორნებს, ტექსტილებს, სამშენებლო კომპანიებს, ქარხნებს და სხვა საწარმო დამოკიდებულ კომპანიას ქვეყნის გარშებო. იმის გარდა, რომ ისინი ქვეყანაში ცხოვრობენ, ლიბერიის ეროვნული კანონის თანახმად, ლიბანელებს არ აქვთ მოქალაქეობის უფლება და პოლიტიკურად ისინი ითვლებიან ქვეყნის გარეშე პირად.
რელიგია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
2008 წლის მოსახლეობის აღწერა ქვეყნის მასშტაბის მიხედვით, ლიბერიის მოსახლეობის 85.5% არის ქრისტიანი. მუსლიმები შეადგენენ მოსახლეობის 12.2%-ს, დიდი რაოდენობით მანდინგო და ვაი ეთნიკური ჯგუფებიდან. მუსლიმების უმეტესობა არიან მალიკიტე სუნიტი, ასევე შიიტი და აჰმადია უმცირესობები. ტრადიციული ადგილობრივი რელიგიები შეადგენს მოსახლეობის 0.5%-ს, როდესაც 1.8% არც ერთ რელიგიას არ წარმოადგენს.
CIA World Factbook-ის დემოგრაფიული სტატისტიკა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
შემდეგი დემოგრაფიული სტატისტიკა არის "CIA World Factbook"-იდან.
სქესის თანაფარდობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
დაბადებისას: 1.03 მამაკაცი-(ები)/ქალბატონი 15 წელს ქვემოთ: 1.01 მამაკაცი-(ები)/ქალბატონი 15 წლიდან 64-ის ჩათვლით: 0.98 მამაკაცი-(ები)/ქალბატონი 65 წლის და ზემოთ: 1.03 მამაკაცი-(ები)/ქალბატონი მთლიანი მოსახლეობა: 1 მამაკაცი-(ები)/ქალბატონი (2011)
სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მთლიანი მოსახლეობა: 57 წელი მამაკაცი: 55.44 წელი ქალბატონი: 58.6 წელი (2011)