ქალწულის გროვა

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
ქალწულის გროვა

ქალწულის გროვა — გალაქტიკების გროვა ქალწულის თანავარსკვლავედის მიმართულებით, რომლის ცენტრალური ნაწილი დედამიწიდან 53.8 ± 0.3 სინათლის წლითაა დაშორებული.[1] მოიცავს დაახლოებით 1300 გალაქტიკას (შესაძლოა 2000-ზე მეტსაც).[2] გროვა წარმოადგენს უფრო დიდი, ქალწულის ზეგროვის გულს, რომლის წევრიც ასევე არის ადგილობრივი ჯგუფი. ქალწულის გროვის მასა დაახლოებით 1.2×10×1015 მზის მასას შეადგენს, რადიუსი კი 2.2 მეგაპარსეკს.[3]

გროვის შემადგენელი მრავალი კაშკაშა გალაქტიკა, მათ შორის ელიფსური გალაქტიკა მესიე 87 1770-1780-იან წლებში აღმოაჩინეს, რომლებიც შემდეგ თანდათან შევდინენ ფრანგი ასტრონომის, შარლ მესიეს კატალოგში. მესიე მას აღწერდა როგორც ნისლეულს ვარსკვლავების გარეშე; მისი რეალური ბუნების შესახებ მხოლოდ 1920-იან წლებში გახდა ცნობილი.

გროვა ქალწულის თანავარსკვლავედში დაახლოებით 8 გრადუსზეა გადაჭიმული. შემადგენელი გალაქტიკების დიდი ნაწილის ხილვა პატარა ტელესკოპებითაც შესაძლებელია. მისი ყველაზე კაშკაშა ობიექტია ელიფსური გალაქტიკა მესიე 49. თუმცა, მისი ყველაზე ცნობილი ობიექტი ასევე ელიფსური გალაქტიკა მესიე 87-ია, რომელიც გროვის ცენტრში მდებარეობს.

მახასიათებლები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ქალწულის გროვა.

გროვა სპირალებისა და ელიფსების წმინდად ჰეტეროგენული ნაზავია.[4] 2004 წლის მონაცემებით, მიჩნეულია, რომ სპირალური გალაქტიკები გადაჭიმულია წაგრძელებულად, ირმის ნახტომის მიმართულებით.[5] ელიფსური გალაქტიკები უფრო ცენტრშია თავმოყრილი.

გროვა შედგება მინიმუმ სამი ქვეგროვისგან: ქალწული A, რომლის ცნეტრიც არის M87, ქალწული B — M49-ის გარშემო, ასევე დაბალი სიჩქარის ღრუბელი, რომლის ცენტრშიც განთავსებულია სპირალური გალაქტიკა NGC 4216.[6]

ქალწული A შედგება ელიფსური, ლინზისებრი და მწირი გაზის მქონე სპირალური გალაქტიკებისგან.[7]

ეს სამი გროვა ამჟამად შერწყმის პროცესშია, რის შედეგადაც შეიქმნება უფრო დიდი, ცალკეული გროვა; შემოსაზღვრულია შედარებით პატარა გალაქტიკური ღრუბლებით, რომლებიც ძირითადად სპირალური გალაქტიკებისგან შედგება და ეს უკანასკნელნი მასთან შერწყმის პროცესში არიან.[8] გარდა ამისა, ქალწულის გროვასთან გრავიტაციულად დაკავშირებულია სხვა ახლომდებარე გალაქტიკები და გალაქტიკათა ჯგუფები, რომლებიც მას მომავალში შეერწყმება.[9] ეს ყველაფერი კი იმის ვარაუდის შესაძლებლობას იძლევა, რომ ქალწულის გროვა საკმაოდ ახალგაზრდაა და ამჟამად ჯერ კიდევ ფორმირების პროცესში იმყოფება.[8]

გროვის შემადგენელი გალაქტიკების დიდი ნაწილი პეკულარული სიჩქარით ხასიათდება, რომლებიც გროვის ცენტრის გარშემო 1 600 კმ/წმ სიჩქარით მოძრაობენ.

ქალწულის გროვა მდებარეობს ქალწულის ზეგროვაში, რომლის გრავიტაციული ეფექტიც ახლომდებარე გალაქტიკებზეც ვრცელდება.

გროვათშორისი მატერია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

მრავალი სხვა გალაქტიკების გროვების მსგავსად, ქალწულის გალაქტიკათშორისი მატერია სავსეა ცხელი, გაუხშოებული პლაზმით, რომლის ტემპერატურაც 30 მილიონი კელვინია და გამოყოფს რენტგენის გამოსხივებას.[10] გალაქტიკათშორის მატერიაში შემჩნეულია მრავალი გალაქტიკათშორისი ვარსკვლავი[11] (გროვაში არსებულ ვარსკვლავთა რაოდენობაზე 10%-ით მეტი),[12] ასევე პლანეტური ნისლეულები,[13] რომლებიც სავარაუდოდ, მშობლიური გალაქტიკებიდან სხვა გალაქტიკების ურთიერთქმედებამ გამოაგდო;[12] ასევე შეიცავს გლობულათა გროვებს,[14][15][16] შესაძლოა ჯუჯა გალაქტიკებსაც[16] და სავარაუდოდ მინიმუმ ერთ ვარსკვლავთწარმომქმნელ რეგიონსაც.[17]

გროვის წევრები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

გროვის წევრები
მნიშვნელობა კოორდინატები (ეპოქა 2000) ვარსკვლავიერი სიდიდე (ლურჯი) ტიპი კუთხური ზომა დიამეტრი
(ათასი
სინათლის
წელი) 		ვარდნითი სიჩქარე
(კმ/წმ) 		ქვეგროვა
პირდაპირი აღვლენა დახრილობა
მესიე 98 12 13.8 14 54 10.9 SBb 9.8′ 150 184 ქალწული A or N ღრუბელი
NGC 4216 12 15.9 13 09 10.9 SBb 7.9′ 120 459 ქალწული A, N ღრუბელი, or LVC.
მესიე 99 12 18.8 14 25 10.4 Sc 5.4′ 80 2735 ქალწული A or N ღრუბელი
NGC 4262 12 19.5 14 53 12.4 S0 1.9′ 30 1683 ქალწული A
მესიე 61 12 21.9 04 28 10.2 SBbc 6.2′ 100 1911 S ღრუბელი
მესიე 100 12 22.9 15 49 10.1 SBbc 7.6′ 115 1899 ქალწული A
მესიე 84 12 25.1 12 53 10.1 E1 6.0′ 90 1239 ქალწული A
მესიე 85 12 25.4 18 11 10.0 S0 7.1′ 105 1056 ქალწული A
მესიე 86 12 26.2 12 57 9.9 E3 10.2′ 155 37 ქალწული A or own subgroup.
NGC 4435 12 27.7 13 05 11.7 S0 3.0′ 45 1111 ქალწული A
NGC 4438 12 27.8 13 01 11.0 Sa 8.7′ 130 404 ქალწული A
NGC 4450 12 28.5 17 05 10.9 Sab 5.1′ 80 2273 ქალწული A
მესიე 49 12 29.8 08 00 9.3 E2 9.8′ 150 1204 ქალწული B
მესიე 87 12 30.8 12 23 9.6 E0-1 9.8′ 150 1204 ქალწული A
მესიე 88 12 32.0 14 25 10.3 Sb 6.8′ 100 2599 ქალწული A
NGC 4526 12 32.0 07 42 10.6 S0 7.1′ 105 931 ქალწული B
NGC 4527 12 34.1 02 39 12.4 Sb 4.6′ 69 1730 S ღრუბელი
NGC 4536 12 34.4 02 11 11.1 SBbc 7.2′ 115 2140 S ღრუბელი
მესიე 91 12 35.4 14 30 11.0 SBb 5.2′ 80 803 ქალწული A
NGC 4550 12 35.5 12 13 12.5 S0 3.2′ 50 704 ქალწული A
მესიე 89 12 35.7 12 33 10.7 E0 5.0′ 75 628 ქალწული A
NGC 4567 12 36.5 11 15 12.1 Sbc 2.8′ 40 2588 ქალწული A
NGC 4568 12 36.6 11 14 11.7 Sbc 4.4′ 65 2578 ქალწული A
მესიე 90 12 36.8 13 10 10.2 SBab 10.5′ 160 87 ქალწული A
NGC 4571 12 36.9 14 13 11.9 Sc 3.7′ 55 659 ქალწული A
მესიე 58 12 37.7 11 49 10.6 SBb 5.6′ 85 1839 ქალწული A
მესიე 59 12 42.9 11 39 10.8 E5 5.0′ 75 751 ქალწული A or ქალწული E
მესიე 60 12 43.7 11 33 9.8 E2 7.2′ 110 1452 ქალწული A, ქალწული E, or ქალწული C
NGC 4651 12 43.7 16 24 11.4 Sc 4.0′ 60 1113
NGC 4654 12 43.9 13 08 11.1 SBc 5.0′ 75 1349 ქალწული A

რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

კოორდინატები: ცის რუკა 12სთ 27წთ 00წმ, +12° 43′ 00″

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. ↑ Mei, Simona; Blakeslee, John P.; Côté, Patrick; Tonry, John L.; West, Michael J.; Ferrarese, Laura; Jordán, Andrés; Peng, Eric W.; Anthony, André; Merritt, Davi (2007). „The ACS Virgo Cluster Survey. XIII. SBF Distance Catalog and the Three-dimensional Structure of the Virgo Cluster“. The Astrophysical Journal. 655 (1): 144–162. arXiv:astro-ph/0702510. Bibcode:2007ApJ...655..144M. doi:10.1086/509598.
  2. ↑ See Virgo Cluster.
  3. ↑ Fouqué, P.; Solanes, J. M.; Sanchis, T.; Balkowski, C. (2001). „Structure, mass and distance of the Virgo cluster from a Tolman-Bondi model“. Astronomy and Astrophysics. 375 (3): 770–780. arXiv:astro-ph/0106261. Bibcode:2001A&A...375..770F. doi:10.1051/0004-6361:20010833.
  4. ↑ Côté, Patrick; Blakeslee, John P.; Ferrarese, Laura; Jordán, Andrés; Mei, Simona; Merritt, David; Milosavljević, Miloš; Peng, Eric W.; Tonry, John L.; et al. (July 2004). „The ACS Virgo Cluster Survey“. The Astrophysical Journal. 153 (1): 223–242. arXiv:astro-ph/0404138. Bibcode:2004ApJS..153..223C. doi:10.1086/421490.
  5. ↑ M. Fukugita; S. Okamura; N. Yasuda (1993). „Spatial distribution of spiral galaxies in the Virgo Cluster from the Tully-Fisher relation“. Astrophysical Journal. 412: L13–L16. Bibcode:1993ApJ...412L..13F. doi:10.1086/186928.
  6. ↑ 1 Boselli, A.; Voyer, E.; Boissier, S.; Cucciati, O.; Consolandi, G.; Cortese, L.; Fumagalli, M.; Gavazzi, G.; Heinis, S.; Roehlly, Y.; Toloba, E. (2014). „The GALEX Ultraviolet Virgo Cluster Survey (GUViCS). IV. The role of the cluster environment on galaxy evolution“. Astronomy & Astrophysics. 570: A69. arXiv:1407.4986. Bibcode:2014A&A...570A..69B. doi:10.1051/0004-6361/201424419. A69.
  7. ↑ Chamaraux, P.; Balkowski, C.; Gerard, E. (1980). „The H I deficiency of the Virgo cluster spirals“. Astronomy & Astrophysics. 83 (1–2): 38–51. Bibcode:1980A&A....83...38C.
  8. ↑ 8.0 8.1 Gavazzi, G.; Boselli, A.; Scodeggio, M.; Pierini, D.; Belsole, E. (1999). „The 3D structure of the Virgo cluster from H-band Fundamental Plane and Tully-Fisher distance determinations“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 304 (3): 595–610. arXiv:astro-ph/9812275. Bibcode:1999MNRAS.304..595G. doi:10.1046/j.1365-8711.1999.02350.x.
  9. ↑ Tully, R. B.; Shaya, E. J. (1984). „Infall of galaxies into the Virgo cluster and some cosmological constraints“. Astrophysical Journal. 281: 31–55. Bibcode:1984ApJ...281...31T. doi:10.1086/162073.
  10. ↑ Lea, S. M.; Mushotzky, R.; Holt, S. S. (1982). „Einstein Observatory solid state spectrometer observations of M87 and the Virgo cluster“. Astrophysical Journal. 262 (1): 24–32. Bibcode:1982ApJ...262...24L. doi:10.1086/160392.
  11. ↑ Ferguson, H. (1997). „Intergalactic Stars in the Virgo Cluster“. HST proposal: 7411. Bibcode:1997hst..prop.7411F.
  12. ↑ 12.0 12.1 Ferguson, Henry C.; Tanvir, Nial R.; von Hippel, Ted (1998). „Detection of intergalactic red-giant-branch stars in the Virgo cluster“. Nature. 391 (6666): 461–463. arXiv:astro-ph/9801228. Bibcode:1998Natur.391..461F. doi:10.1038/35087.
  13. ↑ Feldmeier, J.; Ciardullo, R.; Jacoby, G. (1998). „INTRACLUSTER PLANETARY NEBULAE IN THE VIRGO CLUSTER. I. INITIAL RESULTS“. Astrophysical Journal. 503: 109–117. arXiv:astro-ph/9803062. Bibcode:1998ApJ...503..109F. doi:10.1086/305981.
  14. ↑ Takamiya, Marianne; West, Michael; Côté, Patrick; Jordán, Andrés; Peng, Eric; Ferrarese, Laura (2009). „IGCs in the Virgo Cluster“. Globular Clusters - Guides to Galaxies, Eso Astrophysics Symposia, Volume. Eso Astrophysics Symposia: 361–365. Bibcode:2009gcgg.book..361T. doi:10.1007/978-3-540-76961-3_83. ISBN 978-3-540-76960-6.
  15. ↑ Durrell, Patrick R.; Accetta, K.; Feldmeier, J. J.; Mihos, J. C.; Ciardullo, R.; Peng, E. W.; Members of the NGVS team (2010). „Searching for Intracluster Globular Clusters in the Virgo Cluster“. Bulletin of the American Astronomical Society. 42: 567. Bibcode:2010AAS...21547814D.
  16. ↑ 16.0 16.1 Lee, Myung Gyoon; Park, Hong Soo; Hwang, Ho Seong (2010). „Detection of a Large-Scale Structure of Intracluster Globular Clusters in the Virgo Cluster“. Science. 328 (5976): 334–. arXiv:1003.2499. Bibcode:2010Sci...328..334L. doi:10.1126/science.1186496. PMID 20223950.
  17. ↑ Gerhard, Ortwin; Arnaboldi, Magda; Freeman, Kenneth C.; Okamura, Sadanori (2002). „Isolated Star Formation: A Compact H II Region in the Virgo Cluster“. The Astrophysical Journal. 580 (2): L121–L124. arXiv:astro-ph/0211341. Bibcode:2002ApJ...580L.121G. doi:10.1086/345657.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ქალწულის_გროვა&oldid=3532917“-დან