ნადარი

ნადარი
ნადარი
მშობლიური სახელი	Gaspard-Félix Tournachon
დაბადების სახელი	გასპარ-ფელიქს ტურნაშონი
დაბადების თარიღი	5 აპრილი, 1820; პარიზი
გარდაცვალების თარიღი	20 მარტი, 1910 (89 წლის); პარიზი
დაკრძალულია	პერ-ლაშეზის სასაფლაო; 48°51′36″N 2°23′46″E / 48.860° ჩ. გ. 2.396° ა. გ.
ეროვნება	ფრანგი
მოქალაქეობა	საფრანგეთი
საქმიანობა	ფოტოგრაფი; კარიკატურისტი; ჟურნალისტი; ნოველისტი; ბალუნისტი
შვილ(ებ)ი	პოლ ნადარი
მშობლები	მამა: ვიქტორ ტურნაშონი
ხელმოწერა

გასპარ-ფელიქს ტურნაშონი (დ. 6 აპრილი, 1820 – გ. 20 მარტი, 1910), ცნობილი ფსევდონიმით ნადარი — ფრანგი ფოტოგრაფი, კარიკატურისტი, ჟურნალისტი, ნოველისტი, ბალუნისტი. 1858 წელს ის გახდა პირველი ადამიანი, ვინც გადაიღო აეროფოტოსურათი.

ნადარის ფოტოპორტრეტები დაცულია მრავალ დიდ ეროვნულ ფოტოკოლექციაში. მისმა ვაჟმა, პოლ ნადარმა, მამის სიკვდილის შემდეგ განაგრძო საქმიანობა.

ცხოვრება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

გასპარ-ფელიქს ტურნაშონი დაიბადა 1820 წლის აპრილში პარიზში,^[1] თუმცა ზოგიერთი წყარო ამბობს, რომ ის დაიბადა ლიონში. მისი მამა, ვიქტორ ტურნაშონი, მესტამბე და წიგნების გამყიდველი იყო. ნადარმა მედიცინის შესწავლა დაიწყო, მაგრამ მამის გარდაცვალების შემდეგ ფინასური პრობლემების გამო სწავლა მიატოვა.^[1]^[2]

ნადარმა სხვადასხვა გაზეთში დაიწყო მუშაობა კარიკატურისტად და რომანისტად. იგი შეუერთდა პარიზულ ბოჰემიურ ჯგუფს (ჟერარ დე ნერვალი, შარლ ბოდლერი, თეოდორ დე ბანვილი). მეგობრებმა მას მეტსახელი შეურჩიეს: ტურნადარი, რომელიც მოგვიანებით გახდა ნადარი.^[2] მისი ნაშრომი პირველად 1848 წელს გამოქვეყნდა Le Charivari-ში. 1849 წელს ნადარმა დააარსა La Revue Comique à l’Usage des Gens Sérieux.

კარიკატურისტის სამსახურიდან გადავიდა ფოტოგრაფიაზე. პირველი ფოტოები 1853 წელს გადაიღო, ხოლო 1854 წელს სენტ-ლაზარეს ქუჩის 113 ნომერში გახსნა ფოტოსტუდია. ის 1860 წელს გადავიდა კაპუცინის ბულვარის 35 ნომერში. ნადარმა გადაიღო პიროვნებების ფართო სპექტრი: პოლიტიკოსები (გიზო, პრუდონი), მსახიობები (სარა ბერნჰარდტი, პაულუსი), მწერლები (ჰიუგო, ბოდლერი, სენდი, ნერვალი, გოტიე, დიუმა), მხატვრები (კორო, დელაკრუა, მილე) და მუსიკოსები. (ლისტი, როსინი, ოფენბახი, ვერდი, ბერლიოზი).^[2] პორტრეტული ფოტოგრაფია გადიოდა ადგილობრივი ინდუსტრიალიზაციის პერიოდს და ნადარმა უარი თქვა ტრადიციული მდიდრული დეკორების გამოყენებაზე, ის ამჯობინებდა ბუნებრივ, დღის სინათლეს და ეზიზღებოდა ის, რაც მას არასაჭირო აქსესუარად მიაჩნდა. 1886 წელს შვილთან ერთად მან გააკეთა ის, რაც შეიძლება იყოს პირველი ფოტორეპორტაჟი: ინტერვიუ დიდ მეცნიერთან მიშელ ეჟენ შევრულთან, რომელიც იმ დროს 100 წლის იყო.^[3] გამოქვეყნდა Le Journal Illustré-ში.^[2]

ნადარის სტუდიური პორტრეტი ბუშტის კალათაში
Nadar élevant la Photographie à la hauteur de l'Art („ნადარი ელეგანტური ფოტოგრაფიიდან ხელოვნებამდე“). ონორე დომიერის ლითოგრაფია, რომელიც გამოჩნდა ლე ბულვარში, 1863 წლის 25 მაისი.
1863 წელი: კატასტროფა Le Géant-თან ერთად, ჰანოვერი. ილუსტრაცია გაზეთში
ნადარი (გასპარდ-ფელიქს ტურნაჩონი), 1863 წელი, სტუდიური პორტრეტი, კარტ-დე-ვიზიტი