იბნ ალ-ჰაისამი

იბნ ალ-ჰაისამი
	არაბ. أبو علي الحسن بن الحسن بن الهيثم البصري المصري
დაბ. თარიღი	965
დაბ. ადგილი	ბასრა, Buyid dynasty
გარდ. თარიღი	1039
გარდ. ადგილი	კაირო, ფატიმიდების სახალიფო
საქმიანობა	მათემატიკოსი , ფიზიკოსი, ფილოსოფოსი, ასტრონომი , გამომგონებელი, ასტროლოგი და ინჟინერი
განთქმული მოსწავლეები	ალ-მუბაშშირ იბნ ფატიკი
	გავლენა მოახდინეს
	იბნ ალ-ჰაისამი ვიკისაწყობში

იბნ ალ-ჰაისამი (დ. 965, ბასრა — გ. 1039, კაირო) — არაბი მეცნიერი. ახალგაზრდობაშივე გადავიდა ეგვიპტეში (კაიროში), სადაც ხალიფა ალ-ფატიმას ემსახურებოდა. მას ეკუთვნის მრავალი შრომა ფიზიკის, მათემატიკის, მედიცინისა და ფილოსოფიის დარგში. განსაკუთრებით საინტერესოა მისი შრომა ოპტიკაში, რომელიც პირველად 1572 წელს გამოქვეყნდა (ლათინურ ენაზე). ეს შრომა ყველაზე სრულად გადმოსცემს იმდროინდელი ოპტიკურ საკითხებს. განსაკუთრებით საინტერესოა მონაცემები თვალის აგებულების შესახებ, რომელიც უახლოვდება თანამედროვე წარმოდგენას. მასში გამოთქმულია აგრეთვე სინათლის გავრცელების სიჩქარის სასრულობის ჰიპოთეზა. მის „ოპტიკაში“ მოცემულია კამერა-ობსკურას ერთ-ერთი ყველაზე ადრინდელი აღწერა.

ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 5, თბ., 1980. — გვ. 71.

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 autori vari Enciclopedia Treccani — Istituto dell'Enciclopedia Italiana, 1933.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q731361"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3803714"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2818964"></a>
↑ ^2.0 ^2.1 autori vari Treccani Philosophy / G. Bedeschi — Istituto dell'Enciclopedia Italiana, 2009.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3803714"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3998195"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3770083"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2818964"></a>
↑ ^3.0 ^3.1 ^3.2 Bibliothèque nationale de France BnF authorities: პლატფორმა ღია მონაცემები — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ Lorch R. Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>
↑ ^5.0 ^5.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
↑ Trove — 2009.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18609226"></a>
↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #118648160 // ინტეგრირებული ნორმატიული ფაილი — 2012—2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
↑ ^8.0 ^8.1 Аль-Хазенъ // Энциклопедический лексикон — СПб: 1835. — Т. 2. — С. 56.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21282453"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4532135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q656"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q106559202"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q47461344"_data-entity-id="Q731361"><i_class="wef_low_priority_links">[[:it:AA.VV.|autori_vari]]</i>_[[:იტალიური_ენციკლოპედია|Enciclopedia_Treccani]]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:it:Istituto_dell'Enciclopedia_Italiana|Istituto_dell'Enciclopedia_Italiana]],_1933.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q731361"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3803714"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2818964"></a></div>-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 autori vari Enciclopedia Treccani — Istituto dell'Enciclopedia Italiana, 1933.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q731361"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3803714"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2818964"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q975413_citetype_Q615699_citetype_Q1787111"_data-entity-id="Q3998195"><i_class="wef_low_priority_links">[[:it:AA.VV.|autori_vari]]</i>_[https://www.treccani.it/enciclopedia/elenco-opere/Dizionario_di_filosofia_Treccani_Philosophy]<span_class="wef_low_priority_links">_/_[[:it:Giuseppe_Bedeschi|G.&nbsp;Bedeschi]]_—_[[:it:Istituto_dell'Enciclopedia_Italiana|Istituto_dell'Enciclopedia_Italiana]],_2009.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3803714"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3998195"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3770083"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2818964"></a></div>-2] 2.0 ^2.1 autori vari Treccani Philosophy / G. Bedeschi — Istituto dell'Enciclopedia Italiana, 2009.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3803714"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3998195"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3770083"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2818964"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827_citetype_Q595971"_data-entity-id="Q19938912"><i_class="wef_low_priority_links">[[:საფრანგეთის_ეროვნული_ბიბლიოთეკა|Bibliothèque_nationale_de_France]]</i>_BnF_authorities:_პლატფორმა_ღია_მონაცემები<span_class="wef_low_priority_links">_—_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a></div>-3] 3.0 ^3.1 ^3.2 Bibliothèque nationale de France BnF authorities: პლატფორმა ღია მონაცემები — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q615699"_data-entity-id="Q5375741"><i_class="wef_low_priority_links">Lorch&nbsp;R.</i>_[http://global.britannica.com/biography/Ibn-al-Haytham_Encyclopædia_Britannica]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a></div>-4] Lorch R. Encyclopædia Britannica
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q13136"_data-entity-id="Q237227">[[:de:s:Brockhaus_Enzyklopädie|ბროკჰაუზის_ენციკლოპედია]]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a></div>-5] 5.0 ^5.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076_citetype_Q35127_citetype_Q19967801"_data-entity-id="Q18609226">Trove<span_class="wef_low_priority_links">_—_2009.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18609226"></a></div>-6] Trove — 2009.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18609226"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q17152639_citetype_Q1172284"_data-entity-id="Q36578"><i_class="wef_low_priority_links">[[:გერმანიის_ეროვნული_ბიბლიოთეკა|Deutsche_Nationalbibliothek]]</i>_[http://d-nb.info/gnd/118648160/_Record_#118648160]_//_ინტეგრირებული_ნორმატიული_ფაილი<span_class="wef_low_priority_links">_—_2012—2016.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a></div>-7] Deutsche Nationalbibliothek Record #118648160 // ინტეგრირებული ნორმატიული ფაილი — 2012—2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q13433827"_data-entity-id="Q106559202">[[:ru:s:ЭЛ/ДО/Аль-Хазен|Аль-Хазенъ]]_//_''[[:d:Q21282453|Энциклопедический_лексикон]]''<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:სანქტ-პეტერბურგი|СПб]]:_1835._—_Т.&nbsp;2._—_С.&nbsp;56.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21282453"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4532135"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q656"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q106559202"></a></div>-8] 8.0 ^8.1 Аль-Хазенъ // Энциклопедический лексикон — СПб: 1835. — Т. 2. — С. 56.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21282453"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4532135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q656"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q106559202"></a>

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]