ალფრედ ფრიდი

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
ალფრედ ფრიდი
დაბადების თარიღი 11 ნოემბერი, 1864, ვენა
ვენა, ავსტრია
გარდაცვალების თარიღი 5 მაისი, 1921 (56 წლის)
ვენა, ავსტრია
ეროვნება ავსტრიელი
ჯილდოები ნობელის პრემია, 1911

ალფრედ ჰერმან ფრიდი (ინგლ. Alfred Hermann Fried, დ. 11 ნოემბერი, 1864, ვენა, ავსტრია — გ. 5 მაისი, 1921, ვენა) — ავსტრიელი პაციფისტი და პუბლიცისტი, რომელიც იყო გერმანული მშვიდობის მოძრაობის თანადამფუძნებელი. ნობელის პრემია მიენიჭა 1911 წელს (გაიზიარა ტობიას ასერთან).

ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ალფრედ ფრიდი დაიბადა ვენაში, თუმცა ყველაზე აქტიური ჟურნალისტური კარიერის პერიოდი გაატარა გერმანიაში. 15 წლის ასაკში მიატოვა სკოლა. მუშაობდა მშობლიურ ქალაქში წიგნების გამყიდველად, რამდენიმე წლის შემდეგ გადავიდა ბერლინში და 1887 წელს გახსნა საკუთარი გამომცემლობა.

ბერტა ფონ ზუტნერის საქმიანობის გაცნობის შემდეგ დაინტერესდა მშვიდობის მოძრაობით, დააფუძნა Deutsche Friedensgesellschaft (მშვიდობის გერმანული საზოგადოება), და რედაქტორობდა მის ძირითად პუბლიკაციას Monatliche Friedenskorrespondenz (მშვიდობის ყოველთვიური კორესპონდენცია) 1894-დან 1899 წლამდე. 1891 წელს ფრიდმა, ბერლინში დააფუძნა პერიოდული გამოცემა Die Waffen nieder! (ძირს იარაღი!), 1899 წლიდან ეწოდა Friedenswarte (მშვიდობისმყოფელნი). 1892 წელს დააფუძნა მშვიდობის გერმანული საზოგადოება, რომელიც ფოკუსირდა გერმანულ პაციფისტურ მოძრაობაზე პირველ მსოფლიო ომამდე. 1905 წელს ფრიდმა დააფუძნა კიდევ ერთი ჟურნალი Annuaire de la vie internationale, რომელშიც აისახებოდა მისი მზარდი ინტერესი პან-ამერიკული მოძრაობისა და ჰააგის კონფერენციების მუშაობის მიმართ.

სამშვიდობო ლიტერატურა, რომელიც მის კალამს ეკუთვნოდა - მოხსენებები, ესეები, პამფლეტები, წიგნები - ფართოდ ვრცელდებოდა. ის იყო ბერნის მშვიდობის ბიუროს წევრი და Union internationale de la presse pour la paix-ის მთავარი მდივანი.

1899 წლის ჰააგის სამშვიდობო კონფერენცია იყო ფრიდის ფილოსოფიის პაციფიზმისკენ შემობრუნების გადამწყვეტი წერტილი. ამის შემდეგ, მისი ინტერესი გერმანული ინტელექტუალური საზოგადოების მიმართ ჩაანაცვლა ეკონომიკურმა გაერთიანებებმა და პოლიტიკურმა ორგანიზაციებმა, რომელთა საფუძველს მშვიდობა წარმოადგენდა.

მოღვაწეობა I მსოფლიო ომის პერიოდში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ფრიდი იმყოფებოდა ვენაში, როდესაც ომი დაიწყო 1914 წელს. მას შემდეგ, რაც მთავრობის ცენზურის და არატოლერანტული საზოგადოებრივი აზრის გამო, პაციფისტური აქტივობა შემცირდა, ფრიდმა თავისი ორგანიზაცია და ჟურნალისტური საქმიანობა შვეიცარიაში გადაიტანა. ის ძალისხმევას არ იშურებდა ომის პერიოდში პატიმრების პირობების გასაუმჯობესებლად და ასევე, აგრძელებდა Die Friedenswarte -ის გამოცემას, საერთაშორისო მშვიდობის მცდელობისთვის. ავსტრიის მთავრობის მიერ ღალატში დადანაშაულების გამო, მას არ შეეძლო ვენაში დაბრუნება და ეს გრძელდებოდა ომის დასრულებამდე.

ომის დასრულების შემდეგ, ფრიდმა გამოსცა Mein Kriegstagebuch (ჩემი ომის ჟურნალი), ,,დღიური", რომელშიც ომის განმავლობაში იწერდა თავის გრძნობებს და აქტივობებს, რომელსაც ახორციელებდა კოლეგებთან ერთად, სამშვიდობო მოძრაობის ფარგლებში. მან ორგანიზება გაუწია კამპანიას ვერსალის საზავო ხელშეკრულების წინააღმდეგ. ის დაუღალავად ბეჭდავდა პროპაგანდისტულ საკითხებზე მშვიდობისთვის, რომლის მიხედვით ომი იყო პაციფიზმის აუცილებლობის მტკიცებულება. აქვეყნებდა მსოფლიო პოლიტიკის ანალიზს პაციფისტურ ჭრილში.

ფრიდი გარდაიცვალა ფილტვის ინფექციით, ვენაში, 57 წლის ასაკში, 1921 წელს.

ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  • Fried’s library was purchased by Stanford University (Palo Alto, Calif., U.S.A.); a collection of his manuscripts is housed in the Peace Archives of the United Nations Library in Geneva.
  • Encyclopaedia Judaica.
  • Fried, Alfred Hermann, The German Emperor and the Peace of the World, with a Preface by Norman Angell. London, Hodder & Stoughton, 1912.
  • Fried, Alfred Hermann, «Intellectual Starvation in Germany and Austria», in Nation, 110 (March 20, 1920) 367-368.
  • Fried, Alfred Hermann, International Cooperation. Newcastle-on-Tyne, Richardson [1918].
  • Fried, Alfred Hermann, «The League of Nations: An Ethical Institution», in Living Age, 306 (August 21, 1920) 440-443.
  • Fried, Alfred Hermann, The Restoration of Europe, transl. by Lewis Stiles Gannett. New York, Macmillan, 1916.
ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:

რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ხ • გ • რ
1901-1925

ანრი დიუნანი და ფრედერიკ პასი (1901) · ელი დიუკომენი და შარლ ალბერ გობა (1902) · უილიამ რანდალ კრიმერი (1903) · საერთაშორისო სამართლის ინსტიტუტი (1904) · ბერტა ფონ ზუტნერი (1905) · თეოდორ რუზველტი (1906) · ერნესტო თეოდორო მონეტა და ლუი რენო (1907) · კლას არნოლდსონი და ფრედერიკ ბაიერი (1908) · ოგიუსტ ბერნარი და პოლ კონსტანი (1909) · მშვიდობის საერთაშორისო ბიურო (1910) · ტობიას ასერი და ალფრედ ფრიდი (1911) · ელიუ რუთი (1912) · ანრი ლაფონტენი (1913) · წითელი ჯვრის საერთაშორისო ორგანიზაცია (1917) · ვუდრო უილსონი (1919) · ლეონ ბურჟუა (1920) · კარლ ბრანტინგი და კრისტიან ლანგე (1921) · ფრიტიოფ ნანსენი (1922) · ოსტინ ჩემბერლენი და ჩარლზ დეივისი (1925)

1926–1950

არისტიდ ბრიანი და გუსტავ შტრეზემანი (1926) · ფერდინანდ ბიუისონი და ლუდვიგ კვიდე (1927) · ფრენკ ბილინგს კელოგი (1929) · ნათან სედერბლუმი (1930) · ჯეინ ადამსი და ნიკოლას მიურეი ბატლერი (1931) · რალფ ნორმან ენჯელი (1933) · ართურ ჰენდერსონი (1934) · კარლ ფონ ოსეცკი (1935) · კარლოს საავედრა ლამასი (1936) · რობერტ სესილი (1937) · ნანსენის საერთაშორისო ორგანიზაცია ლტოლვილთა საქმეებში (1938) · წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტი (1944) · კორდელ ჰალი (1945) · ემილი გრინ ბოლჩი და ჯონ მოტი (1946) · მეგობართა საბჭო საზოგადოების სამსახურში და ამერიკის მეგობართა კომიტეტი საზოგადოების სამსახურში (1947) · ჯონ ბოიდ ორი (1949) · რალფ ბანჩი (1950)

1951–1975

ლეონ ჟუო (1951) · ალბერტ შვეიცერი (1952) · ჯორჯ მარშალი (1953) · გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისარიატი (1954) · ლესტერ პირსონი (1957) · დომინიკ პირი (1958) · ფილიპ ნოელ-ბეიკერი (1959) · ალბერტ ლუთული (1960) · დაგ ჰამარშელდი (1961) · ლაინუს პოლინგი (1962) · წითელი ჯვრისა და წითელი ნახევარმთვარის საერთაშორისო მოძრაობა და წითელი ჯვრის ლიგა (1963) · მარტინ ლუთერ კინგი (1964) · გაეროს ბავშვთა ფონდი (1965) · რენე კასინი (1968) · შრომის საერთაშორისო ორგანიზაცია (1969) · ნორმან ბორლოუგი (1970) · ვილი ბრანდტი (1971) · ჰენრი კისინჯერი და ლე დიკ თხო (ჯილდო უარყო) (1973) · შონ მაკბრაიდი და ეისაკუ სატო (1974) · ანდრია სახაროვი (1975)

1976–2000

ბეტი უილიამსი და მეირიდ კორიგანი (1976) · საერთაშორისო ამნისტია (1977) · ანვარ ალ-სადათი და მენახემ ბეგინი (1978) · დედა ტერეზა (1979) · ადოლფო პერეს ესკიველი (1980) · გაეროს ლტოლვილთა უმაღლესი კომისარიატი (1981) · ალვა მიურდალი და ალფონსო გარსია რობლესი (1982) · ლეხ ვალენსა (1983) · დეზმონდ ტუტუ (1984) · მსოფლიოს ექიმები ბირთვული ომის წინააღმდეგ (1985) · ელი ვიზელი (1986) · ოსკარ არიას სანჩესი (1987) · გაეროს სამშვიდობო ძალები (1988) · XIV დალაი ლამა (1989) · მიხეილ გორბაჩოვი (1990) · აუნ სან სუ ჩი (1991) · რიგობერტა მენჩუ (1992) · ნელსონ მანდელა და ფრედერიკ დე კლერკი (1993) · შიმონ პერესი, იცხაკ რაბინი და იასირ არაფატი (1994) · პაგუოშის კონფერენციები და იოსებ როტბლატი (1995) · კარლუშ ბელუ და ჟოზე რამუშ-ორტა (1996) · საერთაშორისო მოძრაობა ქვეითსაწინააღმდეგო ნაღმების აკრძალვის შესახებ და ჯოდი უილიამსი (1997) · ჯონ ჰიუმი და დევიდ ტრიმბლი (1998) · ექიმები საზღვრებს გარეშე (1999) · კიმ დე ჯუნი (2000)

2001–დღემდე

კოფი ანანი და გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია (2001) · ჯიმი კარტერი (2002) · შირინ ებადი (2003) · ვანგარი მაატაი (2004) · მოჰამედ ალ-ბარადეი და ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტო (2005) · მუჰამედ იუნუსი და გრამინ ბანკი (2006) · ალბერტ გორი და კლიმატის ცვლილების სამთავრობათშორისო ექსპერტთა ჯგუფი (2007) · მარტი აჰტისაარი (2008) · ბარაკ ობამა (2009) · ლიუ სიაობო (2010) · ელენ ჯონსონ-სირლიფი, ლეიმა გბოვი და ტავაკულ კარმანი (2011) · ევროკავშირი (2012) · ქიმიური იარაღის აკრძალვის ორგანიზაცია (2013) · მალალა იუსაფზაი და კაილაშ სატიართი (2014) · ტუნისის ეროვნული დიალოგის კვარტეტი (2015) · ხუან მანუელ სანტოსი (2016) · ბირთვული იარაღის განადგურების კამპანია (2017) · დენი მუკვეგე და ნადია მურადი (2018) · აბი აჰმედი (2019) · მსოფლიო სასურსათო პროგრამა (2020) · მარია რესა და დიმიტრი მურატოვი (2021) · ალეს ბიალიაცკი, მემორიალი და სამოქალაქო თავისუფლების ცენტრი (2022) · ნარგიზ მოჰამადი (2023)

ხ • გ • რ
← 1911 წლის ნობელის პრემიის ლაურეატები →
ფიზიოლოგია
და მედიცინა
ფიზიკა
ქიმია
ლიტერატურა
მშვიდობა
ეკონომიკა
  • გაიცემა 1969 წლიდან.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ალფრედ_ფრიდი&oldid=4340158“-დან