თავფეხიანები: განსხვავება გადახედვებს შორის

თავფეხიანები
	Octopus macropus; Octopus macropus
მეცნიერული კლასიფიკაცია
სამეფო:	ცხოველები
ტიპი:	მოლუსკები
კლასი:	თავფეხიანები
ლათინური სახელი
	Cephalopoda
ITIS	82326
NCBI	6605
EOL	2312
FW	12315

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა

[შეუმოწმებელი ვერსია]

← წინა ცვლილება შემდეგი ცვლილება →

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

ვიზუალურივიკიტექსტი

შიდახაზური

04:09, 20 ნოემბერი 2008-ის ვერსია

თავფეხიანები (Cephalopoda), უხერხემლოთა კლასი მოლუსკების ტიპისა. კარგად აქვთ განვითარებული სისხლის მიმოქცევის სისტემა, თავის ტვინი, გრძნობის ორგანოები (განსაკუთრებით თვალები). თავზე, პირის ირგვლივ 8 ან 10 კუნთოვანი საცეცი („ხელები“) აქვთ მისაწოვრებით, ზოგჯერ — რქოვანი კაუჭებით. მოძრაობენ რაკეტის პრინციპით. მანტიის რღუში წყალი კუნთების შეკუმშვით გადაიდენება კუნთოვან ძაბრში, წარმოიქმნება ბიძგი და ცხოველი უკუსვლით მოძრაობს. თანამედროვე თავფეხიანებიდან გარეგანი ნიჯარა აქვს მხოლოდ ნაუტილუსს. დანარჩენების სხეული შიშველია, ზოგს ნიჟარის ნარჩენები კიროვანი ფირფიტების სახით კანქვეშ აქვს შემორჩენილი. თავფეხიანების ზომა 1 სმ-იდან 18 მ-მდე აღწევს.

თავფეხიანები ცალსქესიანი ცხოველებია. კვერცხიდან უკვე ფორმირებული პატარა ცხოველი გამოდის. ცხოვრობენ უმთავრესად თბილი ზღვების სანაპიროებთან, აგრეთვე დიდ სიღრმეზე, მტაცებლებია, იკვებებიან უმტავრესად თევზებით, კიბოსნაირებითა და მოლუსკებით, თვითონ კი ზღვის ძუძუმწოვრებისა (განსაკუთრებით კაშალოტის) და ფრინველების საკვებს წარმოადგენენ. მრავალი თავფეხიანები (კალმარები, სიპინი, რვაფეხა) რეწვის ობიექტია.

თანამედროვე ფაუნაში თავფეხიანების 600-მდე სახეობა 2 ქვეკლასშია გაერთიანებული: ოთხლაყუჩიანები (Tetrabranchia), რომელთაც მხოლოდ ნაუტილუსი და, შესაძლებელია, ამომწყდარი თავფეხიანების — ამონიტების დიდი ჯგუფი მიეკუთვნება და ორლაყუჩიანები (Dibranchia), რომელთაც სიპინი, კალმარი, რვაფეხა, აგრეთვე ამომწყდარი ჯგუფი — ბელემნიტები — ეკუთვნის.

უძველესი თავფეხიანების ნამარხები (1000-მდე სახეობა) ცნობილია კამბრიული ნალექებიდან. ფართო გავრცელების, სახეობათა სიმრავლისა და მათი სწრაფი ცვლის გამო თავფეხიანები ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ჯგუფია პალეოზოური და მეზოზოური შრეების სტრატიგრაფიისათვის.

ლიტერატურა

ყურაშვილი ბ., უხერხემლოთა ზოოლოგია, თბ., 1973;
Жизнь животных, т. 2, М., 1968
ქსე, ტ. 4, გვ. 570, თბ., 1979

@@ ხაზი 1: / ხაზი 1: @@
+{{ტაქსოდაფა *
-'''თავფეხიანები''' (Cephalopoda), [[უხერხემლოები|უხერხემლოთა]] კლასი [[მოლუსკები]]ს ტიპისა. კარგად აქვთ განვითარებული სისხლის მიმოქცევის სისტემა, [[თავის ტვინი]], გრძნობის ორგანოები (განსაკუთრებით თვალები). თავზე, პირის ირგვლივ 8 ან 10 კუნთოვანი საცეცი ("ხელები") აქვთ მისაწოვრებით, ზოგჯერ — რქოვანი კაუჭებით. მოძრაობენ რაკეტის პრინციპით. მანტიის რღუში წყალი კუნთების შეკუმშვით გადაიდენება კუნთოვან ძაბრში, წარმოიქმნება ბიძგი და ცხოველი უკუსვლით მოძრაობს. თანამედროვე თავფეხიანებიდან გარეგანი ნიჯარა აქვს მხოლოდ [[ნაუტილუსი|ნაუტილუსს]]. დანარჩენების სხეული შიშველია, ზოგს ნიჟარის ნარჩენები კიროვანი ფირფიტების სახით კანქვეშ აქვს შემორჩენილი. თავფეხიანების ზომა 1 სმ-იდან 18 მ-მდე აღწევს.
+| სახელი =თავფეხიანები
+| სურათის ფაილი =450px-Octopus macropus.jpg
+| სურათის წარწერა =Octopus macropus
+| სურათის აღწერა =[[Octopus macropus]]
+| სამეფო = ცხოველები
+| ტიპი = [[მოლუსკები]]
+| კლასი = '''თავფეხიანები'''
+| ლათ =Cephalopoda
+| არეალის რუკა =
+| ვიკისახეობები =Cephalopoda
+| commons =Category:Cephalopoda
+}}
+'''თავფეხიანები''' (Cephalopoda), [[უხერხემლოები|უხერხემლოთა]] კლასი [[მოლუსკები]]ს ტიპისა. კარგად აქვთ განვითარებული სისხლის მიმოქცევის სისტემა, [[თავის ტვინი]], გრძნობის ორგანოები (განსაკუთრებით თვალები). თავზე, პირის ირგვლივ 8 ან 10 კუნთოვანი საცეცი („ხელები“) აქვთ მისაწოვრებით, ზოგჯერ — რქოვანი კაუჭებით. მოძრაობენ რაკეტის პრინციპით. მანტიის რღუში წყალი კუნთების შეკუმშვით გადაიდენება კუნთოვან ძაბრში, წარმოიქმნება ბიძგი და ცხოველი უკუსვლით მოძრაობს. თანამედროვე თავფეხიანებიდან გარეგანი ნიჯარა აქვს მხოლოდ [[ნაუტილუსი|ნაუტილუსს]]. დანარჩენების სხეული შიშველია, ზოგს ნიჟარის ნარჩენები კიროვანი ფირფიტების სახით კანქვეშ აქვს შემორჩენილი. თავფეხიანების ზომა 1 სმ-იდან 18 მ-მდე აღწევს.
 თავფეხიანები ცალსქესიანი ცხოველებია. კვერცხიდან უკვე ფორმირებული პატარა ცხოველი გამოდის. ცხოვრობენ უმთავრესად თბილი ზღვების სანაპიროებთან, აგრეთვე დიდ სიღრმეზე, მტაცებლებია, იკვებებიან უმტავრესად თევზებით, კიბოსნაირებითა და მოლუსკებით, თვითონ კი ზღვის ძუძუმწოვრებისა (განსაკუთრებით კაშალოტის) და ფრინველების საკვებს წარმოადგენენ. მრავალი თავფეხიანები ([[კალმარები]], [[სიპინი]], [[რვაფეხა]]) რეწვის ობიექტია.
-თანამედროვე ფაუნაში თავფეხიანების 600-მდე სახეობა 2 ქვეკლასშია გაერთიანებული: [[ოთხლაყუჩიანები]] (Tetrabranchia), რომელთაც მხოლოდ ნაუტილუსი და, შესაძლებელია, ამომწყდარი თავფეხიანების - ამონიტების დიდი ჯგუფი მიეკუთვნება და [[ორლაყუჩიანები]] (Dibranchia), რომელთაც სიპინი, კალმარი, რვაფეხა, აგრეთვე ამომწყდარი ჯგუფი — [[ბელემნიტები]] — ეკუთვნის.
+თანამედროვე ფაუნაში თავფეხიანების 600-მდე სახეობა 2 ქვეკლასშია გაერთიანებული: [[ოთხლაყუჩიანები]] (Tetrabranchia), რომელთაც მხოლოდ ნაუტილუსი და, შესაძლებელია, ამომწყდარი თავფეხიანების — ამონიტების დიდი ჯგუფი მიეკუთვნება და [[ორლაყუჩიანები]] (Dibranchia), რომელთაც სიპინი, კალმარი, რვაფეხა, აგრეთვე ამომწყდარი ჯგუფი — [[ბელემნიტები]] — ეკუთვნის.
 უძველესი თავფეხიანების ნამარხები (1000-მდე სახეობა) ცნობილია კამბრიული ნალექებიდან. ფართო გავრცელების, სახეობათა სიმრავლისა და მათი სწრაფი ცვლის გამო თავფეხიანები ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ჯგუფია პალეოზოური და მეზოზოური შრეების სტრატიგრაფიისათვის.
@@ ხაზი 12: / ხაზი 25: @@
 * ქსე, ტ. 4, გვ. 570, თბ., 1979
-[[კატეგორია:მოლუსკები]]
+[[კატეგორია:თავფეხიანები]]
 [[ar:الرأسقدميات]]