წალენჯიხის მუნიციპალიტეტი: განსხვავება გადახედვებს შორის

წალენჯიხის მუნიციპალიტეტი
	წალენჯიხის მუნიციპალიტეტი
ადმინისტრაციული ცენტრი	წალენჯიხა
რეგიონი	სამეგრელო-ზემო სვანეთის მხარე
სიმჭიდროვე	40,4 კაცი/კმ²
მერი	გია ხარჩილავა
ფართობი	646,7 კმ²
მოსახლეობის რაოდენობა	26 158 კაცი (2014 წელი)
ეროვნება	ქართველები 99,56 %; რუსები 0,27 %; უკრაინელები 0,08 %

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა

[შემოწმებული ვერსია]

← წინა ცვლილება შემდეგი ცვლილება →

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

ვიზუალურივიკიტექსტი

შიდახაზური

01:54, 8 ნოემბერი 2021-ის ვერსია

წალენჯიხის მუნიციპალიტეტი — მუნიციპალიტეტი საქართველოში, სამეგრელო-ზემო სვანეთის მხარეში. ადმინისტრაციული ცენტრია ქალაქი წალენჯიხა.

გეოგრაფია

წალენჯიხის მუნიციპალიტეტი მდებარეობს მდინარე ენგურისა და ჭანისწყლის ხეობებში, ტერიტორია შეადგენს 646,7 კმ²-ს. ჩრდილოეთიდან ესაზღვრება მესტიის, სამხრეთ-დასავლეთით ზუგდიდის, სამხრეთ-აღმოსავლეთითა და აღმოსავლეთით ჩხოროწყუს მუნიციპალიტეტები, ხოლო დასავლეთით აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკა. მუნიციპალიტეტის ტერიტორია მოქცეულია ზღვისპირა ნოტიო სუბტროპიკულ ოლქში.

წიაღისეული

დოლემიტის საბადო;
მინერალური წყალი სქური.

ისტორია

ახლანდელი წალენჯიხის მუნიციპალიტეტის ტერიტორია 1930 წლამდე შედიოდა ზუგდიდის მაზრაში. 1930 წელს გამოიყო ცალკე რაიონად. 1963-1964 წლებში შედიოდა ზუგდიდის რაიონში. საბჭოთა პერიოდში წალენჯიხის რაიონში განვითარებული იყო მეჩაიეობა, მეცხოველეობა და მეაბრეშუმეობა. მოქმედებდა 19 კოლმეურნეობა და 1 საბჭოთა მეურნეობა. განვითარებული იყო კვების და ხე–ტყის მრეწველობა. გამოდიოდა გაზეთი „კომუნიზმის დროშით.“

2014 წელს განიხილებოდა წალენჯიხის მუნიციპალიტეტის გაყოფა წალენჯიხის და ჯვარის მუნიციპალიტეტებად. ჯვარის მუნიციპალიტეტში უნდა შესულიყო ქალაქი ჯვარი და სოფლები ლია, ფახულანი, ჭალე, მუჟავა, ეწერი და ჩქვალერი, ხოლო ცენტრი ყოფილიყო ქალაქი ჯვარი. აღნიშნული გადაწყვეტილება არ იქნა მიღებული.^[1]^[2]

2021 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების არჩევნებში გია ხარჩილავა გახდა ოპოზიციის ერთადერთი წარმომადგენელი, რომელმაც არჩევნებში გაიმარჯვა და წალენჯიხის მერი გახდა.^[3]

მოსახლეობა

წალენჯიხის მუნიციპალიტეტის საერთო მოსახლეობა შეადგენს 26 158 ადამიანს (2014 წლის აღწერით). ამათგან, ქართველი — 99,56 %, სხვა — 0,44 %. მუნიციპალიტეტში შედის 14 ადმინისტრაციული ერთეული, მათ შორის 2 ქალაქი: წალენჯიხა და ჯვარი. სოფლის მოსახლეობა შეადგენს მუნიციპალიტეტის მოსახლეობის 80%-ზე მეტს. განსახლების ძირითადი ზონა ვრცელდება ზღვის დონიდან 200-400 მეტრის ფარგლებში.

აღწერის წელი	მოსახლეობა	კაცი	ქალი
1959	29 019
1970	37 813
1979	39 477
1989	38 643
2002	40 133
2014	26 158
2021^[4]	23 300

ეკონომიკა

წალენჯიხის მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე, ქალაქ ჯვართან მოქმედებს საქართველოში უდიდესი სიმძლავრის ჰიდროელექტროსადგური ენგურჰესი. მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე გადის ზუგდიდი-მესტიისა და ზუგდიდი-წალენჯიხა-ჩხოროწყუს საავტომობილო გზები. ადგილობრივი მნიშვნელობის გზების სიგრძეა 204 კმ.

ღირსშესანიშნაობები

წალენჯიხის მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე მდებარეობს ეროვნული მნიშვნელობის კულტურის სამი ძეგლი: წალენჯიხის საკათედრო ტაძარი, სქურის ეკლესია და ენგურის თაღოვანი კაშხალი. მნიშვნელოვანი ისტორიული ძეგლია ასევე ობუჯის მონასტრის ნანგრევები.

წალენჯიხის მაცხოვრის ფერიცვალების ტაძარი
გამაჯისციხის ნანგრევები
ციხე „კაცხარა“
სამიქაოს გამოქვაბული
საეპისკოპოსო ეკლესია
ჯაღირის ციხე
„წმინდა ბარბარეს“ ეკლესია
ულურიის ციხე
„მამუკიას კოშკი“
„დილაქირსეს“ ციხე-სიმაგრე
სქურის ციხის ნანგრევები
ლესალეს ციხის ნანგრევები
ჯგალის კონუსისებრის კოშკი
ჯგალის წმინდა ნიკოლოზის სახელობის ეკლესია
ქ. ჯვარის ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის ეკლესია
ობუჯის, ჯგალის (ლეხარჩილეს), საჩინოს მშენებარე ეკლესიები.
ციხე-კოშკი „ომუნე“

ციხე-კოშკი მუმანა
ლექარდეს ციხე-კოშკი
ლეშამგეს ეკლესია
სათოფურიანი ციხის ნანგრევები
მაღალგორის ციხე
„დობერას“ ციხე
„ნაოხვამუ“ საეკლესიო კათედრა
ჯიხა „თავდაცვითი ხასიათის“
ჯვარის ეკლესია
ქუაქანცალია
წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია (ნანგრევები) XI ს.
„ნოჯიხევი“ ციხის ნანგრევები
„ჯიხა“ ციხის ნანგრევები (ჩქვალერი)
„ჯიხა“ ციხის ნანგრევები (საჩინო)
წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია (მუჟავა)
„ნოჯიხური“ XI–XV ს.

მუზეუმები

წალენჯიხის ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მუზეუმი
ტერენტი გრანელის სახლ-მუზეუმი
ლეო ქიაჩელის სახლ–მუზეუმი
ტარასი კვარაცხელიას სახლ-მუზეუმი
ეგნატე ფიფიას სახლ-მუზეუმი

გალერეა

ლიტერატურა

ჯაყელი ქ., მიქავა ა., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 11, თბ., 1987. — გვ. 286-287.

რესურსები ინტერნეტში

ოფიციალური საიტი

სქოლიო

[1] ჯვარის მუნიციპალიტეტის საზოგადოებრივი ინიციატივა

[2] წალენჯიხის საკრებულო არ დაეთანხმა ჯვარის მუნიციპალიტეტის შექმნის მოსაზრებას

[ntgz1-3] სისტემა პირისპირ შეეჩეხა მთისპირა კოლხ ადამიანს – წალენჯიხის არჩეული მერი

[4] მოსახლეობის რიცხოვნობა რეგიონების და თვითმმართველი ერთეულების მიხედვით (XLS). საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური (1 იანვარი, 2020). ციტირების თარიღი: 2021-01-29.

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ ხაზი 7: / ხაზი 7: @@
 |მხარის რუკა = SZSM-Tsalenjikha-ka.svg
 |ადმინისტრაციული ცენტრი = [[წალენჯიხა]]
-|გამგებელი = ბესიკ ფარცვანია{{Tooltip|{{ფერის დაფა|blue}}|ქართული ოცნება}}
+|მერი= გია ხარჩილავა {{Tooltip|{{ფერის დაფა|red}}|ერთიანი ნაციონალუი მოძრაობა}}
 |ფართობი = 646,7 კმ²
 |მოსახლეობის რაოდენობა = {{კლება}} 26 158 კაცი
@@ ხაზი 14: / ხაზი 14: @@
 |ეროვნება = [[ქართველები]] 99,56 %<br />[[რუსები]] 0,27 %<br />[[უკრაინელები]] 0,08 %
 }}
-'''წალენჯიხის მუნიციპალიტეტი''' — თვითმმართველი ერთეული [[სამეგრელო-ზემო სვანეთის მხარე]]ში. ადმინისტრაციული ცენტრი — ქალაქი [[წალენჯიხა]].
+'''წალენჯიხის მუნიციპალიტეტი''' — [[საქართველოს მუნიციპალიტეტები|მუნიციპალიტეტი საქართველოში]], [[სამეგრელო-ზემო სვანეთის მხარე]]ში. ადმინისტრაციული ცენტრია ქალაქი [[წალენჯიხა]].
 == გეოგრაფია ==
-წალენჯიხის მუნიციპალიტეტი მდებარეობს [[სამეგრელო-ზემო სვანეთის მხარე|სამეგრელო-ზემო სვანეთის მხარის]] ცენტრალურ ნაწილში, [[მდინარე]] [[ენგური]]სა და [[ჭანისწყალი|ჭანისწყლის]] ხეობებში, ტერიტორია შეადგენს 646,7 კმ²-ს, მოსახლეობა 26 158 კაცს (2014). მუნიციპალიტეტში შედის 14 ადმინისტრაციული ერთეული, მათ შორის 2 ქალაქი ([[წალენჯიხა]] და [[ჯვარი (ქალაქი)|ჯვარი]]) 11 ადმინისტრაციული ერთეული და 1 სოფელი. კლიმატი — ზომიერი.
+წალენჯიხის მუნიციპალიტეტი მდებარეობს [[მდინარე]] [[ენგური]]სა და [[ჭანისწყალი|ჭანისწყლის]] ხეობებში, ტერიტორია შეადგენს 646,7 კმ²-ს. ჩრდილოეთიდან ესაზღვრება მესტიის, სამხრეთ-დასავლეთით ზუგდიდის, სამხრეთ-აღმოსავლეთითა და აღმოსავლეთით ჩხოროწყუს მუნიციპალიტეტები, ხოლო დასავლეთით [[აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკა]]. მუნიციპალიტეტის ტერიტორია მოქცეულია ზღვისპირა ნოტიო სუბტროპიკულ ოლქში.
-=== მუნიციპალიტეტის წიაღისეული ===
+=== წიაღისეული ===
 * დოლემიტის საბადო;
 * მინერალური წყალი [[სქური (მინერალური წყალი)|სქური]].
+==ისტორია==
+ახლანდელი წალენჯიხის მუნიციპალიტეტის ტერიტორია 1930 წლამდე შედიოდა [[ზუგდიდის მაზრა]]ში. 1930 წელს გამოიყო ცალკე რაიონად. 1963-1964 წლებში შედიოდა ზუგდიდის რაიონში. [[საქართველოს სსრ|საბჭოთა პერიოდში]] წალენჯიხის რაიონში განვითარებული იყო [[მეჩაიეობა]], [[მეცხოველეობა]] და [[მეაბრეშუმეობა]]. მოქმედებდა 19 [[კოლმეურნეობა]] და 1 [[საბჭოთა მეურნეობა]]. განვითარებული იყო კვების და ხე–ტყის მრეწველობა. გამოდიოდა გაზეთი „კომუნიზმის დროშით.“
+წელს განიხილებოდა წალენჯიხის მუნიციპალიტეტის გაყოფა წალენჯიხის და ჯვარის მუნიციპალიტეტებად. ჯვარის მუნიციპალიტეტში უნდა შესულიყო ქალაქი [[ჯვარი (ქალაქი)|ჯვარი]] და სოფლები [[ლია]], [[ფახულანი]], [[ჭალე]], [[მუჟავა]], [[ეწერი (ჯვრის თემი)|ეწერი]] და [[ჩქვალერი]], ხოლო ცენტრი ყოფილიყო ქალაქი ჯვარი. აღნიშნული გადაწყვეტილება არ იქნა მიღებული.<ref>[https://osgf.ge/jvaris-municipalitetis-sazogadoebrivi-iniciativa/ ჯვარის მუნიციპალიტეტის საზოგადოებრივი ინიციატივა]</ref><ref>[https://www.livepress.ge/ka/sazogadoeba/article/8575-2014-04-08-17-02-04.html წალენჯიხის საკრებულო არ დაეთანხმა ჯვარის მუნიციპალიტეტის შექმნის მოსაზრებას]</ref>
+[[საქართველოს ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების არჩევნები 2021|2021 წლის]] ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების არჩევნებში [[გია ხარჩილავა]] გახდა ოპოზიციის ერთადერთი წარმომადგენელი, რომელმაც არჩევნებში გაიმარჯვა და წალენჯიხის მერი გახდა.<ref name="ntgz1">[https://netgazeti.ge/news/572908/ სისტემა პირისპირ შეეჩეხა მთისპირა კოლხ ადამიანს – წალენჯიხის არჩეული მერი]</ref>
 == მოსახლეობა ==
-წალენჯიხის მუნიციპალიტეტის საერთო მოსახლეობა შეადგენს 26 158 კაცს (2014 წლის აღწერით). ამათგან, ქართველი — 99,56 %, სხვა — 0,44 %.
+წალენჯიხის მუნიციპალიტეტის საერთო მოსახლეობა შეადგენს 26 158 ადამიანს (2014 წლის აღწერით). ამათგან, ქართველი — 99,56 %, სხვა — 0,44 %. მუნიციპალიტეტში შედის 14 ადმინისტრაციული ერთეული, მათ შორის 2 ქალაქი: წალენჯიხა და ჯვარი. სოფლის მოსახლეობა შეადგენს მუნიციპალიტეტის მოსახლეობის 80%-ზე მეტს. განსახლების ძირითადი ზონა ვრცელდება ზღვის დონიდან 200-400 მეტრის ფარგლებში.
 {| class="wikitable"
-! რაიონი/მუნიციპალიტეტი<ref>[http://pop-stat.mashke.org/georgia-division.htm Georgia division]</ref> !! [[მოსახლეობის სრულიად საკავშირო აღწერა 1959|1959 წ. აღწ.]] !! [[მოსახლეობის სრულიად საკავშირო აღწერა 1970|1970 წ. აღწ.]] !! [[მოსახლეობის სრულიად საკავშირო აღწერა 1979|1979 წ. აღწ.]] !! [[მოსახლეობის სრულიად საკავშირო აღწერა 1989|1989 წ. აღწ.]] !! 1991' !! [[საქართველოს მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2002|2002 წ. აღწ.]] !! [[საქართველოს მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014|2014 წ. აღწ.]] !! 2016' !! 2017' !! 2018'
 |-
+! აღწერის წელი !! მოსახლეობა !! კაცი !! ქალი
-| წალენჯიხის || 29,019 || 37,813 || 39,477 || 38,643 || 39,200 || 40,133 || 26,158 || 25,700 || 25,200 || 24,800
+|-
+| [[სსრკ მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 1959|1959]] || 29 019  || ||
+|-
+| [[სსრკ მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 1970|1970]] ||  37 813{{ზრდა}} ||  ||
+|-
+| [[სსრკ მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 1979|1979]] ||  39 477  {{ზრდა}} || ||
+|-
+| [[სსრკ მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 1989|1989]] || 38 643 {{კლება}} || ||
+|-
+| [[საქართველოს მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2002|2002]] ||40 133 {{ზრდა}} ||  ||
+|-
+| [[საქართველოს მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014|2014]] || 26 158 {{კლება}} ||  ||
+|-
+| 2021<ref>{{cite web|url=https://www.geostat.ge/ka/modules/categories/41/mosakhleoba |title=მოსახლეობის რიცხოვნობა რეგიონების და თვითმმართველი ერთეულების მიხედვით|publisher= [[საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური]]|format=XLS|accessdate=2021-01-29|date=1 იანვარი, 2020}}</ref> || 23 300 {{კლება}}
 |}
+==ეკონომიკა==
+წალენჯიხის მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე, ქალაქ ჯვართან მოქმედებს საქართველოში უდიდესი სიმძლავრის ჰიდროელექტროსადგური [[ენგურჰესი]].  მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე გადის ზუგდიდი-მესტიისა და ზუგდიდი-წალენჯიხა-ჩხოროწყუს საავტომობილო გზები. ადგილობრივი მნიშვნელობის გზების სიგრძეა 204 კმ.
+== ღირსშესანიშნაობები==
+წალენჯიხის მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე მდებარეობს [[ეროვნული მნიშვნელობის კატეგორიის კულტურის უძრავი ძეგლების სია|ეროვნული მნიშვნელობის]] კულტურის სამი ძეგლი: [[წალენჯიხის საკათედრო ტაძარი]], [[სქურის ეკლესია]] და ენგურის თაღოვანი კაშხალი. მნიშვნელოვანი ისტორიული ძეგლია ასევე ობუჯის მონასტრის ნანგრევები.
-== ღირსშესანიშნაობები ==
 <div>
 * წალენჯიხის მაცხოვრის ფერიცვალების ტაძარი
@@ ხაზი 73: / ხაზი 97: @@
 * [[წალენჯიხის ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მუზეუმი]]
 * [[ტერენტი გრანელის სახლ-მუზეუმი]]
-* [[ტარას კვარაცხელიას სახლ–მუზეუმი]]
 * [[ლეო ქიაჩელის სახლ–მუზეუმი]]
+* ტარასი კვარაცხელიას სახლ-მუზეუმი
-* [[ეგნატე ფიფიას სახელობის მუზეუმი /ჩქვალერი]]
+*ეგნატე ფიფიას სახლ-მუზეუმი
-==პოლიტიკა==
-[[საქართველოს ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების არჩევნები 2021|2021 წლის]] ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების არჩევნებში [[გია ხარჩილავა]] გახდა ოპოზიციის ერთადერთი წარმომადგენელი, რომელმაც არჩევნებში გაიმარჯვა და წალენჯიხის მერი გახდა.<ref name="ntgz1">[https://netgazeti.ge/news/572908/ სისტემა პირისპირ შეეჩეხა მთისპირა კოლხ ადამიანს – წალენჯიხის არჩეული მერი]</ref>
 == გალერეა ==
-სოფელი ჯგალი:
 <gallery>
 სურათი:Squri5.jpg|
@@ ხაზი 89: / ხაზი 110: @@
 სურათი:ჯგალი. წალენჯიხის მუნიციპალიტეტი.jpg
 </gallery>
+==ლიტერატურა==
+{{ქსე|11|286-287|ჯაყელი ქ., მიქავა ა.}}
 == რესურსები ინტერნეტში ==
+{{ოფიციალური|http://tsalenjikha.gov.ge/}}
-* [http://www.tsalenjikha-sakrebulo.ge/ წალებჯიხის მუნიციპალიტეტის საკრებულო] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131018055300/http://www.tsalenjikha-sakrebulo.ge/ |date=2013-10-18 }}
-* [http://www.tsalenjikha.ge/ წალენჯიხის მუნიციპალიტეტის მერია] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110721030220/http://www.tsalenjikha.ge/ |date=2011-07-21 }}
 == სქოლიო ==