მეტაფიზიკა: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შეუმოწმებელი ვერსია]

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

შიდახაზური

16:01, 30 ოქტომბერი 2021-ის ვერსია

მეტაფიზიკა (ბერძ. μεταφυσικά < ძვ. ბერძნ. τὰ μετὰ τὰ φυσικά, სიტყვასიტყვით — „ის, რაც ფიზიკის შემდეგ მოდის“) — ფილოსოფიის დარგი, რომელიც იკვლევს მხოლოდ გონებით გასაგებ უმაღლეს, გრძნობის ორგანოებისთვის მიუწვდომელ, და ყოველი არსებულისათვის უვლელ საწყისებს.

არისტოტელე მას ფილოსოფიის დარგთა შორის უმნიშვნელოვანესად თვლიდა და "პირველად ფილოსოფიას" ეძახდა. ის მეტაფიზიკას სამ ძირითად ნაწილად ყოფდა:

ონტოლოგია (იკვლევს ყოფიერებასა და არსებობას).
ბუნებრივი თეოლოგია (სწავლობს რმერთს, რელიგიისა და სპირიტუალურ საკითხებს)
უნივერსალური მეცნიერება (შეისწავლის ლოგიკისა და მსჯელობის პირველად პრინციპებს).

ისტორია

ტერმინი მეტაფიზიკა აღმოცენდა ძვ. წ. I საუკუნეში, მის მამად ითვლება პარმენიდე. შუა საუკუნეებში იგი თეოლოგიის პოზიციების გასამყარებლად გამოიყენებოდა და წარმოადგენდა მისი თეორიის დასაბუთებას. უძველეს დროსა და აღორძინების ეპოქაში მეტაფიზიკა ბუნებას განიხილავდა როგორც ერთ მთლიანობას. მე-17 დან მე-18 მდე იგი მჭიდრო კავშირში იმყოფებოდა საბუნებისმეტყველო მეცნიერებებთან. თუმცა შემდეგ მოხდა მათი დაშორება უკვე, ვოლფისა და სხვა ფილოსოფოსების ნაშრომებში, მსგავსი სახით გვხვდება მეტაფიზიკა თანამედროვე დროშიც.

თანამედროვე დრო

ახლანდელ რეალობაში მეტაფიზიკა გვევლინება ანტიდიალიქტიკური სახით, რა დროსაც საგნები და მოვლენები ერთმანეთისაგან დამოუკიდებლად და უცლელად მიიჩნევა. ახლა მეცნიერული ცოდნის გაღრმავებისა და დიფერენციაციის გამო იგი დაიშალა მრავალ დარგებად, რომლებსაც ერთმანეთთან არანაირი კავშირი არ აქვთ. მეტაფიზიკის ცნება, ანტიდიალიქტიკურად პირველად ჰეგელმა გამოიყენა.

ლიტერატურა

ფილოსოფიური ლექსიკონი, გამომცემლობა საბჭოთა საქართველო, 1987-წ.

რესურსები ინტერნეტში

https://www.philosophybasics.com/branch_metaphysics.html.

@@ ხაზი 1: / ხაზი 1: @@
-'''მეტაფიზიკა''' ({{lang-el|μεταφυσικά}} < {{lang-grc|τὰ μετὰ τὰ φυσικά}}, სიტყვასიტყვით — "მას, რაც [[ფიზიკა|ფიზიკის]] შემდეგ მოდის) — [[ფილოსოფია|ფილოსოფიის]] დარგი, რომელიც იკვლევს მხოლოდ [[გონება|გონებით]] გასაგებ უმაღლეს, გრძნობის ორგანოებისთვის მიუწვდომელ, და ყოველი არსებულისათვის უვლელ საწყისებს.
+'''მეტაფიზიკა''' ({{lang-el|μεταφυσικά}} < {{lang-grc|τὰ μετὰ τὰ φυσικά}}, სიტყვასიტყვით — „ის, რაც [[ფიზიკა|ფიზიკის]] შემდეგ მოდის“) — [[ფილოსოფია|ფილოსოფიის]] დარგი, რომელიც იკვლევს მხოლოდ [[გონება|გონებით]] გასაგებ უმაღლეს, გრძნობის ორგანოებისთვის მიუწვდომელ, და ყოველი არსებულისათვის უვლელ საწყისებს.
 [[არისტოტელე]] მას [[ფილოსოფია|ფილოსოფიის]] დარგთა შორის უმნიშვნელოვანესად თვლიდა და "პირველად [[ფილოსოფია|ფილოსოფიას]]" ეძახდა. ის მეტაფიზიკას სამ ძირითად ნაწილად ყოფდა:
@@ ხაზი 7: / ხაზი 7: @@
 == ისტორია ==
- ტერმინი მეტაფიზიკა აღმოცენდა ძვ. წ. I საუკუნეში, მის მამად ითვლება [[პარმენიდე]]. [[შუა საუკუნეები|შუა საუკუნეებში]] იგი [[თეოლოგია|თეოლოგიის]] პოზიციების გასამყარებლად გამოიყენებოდა და წარმოადგენდა მისი [[თეორია|თეორიის]] დასაბუთებას. უძველეს დროსა და [[რენესანსი|აღორძინების ეპოქაში]] მეტაფიზიკა ბუნებას განიხილავდა როგორც ერთ მთლიანობას. მე-17 დან მე-18 მდე იგი მჭიდრო კავშირში იმყოფებოდა [[საბუნებისმეტყველო მეცნიერებები|საბუნებისმეტყველო მეცნიერებებთან]]. თუმცა შემდეგ მოხდა მათი დაშორება უკვე, ვოლფისა და სხვა [[ფილოსოფია|ფილოსოფოსების]] ნაშრომებში, მსგავსი სახით გვხვდება მეტაფიზიკა თანამედროვე დროშიც.
+ტერმინი მეტაფიზიკა აღმოცენდა ძვ. წ. I საუკუნეში, მის მამად ითვლება [[პარმენიდე]]. [[შუა საუკუნეები|შუა საუკუნეებში]] იგი [[თეოლოგია|თეოლოგიის]] პოზიციების გასამყარებლად გამოიყენებოდა და წარმოადგენდა მისი [[თეორია|თეორიის]] დასაბუთებას. უძველეს დროსა და [[რენესანსი|აღორძინების ეპოქაში]] მეტაფიზიკა ბუნებას განიხილავდა როგორც ერთ მთლიანობას. მე-17 დან მე-18 მდე იგი მჭიდრო კავშირში იმყოფებოდა [[საბუნებისმეტყველო მეცნიერებები|საბუნებისმეტყველო მეცნიერებებთან]]. თუმცა შემდეგ მოხდა მათი დაშორება უკვე, ვოლფისა და სხვა [[ფილოსოფია|ფილოსოფოსების]] ნაშრომებში, მსგავსი სახით გვხვდება მეტაფიზიკა თანამედროვე დროშიც.
 === თანამედროვე დრო ===