ასურეთის მეფეები: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შეუმოწმებელი ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
მNo edit summary |
|||
| ხაზი 2: | ხაზი 2: | ||
'''ასურეთის მეფეები''' [[ძვ. წ. XXI საუკუნე|ძვ. წ. XXI]] - [[ძვ. წ. VII საუკუნე|VII]] საუკუნეებში. |
'''ასურეთის მეფეები''' [[ძვ. წ. XXI საუკუნე|ძვ. წ. XXI]] - [[ძვ. წ. VII საუკუნე|VII]] საუკუნეებში. |
||
ასურეთის |
ასურეთის უძველეს ისტორიაზე ინფორმაცია მწირია. ქვეყნის გული - ქალაქი სახელმწიფო [[აშური]], რომელსაც სახელი მთავარი ასურული ღმერთის [[აშური (ღვთაება)|აშურის]] საპატივცემლოდ დაერქვა და [[ტიბროსი]]ს შუა დინებაზე მდებარეობდა, უკვე [[ძვ. წ. III ათასწლეული|ძვ. წ. III ათასწლეულში]] არსებობდა. [[ძვ. წ. XXI საუკუნე]]ში აშურში [[ურის მესამე დინასტია]] ბატონობდა. მოგვიანებით ქალაქში საკუთარი მმართველბი გამოჩნდნენ - [[იშიაკუმი|იშიაკუმები]], რომლებსაც მოგვიანებით მეფეები ეწოდათ. ესენი აშურის მთავარი ქურუმები იყვნენ. წოდება მემკვიდრეობით გადადიოდა, მაგრამ ძალაუფლება ქალაქის საბჭოს მიერ იყო შეზღუდული. პირველ ცნობილ იშიაკუმებს - უშპიას და კიკიას არასემიტური, სავარაუდოთ სუბარიული სახელები ერქვათ. კიკია ტრადიციულად მოიხსენიება როგორც აშურის დამაარსებელი. სავარაუდოთ მანამდე აშური იყო ტაძარი, რომლის გარშემოც კარვებში ცხოვრობდნენ აისორები. |
||
*[[უშპია]] - [[ძვ. წ. XXI საუკუნე]] |
*[[უშპია]] - [[ძვ. წ. XXI საუკუნე]] |
||
01:35, 12 მარტი 2008-ის ვერსია
| ძველი მესოპოტამია |
|---|
| ასირიოლოგია |
| ქვეყნები / იმპერიები |
| შუმერი: ურუქი – ური – ერიდუ |
| ქიში – ლაგაში – ნიფური |
| აქადის იმპერია: აქადი |
| ბაბილონი – ისინი – სუზა |
| ასურეთი: აშური – ნინევია |
| დურ-შარუქინი – ნიმრუდი |
| ბაბილონია – ქალდეა |
| ელამი – ამორიტები |
| ხურიტები – მითანი |
| კასიტები – ურარტუ |
| ქრონოლოგია |
| შუმერის მეფეები |
| ასურეთის მეფეები |
| ბაბილონის მეფეები |
| ენა |
| ლურსმული დამწერლობა |
| შუმერული ენა – აქადური ენა |
| ელამური ენა – ხურიტული ენა |
| მითოლოგია |
| ენუმა ელიში |
| გილგამეში – მარდუქი |
ასურეთის მეფეები ძვ. წ. XXI - VII საუკუნეებში.
ასურეთის უძველეს ისტორიაზე ინფორმაცია მწირია. ქვეყნის გული - ქალაქი სახელმწიფო აშური, რომელსაც სახელი მთავარი ასურული ღმერთის აშურის საპატივცემლოდ დაერქვა და ტიბროსის შუა დინებაზე მდებარეობდა, უკვე ძვ. წ. III ათასწლეულში არსებობდა. ძვ. წ. XXI საუკუნეში აშურში ურის მესამე დინასტია ბატონობდა. მოგვიანებით ქალაქში საკუთარი მმართველბი გამოჩნდნენ - იშიაკუმები, რომლებსაც მოგვიანებით მეფეები ეწოდათ. ესენი აშურის მთავარი ქურუმები იყვნენ. წოდება მემკვიდრეობით გადადიოდა, მაგრამ ძალაუფლება ქალაქის საბჭოს მიერ იყო შეზღუდული. პირველ ცნობილ იშიაკუმებს - უშპიას და კიკიას არასემიტური, სავარაუდოთ სუბარიული სახელები ერქვათ. კიკია ტრადიციულად მოიხსენიება როგორც აშურის დამაარსებელი. სავარაუდოთ მანამდე აშური იყო ტაძარი, რომლის გარშემოც კარვებში ცხოვრობდნენ აისორები.
პირველი დინასტია
ძვ. წ. XX საუკუნის დასაწყისში ვინმე პუზურ აშურ I სათავე დაუდო ახალ დინასტიას, რომელმაც განდიდებას ილუშუმას დროს მიაღწია. ამ პერიოდში აშური ზემო მესოპოტამიის სავაჭრო ცენტრად იქცა. ძვ. წ. XIX საუკუნის მიწურულს ერიშუმ II ჩამოაგდო ამორეველთა ბელადმა შამში-ადადმა. მალე მან შექმნა სამეფო, რომელიც არ ჩამოუვარდებოდა ბაბილონეთს. თუმცა მისი გარდაცვალების შემდე, მისი ვაჟები (უკანასკნელი მმართველობდა მარიში.) დაამარცხა ბაბილონის მეფემ ხამურაბიმ და ძვ. წ. 1757 წელს მათ ბაბილონის ძალაუფლება აღიარეს. ასურეთი კვლავ დაქვეითდა რამდენიმე საუკუნის მანძილზე. ამის სემდეგ აშური აქადური ქალაქ სახელმწიფო იყო ხურიტულ სამყაროში.
| პუზურ აშურ I ძვ. წ. XX ს. | |||||||||||||||||||||||||
| შალიმახუმი | |||||||||||||||||||||||||
| ილუშუმა | |||||||||||||||||||||||||
| ერიშუმ I ძვ. წ. 1940 - ძვ. წ. 1901 | |||||||||||||||||||||||||
| იკუნუმი ძვ. წ. XIX ს. | |||||||||||||||||||||||||
| შარუმკენ I | |||||||||||||||||||||||||
| პუზურ აშურ II | |||||||||||||||||||||||||
| ნარამ-სინი | |||||||||||||||||||||||||
| ერიშუმ II | |||||||||||||||||||||||||
| შამში-ადად I ძვ. წ. 1813 - ძვ. წ. 1781 | |||||||||||||||||||||||||
| იშმე-დაგან I ძვ. წ. 1797 - ძვ. წ. 1757 | |||||||||||||||||||||||||
| მუტ-აშკური | |||||||||||||||||||||||||
დაქვეითება
იმშე-დაგანის შემდეგ აშურის მმართველების მხოლოდ სხელებია ჩვენთვის ცნობილი. მათ არ დაუტოვებიათ არც წარწერები არც დოკუმენტები, და ძვ. წ. XIV საუკუნემდე არცერთს არ ჰქონდა მეფის ტიტული. ბაბილონის შემდეგ აშური ემორჩილებოდა მიტანის სამეფოს. მხოლოდ მიტანის დაქვეითების შემდეგ ძვ. წ. XV საუკუნის მიწურულს ასურეთი ისევ დაწინაურდა.