მოსკოვის ისტორია

ამ სტატიას ამჟამად აქტიურად არედაქტირებს Fiqriasidamonize. გთხოვთ, ნუ შეიტანთ მასში ცვლილებებს, სანამ ეს განცხადება არ გაქრება. წინააღმდეგ შემთხვევაში, შესაძლოა, მოხდეს რედაქტირების კონფლიქტი. ეს შეტყობინება სტატიაში მხოლოდ ერთი კვირის განმავლობაში შეიძლება დარჩეს. თარგის ჩასმის თარიღი: იანვარი 23, 2021. სტატიის აქტიური დამუშავების დაწყების თარიღიდან გავიდა 1179 დღე. გთხოვთ ამოიღოთ ეს გამაფრთხილებელი თარგი სტატიიდან და შეატყობინოთ მომხმარებელს „Fiqriasidamonize.“ {{subst:მუშავდება/შეტყობინება|Fiqriasidamonize.|მოსკოვის ისტორია}}-~~~~ მომხმარებლის სახელის და თარიღის ავტომატურად მისათითებლად, გამოიყენეთ თარგი {{subst:მუშავდება}}

წითელი მოედანი (1801). ნახატი. თედორე იაკობის ძე ალექსეევი

მოსკოვის ისტორია - რუსეთის უდიდესი ქალაქის და დედაქალაქის - რუსეთის ისტორიას აქვს მინიმუმ 874 წლის ისტორია. პირველი წერილობითი წყაროები მოსკოვის შესახებ თარიღდება 1147 წლით. მოსკოვმა მდინარე მოსკოვთან სიახლოვის გამო მნიშვნელოვანი ისტორიული როლი შეასრულა როგორც ეკონომიკურმა და პოლიტიკურმა ცენტრმა.

არქეოლოგიური მონაცემები

სხოდნენსკის თავის ქალა, რომელიც 1939 წელს იქნა ნაპოვნი ქალაქ ტუშინოს მახლობლად მდინარე სხოდნიას (მოსკოვი (მდინარე)ს შესართავთან, მოსკოვის ტერიტორიაზე ადამიანის ცხოვრების ყველაზე ადრეული მტკიცებულებაა. მისი ასაკი დაახლოებით 16-10 ათასი წლისაა

მოსკოვში, პოკროვსკის ბულვარზე, ნაპოვნია მეზოლითური ხანის საფხეკი,ხოლო სრეტენკაზე ნეოლითის პერიოდის კაშკაშა ჭიქა.

ყოფილ ბავშვთა სახლის ტერიტორიაზე, კიტაიგოროდის გასასვლელში ნაპოვნია ჩამოსხმული კერამიკული ჭურჭლის ფრაგმენტები ლიალოვოს კულტურის გვიანი ეტაპისთვის დამახასიათებელი ნაპრალის ორნამენტებით.

ცარიცინის პარკში აღმოჩენილია ფატიანოვოს კულტურის შუა ბრინჯაოს ხანის ნამოსახლარი. ეს არის პირველი აღმოჩენილი ფატიანოვოს დასახლება ვოლგა-ოკას შესართავის ტერიტორიაზე. ფატიანოვოს კულტურის მატარებლები არიან ინდოევროპული მოსახლეობა, რომელმაც პირველას დაიწყო ამ ტერიტორიაზე მიწათმოქმედება და მეცხოველეობა. ფატიანოვოს კულტურის სამარხები, აგრეთვე, ნაპოვნია ყოფილი სოფლების სპას-ტუშინოსა და დავიდკოვოს მახლობლად, ხოლო ცალკეული ქვის იარაღები და იარაღი ნაპოვნია სოფლებში — კრილატსკოე, ზიუზინო, ჩერტანოვო.

მოსკოვის ტერიტორიაზე დაახლოებით ძვ.წ. VII საუკუნის დიაკოვის კულტურის რამდენიმე დასახლება აღმოაჩინეს: დიაკოვსკოეს დასახლება, სადაც პირველად იქნა ნაპოვნი ასეთი დასახლება ნესკუჩნი სადის რაიონში, ნიჟნიე კოტლოვის მიდამოებში, ქრისტეს მაცხოვრის ტაძრის ტერიტორიაზე, სამოტიოკის მიდამოში, პოტილიხაში, დიდი კრემლის პარკში. მრავალი დასახლებული პუნქტი მდებარეობდა მდინარეთა შორის მდებარე მაღლობებზე. ახ. წელთაღრ. I ათასწლეულში ქალაქის ტერიტორიაზე ცხოვრობდნენ ფინო-უგრული ტომები, ძირითადად დიაკოვცები.

საკუთრივ სლავური სოფლები მოსკოვის ტერიტორიაზე გამოჩნდა არა უგვიანეს IX საუკუნისა. ეს იყო ვიატიჩის დასახლების ჩრდილოეთი კიდე, კრივიჩების მიწების საზღვართან.

ეტიმოლოგია

მსოფლიოს მრავალი ქალაქის სახელის მსგავსად, მოსკოვის სახელიც ასოცირდება მდინარე მოსკოვთან, რომელიც ამ სახელს აქდასახლების გაჩენამდე დიდი ხნით ადრე ატარებდა. მაგრამ ვინ დაარქვა მას სახელი ან რას ნიშნავს ეს, ზუსტად არ არის ცნობილი. დღეისათვის არსებობს სამი ძირითადი ვერსია: ბალტიური, სლავური და ფინო-უგრული.

ბალტიისპირული და სლავური ვერსიების თანახმად, ფესვი „მოსკი“ - შესაძლოა ნიშნავდეს "ბლანტს, ტალახიანს" ან "ჭაობს, ნესტს, ტენიანს, სითხეს". მდინარის ბალტიური სახელწოდება შეიძლება დაეტოვებინა ბალტიურენოვან გოლიადის ტომს, ხოლო სლავური სახელწოდება — აქ მცხოვრებ სლავურენოვან ტომებს, ვიატიჩებს.

ფინო-უგრული ვერსიით, სიტყვა მოსკოვი მოდის რომელიმე ვოლგა-ფინური ენადან და ნიშნავს "მდინარე-დათვს", ან "ძროხის მდინარეს".

ქალაქის სახელის წარმოშობის სხვა ვერსიებიც არსებობს, მაგრამ ისინი ნაკლებად თანმიმდევრული და დამაჯერებელია. კერძოდ, მოსკოვის სახელის პოპულარული შედარება მდინარე კამას ჰიდრონიმებთან (ბოლოსართი „–ვა“ — კოლვა, იაივა, სილვა და ა.შ.) დაუმტკიცებელია, რადგან სიტყვა ვა მნიშვნელობით "წყალი" მხოლოდ კომის ხალხთა ენაშია, რომელიც მოსკოვთან ახლოს არც არასდროს ცხოვრობდა. თუმცა, ამავე დროს, არ არის გამორიცხული, რომ კომი ენა მიეკუთვნება ფინურ-უგრულ ენათა ჯგუფს, რომელშიც "მოსკი" ნიშნავს "ძროხას", ხოლო "ვა" ნიშნავს წყალს, მდინარეს.

მოსკოვის წარმოქმნა და განვითარება

მოსკოვის ძველი ზონების რუკა. კრემლი, კიტაი-გოროდი, ბელი გოროდი, ზემლიანი გოროდი

ერთიანი რუსული სახელმწიფოს დედაქალაქი

XIV საუკუნეში ქალაქი მოიცავდა კრემლს, კიტაი-გოროდსა და თეთრ ქალაქს. იმ პერიოდში მოსკოვში ხშირად ჩნდებოდა ხანძრები. 1521 წელს მოსკოვის გარეუბანი გადაწვა ყირიმელმა თათრებმა მეჰმედ I გირეი მეთაურობით, რომლებიც მოქმედებდნენ ევსტაფი დაშკევიჩის კაზაკებთან ერთად. მე-17 საუკუნის დასაწყისისთვის მოსკოვის ნაწილი გახდა ზემლიანოი გოროდი. გამოჩნდა იამშჩიკთა, მეშჩანთა, გერმანელთა დასახლებები ე.წ. სლობოდები.

1547 წელს მოსკოვში გაჩნდა დიდი ხანძარი. 1565 წელს, მეფე ივანე მრისხანის მიერ რუსეთის სახელმწიფოს ოპრიჩნინად და ზემშჩინად დაყოფის შემდეგ, ქალაქი ამ უკანასკნელის ანუ ზემშჩინის ნაწილი (ცენტრი) გახდა. 1571 წელს მოსკოვი გადაწვა ყირიმის ხანმა დევლეთ-გირეიმ, მაგრამ თათრებმა ვერ შეძლეს კრემლის აღება. 1591 წელს მოსკოვის კედლებთან მოიგერიეს ყაზი-გირეის ყირიმელი თათრები.

1606 წელს მოსკოვის კედლებთან განადგურდა მეფის ხელისუფლების წინააღმდეგ აჯანყებულ გლეხ ივანე ბოლოტნიკოვის ჯარები. 1608-1610 წლებში მოსკოვის აღებას ცდილობდა ცრუ დიმიტრი II, რომელსაც იქვე ახლოს ჰქონდა მოწყობილი ტუშინოს ბანაკი. 1610 წელს, პოლონელი უფლისწულის ვლადისლავის რუსეთის მეფედ არჩევის შემდეგ, მოსკოვი დაიპყრეს პოლონელებმა მთავარსარდალ სტანისლავ ჟოლკევსკის მეთაურობით. 1611 წელს პროკოფი ლიაპუნოვის მეთაურობით შექმნილი პირველი სახალხო რაზმი ცდილობდა პოლონელთა განდევნას. 1612 წელს მოსკოვიდან საბოლოოდ განდევნეს პოლონელები კუზმა მინინისა და დიმიტრი პოჟარსკის სახალხო რაზმებმა. ქალაქის მისადგომებთან დამარცხდა პოლონელი ჰეტმანის ადამ ჟოლკევსკის ჯარი. 1618 წელს განდევნეს მოსკოვიდან პოლონეთის მთავრის ვლადისლავის ჯარები.

1648 წელს მოსკოვში მოხდა მარილის ჯანყი, ხოლო 1662 წელს - სპილენძის ჯანყი.

1687 წელს მოსკოვში გაიხსნა პირველი უმაღლესი სასწავლებელი - სლავურ-ბერძნულ-ლათინური აკადემია.

რუსეთის იმპერია

კრემლის ხედი ზამოსკვორეჩიეს უკანა მხრიდან მე -18 საუკუნის შუა ხანებში.

ალექსეევი ფ. ია. წითელი მოედანი 1801 წელს

მოსკოვის ხანძარი (1812). ა. ს. სმირნოვის ტილოზე (1813)

საჭოთა მოსკოვი

ტერიტორიული ცვლილებები მოსკოვში 1922 წლიდან 1995 წლამდე

მოსკოვის მეტროს პირველი ხაზის მშენებლობა

1918 წელს მოსკოვი გახდა რუსეთის საბჭოთა ფედერაციული სოციალისტური რესპუბლიკის დედაქალაქი, 1922 წელს - საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირის დედაქალაქი.

ქალაქში დაიწყო სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის სწრაფი განვითარება.

• 1924 წელს მოსკოვში გაიხსნა ავტობუსის მოძრაობა,
• 1933 წელს დაიწყო ტროლეიბუსის პირველი მარშრუტი,
• 1935 წელს გაიხსნა მეტროპოლიტენის პირველი ხაზი მგზავრებისთვის.

1935 წელს მიიღეს ქალაქის რეკონსტრუქციის გენერალური გეგმა. ამავე დროს, შერჩევით განადგურდა ქალაქის ცენტრის ისტორიული შენობები; განადგურდა მრავალი ეკლესია და მონასტერი, მათ შორის მე -17 საუკუნის არქიტექტურული შედევრები, პოკროვსკის ღვთისმშობლის მიძინების ეკლესია და წმინდა ნიკოლოზის დიდი ჯვრის ეკლესია, მოსკოვის მაცხოვრის ტაძარი და ვნების მონასტერი. 1932 წლიდან მოსკოვში განადგურებულია მსოფლიო მნიშვნელობის მინიმუმ 426 ძეგლი.

მოსკოვის მეტროს პირველი ხაზის მშენებლობა ინდუსტრიალიზაციის წლებში ქვეყანასა და ქალაქს ჭირდებოდა მაღალკვალიფიციური პერსონალი, ამიტომ მოსკოვში სწრაფად ვითარდება უმაღლესი და საშუალო ტექნიკური საგანმანათლებლო დაწესებულებების ქსელი. დედაქალაქში დაარსდა

• მოსკოვის საფინანსო-ეკონომიკური ინსტიტუტი
• მოსკოვის ენერგეტიკის ინსტიტუტი
• მოსკოვის საავიაციო ინსტიტუტები
• სოფლის მეურნეობის მექანიზაციისა და ელექტროფიკაციის ინსტიტუტი
• სამთომოპოვებითი, ნავთობის, გეოლოგიურ-საძიებო, ჩარხსამშენებლო და პოლიგრაფიული ინსტიტუტები
• ფოლადისა და შენადნობთა ინსტიტუტი
• ფერადი ლითონებისა და ოქროს და სხვა ინსტიტუტები

ინდუსტრიალიზაციის მხარდაჭერის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი მიმართულება იყო წარმოებაში მეცნიერების მიღწევების დანერგვა. ქალაქმა მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა ამ ინდუსტრიაშიც. ოცდაათიან წლებში მოსკოვში შეიქმნა ტექნიკური პროფილის სამეცნიერო-კვლევითი და საპროექტო ინსტიტუტების მთელი ქსელი, რომელთაგან ყველაზე დიდი იყო: თვითმფრინავების კვლევის ინსტიტუტი, მანქანათმშენებლობის ინსტიტუტი, მეტალის საჭრელი ხელსაწყოების ექსპერიმენტული სამეცნიერო ინსტიტუტი, საავტომობილო და ტრაქტორების სამეცნიერო ინსტიტუტი, საავიაციო მოტორსის ცენტრალური ინსტიტუტი, ენერგეტიკული ინსტიტუტი, მსუბუქი შენადნობების საკავშირო ინსტიტუტი, ელექტრომექანიკისა და ელექტრო მანქანათმშენებლობის საკავშირო ინსტიტუტი და მრავალი სხვა. მათი აბსოლუტური უმრავლესობა სსრკ მეცნიერებათა აკადემიის ნაწილი იყო. ამ დროს ვითარდება ქალაქში მასობრივი საინფორმაციო საშუალებები, გამოიცა მრავალი გაზეთი. 1939 წლიდან რეგულარულად ამოქმედდა პირველი ტელევიზია.

მოსკოვი სამამულო ომის წლებში

საზენიტო ეკიპაჟის ხელმძღვანელობის ჯგუფი მოსკოვის თავდაცვის დროს, 1941 წლის 1 ნოემბერი

სსრკ საფოსტო მარკა "გმირი ქალაქი მოსკოვი" (1965)

გამარჯვების აღლუმი მოსკოვში, წითელ მოედანზე, 1945 წ. 24 ივნისი

დიდი სამამულო ომის დროს ქალაქში განთავსებული იყო თავდაცვის სახელმწიფო კომიტეტი და მშრომელთა და გლეხთა წითელი არმიის გენერალური შტაბი და შეიქმნა სახალხო მილიცია (160 ათასზე მეტი ადამიანი).

1941-1942 წლების ზამთარში მოხდა ცნობილი მოსკოვის ბრძოლა, რომელშიც საბჭოთა ჯარებმა მოიპოვეს მსოფლიოში პირველი გამარჯვება ვერმახტის ჯარებზე მეორე მსოფლიო ომის დაწყების შემდეგ.

1941 წლის ოქტომბერში გერმანიის ჯარები მიუახლოვდნენ მოსკოვს; ევაკუირებული იქნა მრავალი სამრეწველო საწარმო, დაიწყო სამთავრობო დაწესებულებების ევაკუაცია კუიბიშევში. 1941 წლის 20 ოქტომბერს მოსკოვში შემოიღეს საალყო მდგომარეობა. მიუხედავად ამისა, 7 ნოემბერს წითელ მოედანზე სამხედრო აღლუმი გაიმართა, საიდანაც საბჭოთა ჯარები პირდაპირ საბრძოლო ფრონტზე მიდიოდნენ. 1941 წლის დეკემბერში წარმატებით იქნა მოგერიებული გერმანიის არმიის „ცენტრის“ ჯგუფის შეტევა მოსკოვზე, დედაქალაქიდან 25 კმ-ში; ხოლო საბჭოთა ჯარების წარმატებული კონტრშეტევის შედეგად ფაშისტებმა უკან დაიხიეს.

ამგვარი ბრწყინვალე და სტრატეგიულად მნიშვნელოვანი გამარჯვების ნიშნად,

• 1944 წლის 1 მაისს დაწესდა საბრძოლო მედალი "მოსკოვის დაცვისათვის".
• 1965 წელს მოსკოვს მიენიჭა საპატიო წოდება "გმირი ქალაქი".
• 1945 წლის 24 ივნისს წითელ მოედანზე გაიმართა გამარჯვების აღლუმი.

1945 წლის აღლუმს მეთაურობდა სარდალი კონსტანტინე როკოსოვსკი. აღლუმი ჩაიბარა სარდალმა გიორგი ჟუკოვმა. ამის შემდეგ, 20 წლის განმავლობაში, გამარჯვების აღლუმი არ ჩატარებულა. მოგვიანებით, გამარჯვების დღის აღნიშვნა აღდგა მოსკოვის წითელ მოედანზე სამხედრო აღლუმის თანხლებით და ყოველწლიურ ტრადიციად იქცა.

მოსკოვი ომის შემდგომ პერიოდში

ნოვოარბატის ხიდის მშენებლობა, 1957 წელი

1947 წელს, სექტემბერში დიდი მასშტაბით აღინიშნა მოსკოვის 800 წლისთავის იუბილე.

1952-1957 წლებში დაიწყო მოსკოვის მაღლივი კორპუსების მშენებლობა. მოგვიანებით მათ "სტალინის სიმაღლეები" უწოდეს. იგი საბჭოთა კავშირის ეპოქის ერთ-ერთი სიმბოლო გახდა.

1959-1960 წლის ზამთარში მოსკოვში იფეთქა ჩუტყვავილას ინფექციამ. ინფექცია ინდოეთიდან ჩამოიტანა ცნობილმა მხატვარმა, სტალინის პრემიის ორგზის ლაურეატმა ალექსეი კოკორეკინმა, რომელიც ინდოეთში ყოფნისას შეესწრო გარდაცვლილი ბრაჰმანის კრემაციას.

მოსკოვი სწრაფი ტემპით შენდებოდა, ყოფილი გარეუბნები ქალაქს შეუერთდნენ. 1960 წელს მოსკოვის წრიული საავტომობილო გზის მშენებლობის შედეგად ჩამოყალიბდა მოსკოვის თანამედროვე საზღვრები. 1960-იანი წლების ბოლოს და 1970-იანი წლების დასაწყისში ქალაქის ცენტრში მოხდა მნიშვნელოვანი სამშენებლო გარდაქმნები. არსებული ქუჩების გაფართოების, ახალი მაგისტრალების მშენებლობისა და ტიპიური მრავალსართულიანი პანელური შენობების ასაგებად დანგრეულ იქნა არქიტექტურული ძეგლები.

1957 და 1985 წლებში, შესაბამისად, მოსკოვში ჩატარდა ახალგაზრდობის და სტუდენტთა VI და XII მსოფლიო ფესტივალები. 1980 წელს მოსკოვში ჩატარდა XXII ზაფხულის ოლიმპიური თამაშები.

1975 წლის 10 მარტს, სოკოლნიკების სპორტის სასახლეში, სსრკ ახალგაზრდულ გუნდსა და კანადის ახალგაზრდულ გუნდს "ბარი ქაპ-ს" შორის ამხანაგური მატჩის დასრულების შემდეგ მოხდა კონფლიქტი საღეჭი რეზინის ― „Wrigley-ს“ გამო, რომელშიც 21 ადამიანი გარდაიცვალა.

1977 წლის 8 იანვარს მოსკოვში ტერაქტების სერია განხორციელდა.

სახელის გადარქმევის მცდელობები

საბჭოთა პერიოდში, კერძოდ, 1920–50-იან წლებში, პერიოდულად დღის წესრიგში დგებოდა მოსკოვისათვის სახელის შეცვლის საკითხი, რათა სსრკ-ს დედაქალაქს უფრო "რევოლუციური" სახელი ჰქონოდა.

1927 წლის 23 თებერვალს, საბჭოთა ადმინისტრაციულ მუშაკთა ჯგუფმა, 216 კაცის შემადგენლობით, პეტიცია გაუგზავნა სრულიად რუსეთის ცენტრალური აღმასრულებელი კომიტეტის თავმჯდომარეს მიხეილ კალინინს, რომელშიც ისინი ითხოვდნენ სახელწოდება „მოსკოვის“ შეცვლას სახელწოდებით „ილიჩი“. მოსაზრებას ისინი ასაბუთებდნენ იმით, რომ ვ.ი.ლენინი იყო „თავისუფალი რუსეთის დამაარსებელი“. თუმცა, პეტიციას ოფიციალური მსვლელობა არ მისცემია.

1938 წელს სსრკ შინაგან საქმეთა სახალხო კომისარიატის სახალხო კომისარმა ნ. ი. ეჟოვმა "მშრომელთა მოსაზრებაზე დაყრდნობით" წამოაყენა წინადადება დედაქალაქის სახელის შეცვლის და ახალი სახელწოდების „სტალინოდარის“ დარქმევის შესახებ. მაგრამ ეს იდეა უარყო თავად სტალინმა. 1953 წელს, სტალინის გარდაცვალების შემდეგ, კვლავ დაისვა მოსკოვის სახელის შეცვლის საკითხი, თუმცა ამჯერად, შეცვლილმა პოლიტიკურმა კონიუნქტურამ არ მისცა საკითხს შემდგომი რეალიზების უფლება.

მოსკოვი პოსტსაბჭოთა პერიოდში

მოსკოვის თანამედროვე გერბი

მოსკოვის კრემლის ხედი

მე-20 საუკუნის ისტორიაში მოსკოვმა ყველაზე ტრაგიკული მოვლენები განიცადა 90-იანი წლების დასაწყისში. 1991 წლის 19-22 აგვისტოს ქალაქში მოხდა აგვისტოს პუტჩი საგანგებო მდგომარეობის სახელმწიფო კომიტეტის (ე.წ. „გკჩპ“-ს) ორგანიზებით. 1993 წლისთვის პრეზიდენტსა და პარლამენტს შორის დაპირისპირების შედეგად წარმოშობილმა კონსტიტუციურმა და სახელმწიფო კრიზისმა კულმინაციას მიაღწია. 1993 წლის 3-4 ოქტომბერს მოხდა „ოსტანკინოს“ სატელევიზიო ცენტრის დაუფლების მცდელობა და უმაღლესი საბჭოს ― მოსკოვის თეთრი სახლის შენობის დახვრეტა.

შემდეგში ქალაქში მოხდა მნიშვნელოვანი ცვლილებები. 1995 წელს დამტკიცდა დედაქალაქის ახალი ოფიციალური სიმბოლოები - გერბი, დროშა და ჰიმნი. დაიწყო ეკლესიათა რესტავრაცია, დაიწყო ბოლშევიკების მიერ ააფეთქებული მაცხოვრის ტაძრის ასლის სრულმასშტაბიანი მშენებლობა. 1997 წელს ფართო მასშტაბით აღინიშნა ქალაქის 850 წლის იუბილე; ხოლო 2005 წელს, ასევე, ფართოდ აღინიშნა დიდი სამამულო ომის გამარჯვების 60 წლისთავი. ამ დროს გაიხსნა პოკლონნაიას გორაზე გამარჯვების მემორიალური კომპლექსი და ამავე სახელწოდების მეტროს სადგური, რომელიც მოსკოვის მეტროპოლიტენის სადგურთა შორის ყველაზე ღრმა სადგურია.

90-იან წლებში მოსკოვში დაჩქარებული ტემპით შენდებოდა ბაზრები. ტანსაცმლის ბაზრებს გადაეცათ ყველაზე დიდი სტადიონები: „ლუჟნიკი“, „ოლიმპიკი“, „დინამო“. ყველაზე მსხვილი საბითუმო ბაზარი გახდა მოსკოვში ჩერქიზოვსკი. ქვეყნის კაპიტალისტურ განვითარების გზაზე გადასვლას 90-იან წლებში თან ახლდა მოსკოვის საზოგადოებრივი საკუთრების დაყოფა. კერძო პირთა ხელში გადავიდა მოსკოვის უმსხვილესი საწარმოები, ბანკები, მაღაზიები, საცხოვრებელი სახლები. ქალაქის ქუჩები დაფარული იყო ბილბორდებით, გზები ― სარეკლამო ბანერებით.

XX ― XXI საუკუნის მიჯნაზე ქალაქს პირველად დაემუქრა საერთაშორისო ტერორიზმის საფრთხე. მოსკოვში მოხდა რამდენიმე ტერაქტი:

• 1999 წელი - აფეთქდა საცხოვრებელი შენობები გურიანოვის ქუჩაზე (8 სექტემბერი) და კაშირსკიეს გზატკეცილზე (13 სექტემბერი).
• 2000 წელი - მოხდა ტერაქტი პუშკინის მოედანზე (8 აგვისტო).
• 2002 წ. - მოხდა ტერაქტი დუბროვკის თეატრის ცენტრში (23-26 ოქტომბერი).
• 2003 წელი - მოხდა ტერაქტი „Wings rock festival“- ის დროს.
• 2003 წელი - მოხდა აფეთქება ეროვნულ სასტუმროში.
• 2004 - აფეთქდა TU-134 და TU-154 თვითმფრინავები, რომელიც აფრინდა დომოდედოვოს აეროპორტიდან (24 აგვისტო).
• 2004 წ. - მოხდა ტერორისტული აქტი მეტროსადგურებს — ავტოზავოდსკაიასა და პაველეცკაიას შორის (6 თებერვალი); ტერაქტი მეტროსადგურ "რიჟსკაიასთან" ახლოს (31 აგვისტო).

2009 წელი - მოხდა ლენინგრადსკის რკინიგზის სადგურიდან გამოსული მატარებლის — „ნევის ექსპრესის“ აფეთქება. 2010 წელი - მოხდა აფეთქებები მეტროში. 2011 წელი - მმოხდა აფეთქება დომოდედოვოს აეროპორტში.

უკანასკნელ წლებში მოსკოვში მრავალი საერთაშორისო კულტურული და სპორტული ღონისძიება ჩატარდა. კერძოდ,

• 1998 წელს ქალაქში გაიმართა პირველი საერთაშორისო ახალგაზრდული თამაშები.
• 1999 წელს ლუჟნიკის სტადიონზე გაიმართა უეფას თასის ფინალური მატჩი.
• 2005 წლის 14-20 მარტს მოსკოვში ჩატარდა მსოფლიო ჩემპიონატი ფიგურული სრიალში.
• 2007 წელს მოსკოვში ჩატარდა ყინულის ჰოკეის მსოფლიო ჩემპიონატი.
• 2008 წლის 21 მაისს ლუჟნიკის სტადიონზე ჩატარდა უეფას ჩემპიონთა ლიგის ფინალი („მანჩესტერ იუნაიტედი“ - „ჩელსი“) და ქალაქში შეიკრიბა ინგლისის საფეხბურთო კლუბების რამდენიმე ათასი გულშემატკივარი.
• 2009 წლის მაისში მოსკოვის ოლიმპიურ სტადიონზე ჩატარდა ევროვიზიის სიმღერის კონკურსი.

ხედი მდინარე მოსკოვიდან: მარცხნივ — ბოგდან ხმელნიცკის ხიდი; ცენტრში — ევროპის მოედანი და კიევის სადგური, უკანა პლანზე — მშენებარე მოსკოვის საერთაშორისო საქმიანი ცენტრი „მოსკვა-სიტი“; მარჯვნივ — ბოროდინის ხიდი და სმოლენსკს მეტროხიდი, ხოლო უკანა პლანზე — რუსეთის ფედერაციის სამთავრობო სახლი — ე.წ. „თეთრი სახლი“

სამშენებლო ბუმი

„მოსკოვი-სიტი“, 2010 წელი

დღეისათვის ქალაქი განიცდის მნიშვნელოვან არქიტექტურულ ტრანსფორმაციას. მიმდინარეობს მისი კაპიტალური რემონტი - შენდება მრავალსართულიანი საოფისე შენობები, თანამედროვე სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურა, ელიტური საცხოვრებელი სახლები. გამოჩნდა მოსახლეობის ფართო სპექტრისათვის ხელმისაწვდომი საცხოვრებელი სახლების მშენებლობის პროგრამები.

90-იანი წლების ბოლოს - XXI საუკუნის დასაწყისში ქალაქში მიმდინარე პროცესების აღსაწერად მედია ხშირად იყენებს ფრაზას ”სამშენებლო ბუმი”. ამავე დროს, ისინი ამჩნევენ, რომ ქალაქის ცენტრალურ ნაწილში მიწის ძალიან მაღალი ღირებულების გამო, „სამშენებლო ბუმი“ უარყოფითად მოქმედებს ქალაქის ისტორიული იერსახის შენარჩუნებაზე. ფულის დაზოგვის მიზნით, ინვესტორები ხშირად მიმართავენ ძველი შენობების დანგრევას და მათ ჩანაცვლებას თანამედროვე მაღლივი კორპუსებით.

90-იან წლებშივე ჩამოყალიბდა ფენომენი, სახელწოდებით "წერტილოვანი განვითარება", როდესაც ახალი მრავალსართულიანი საცხოვრებელი სახლები ამოიზარდა არსებული უბნების შუაგულში, მაგალითად, სათამაშო მოედნის ადგილზე. ამ პრაქტიკამ მოსკოველების პროტესტი გამოიწვია. 2008 წლიდან "წერტილოვანი განვითარება" აიკრძალა, თუმცა დეველოპერები მაინც წარმატებით პოულობენ გზებს აკრძალვების გადასალახად.

მშენებლობის ბუმის სხვა უარყოფითი ნხარეა დიდი რაოდენობით მამაკაცი მუსახელის შემოდინებას დედაქალაქში რუსეთის სხვადასხვა რეგიონებიდან და დსთ-ის სამხრეთ ქვეყნებიდან.ანალიტიკოსების პროგნოზით, უმუშევრებმა, რომლებმაც დაკარგეს სამუშაო სამშენებლო ობიექტებზე ეკონომიკური კრიზისის გამო, გააუარესეს ქუჩის დანაშაულის სტატისტიკა, რაც იწვევს სოციალური დაძაბულობის ზრდას.

სატრანსპორტო პრობლემები

მოსკოვის წრიული საავტომობილო გზა ბიტცის რაიონში

ზრდასთან ერთად ქალაქი განიცდის სერიოზულ სატრანსპორტო პრობლემებს, რაც, პირველ რიგში, დაკავშირებულია მანქანების რაოდენობის ზრდის აფეთქებასთან (2009 წლისთვის ქალაქში მანქანების რაოდენობამ 3,5 მილიონი ერთეული მიაღწია) და მნიშვნელოვნად ჩამორჩა გზების მშენებლობის ტემპს. მოსკოვის გენერალური გეგმის კვლევისა და განვითარების ინსტიტუტის დირექტორი სერგეი ტკაჩენკო აღნიშნავს, რომ ამ პრობლემის მიზეზია ქალაქის ქუჩების ტრადიციული წრიული და რადიალური სტრუქტურა და მრავალსართულიანი მაგისტრალების. მის პოზიციას იზიარებს ტრანსპორტისა და გზების კვლევითი ინსტიტუტის სამეცნიერო დირექტორი მიხეილ ბლინკინი. იგი პრობლემის კიდევ ერთ მიზეზად მიუთითებს მსხვილი სავაჭრო ცენტრების მშენებლობა ისეთ ადგილებში, სადაც ისედაც გადატვირთულია ქუჩები. მაგალითად, მეტრო „იუგო-ზაპადნაიასა“ და „რეჩნოი ვოკზალის“ მახლობლად.

ამავე დროს, XXI საუკუნის დასაწყისში ქალაქის ხელისუფლებამ მიიღო გადაწყვეტილება რიგი მარშრუტების ტრამვაის ხაზების დემონტაჟის შესახებ. ლენინგრადის პროსპექტზე ტრამვაის მოძრაობის ლიკვიდაციამ აგისტრალის მასშტაბური რეკონსტრუქციის მიზნით, 2006 წელს მოქალაქეთა ჯგუფის პროტესტიც კი გამოიწვია.

მეტროს ახალი ხაზების მშენებლობა არ ჩატარებულა 1990-იანი წლების დასაწყისიდან, ამ მხრივ გარკვეული აღორძინება მოხდა XXI საუკუნის დასაწყისში, თუმცა 2009 წლისთვის ახალი სადგურების მშენებლობა და ექსპლუატაციაში შესვლა მნიშვნელოვნად გადაიდო დაფინანსების პრობლემების გამო.

იხილეთ აგრეთვე

ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:

მოსკოვის ისტორიული ფოტოები

მსოფლიო მემკვიდრეობა UNESCO, ობიექტი № 545 ინგლ. • რუს. • ფრ.

პორტალი მოსკოვი

ლიტერატურა

• მოსკოვი. ალექსანდრე თედორეს ძე სელივანოვი, ივანე იგორის ძე ზაბელინი.
• 1147-1913 წლების მოსკოვის ისტორიიდან. ვ.ვ. ნაზარევსკის ილუსტრირებული ესეები.
• მოსკოვი, 1147—1947 (სლავური ქალაქი IV). // The Slavonic and East European Review. — April 1947. — Vol. 25 — No. 65.
• მოსკოვი : ენციკლოპედია / მთ. რედ. ალექსანდრე ლეონტის ძე ნაროჩნიცკი,  — მ. : დიდი საბჭოთა ენციკლოპედია, 1980. 688 გვ. :ილ
• მოსკოვი : ენციკლოპედია / მთ. რედ. ს. ო. შმიდტი. შემ. : მ.ი.ანდრეევი, ვ. მ. კარევი. — მ. : დიდი საბჭოთა ენციკლოპედია, 1997—976 გვ. : ილ.

რესურსები ინტერნეტში

• მოსკოვის ისტორიის ყველაზე მნიშვნელოვანი ეტაპები ვებსაიტზე www.marshrut-turista.ru
• მოსკოვის ზრდა მე -15 საუკუნიდან დღემდე, ინფოგრაფია
• მოსკოვის ისტორიის რუსული მასალები ამერიკის ციფრული საჯარო ბიბლიოთეკის გვერდზე
• მოსკოვის ისტორია