ანაფორა (სამოსი)

ანაფორით შემოსილი სასულიერო პირი იერუსალიმში.

ანაფორა (ბერძ. ράσον - გაქუცული, მონაზვნის გარე სამოსი) — მღვდელმსახურის შესამოსელი. გრძელი, ფართო სახელოებიანი, ზემოდან მოსაცმელი, თხელი ან დათბილული, შავი შალის ნაჭრის სამოსი. ანაფორა ბერძნული სიტყვაა და გაფხეკილ, გაცრეცილ, ფერდაკარგულს ნიშნავს. ასეთი ღარიბული სამოსი ეცვათ ძველად ბერ-მონაზვნებს, შემდეგ კი მთელ სამღვდელოებას. მღვდელმსახური წირვის დაწყებამდე იხდის ანაფორას და იმოსება სრული სამღვდელო შესამოსელით. ძველად ანაფორას მსგავს სამოსს ჩოხა ერქვა. მის მატარებელს კი ჩოხოსანს უწოდებდნენ. ჩოხის ჩაცმა ან მისი კურთხევა ბერად შედგომას ნიშნავდა.

ანაფორა სიმბოლურად გამოხატავს სინანულსა და მორჩილებას. სამოსლის სახელწოდება მიუთითებს, რომ მისი მატარებელი უსისხლო მსხვერპლშეწირვას ასრულებს.

ანაფორას რამდენიმე, თემატურად ერთმანეთთან დაკავშირებული მნიშვნელობით გამოიყენებენ:

• ევქარისტიული მსხვერპლის (პურისა და ღვინის) მომზადებას ჟამისწირვისთვის;
• საიდუმლო ლოცვა, რომელიც იკითხება ჟამისწირვის დროს. მაგალითად, „ბასილი დიდის ანაფორა“, „იოანე ოქროპირის ანაფორა“ და სხვა;
• ზოგჯერ ეწოდება „დიდ ცას“, დიდ დაფარნას, რომლითაც იბურება ბარძიმი და ფეშხუმი სამსხვერპლოდან ტრაპეზზე საუფლო ძღვენის გადატანისას;

• ევქარისტიული კანონი, რომელიც ლიტურგიის ძირითად ნაწილს წარმოადგენს და „მრწამსის“ გალობის შემდეგ იწყება. ამ შემთხვევაში, ანაფორის ძირითადი ნაწილია წმინდა ძღვენის აღმართვა ტრაპეზიდან.

დღეს, საქართველოში, სასულიერო პირები ყოველდღიურ შესამოსლად ძირითადად კაბას იყენებენ, მის ზემოთ კი უსახელო მოსაცმელებს, ჟილეტებს ხმარობენ.

ლიტერატურა

• ლ. ლურსმანაშვილი, „საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის სასულიერო პირთა სამოსში დაკარგული ქართული ელემენტების კვლევა“, თბილისი, 2006 წ.
• „ლიტურგიკული ლექსიკონი“, „საქართველოს საეკლესიო კალენდარი“, თბილისი, 2003 წ.
• „უნივერსალური ენციკლოპედიური ლექსიკონი“
• „უცხო სიტყვათა ლექსიკონი“