აკვიტანია: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია]

[შეუმოწმებელი ვერსია]

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

შიდახაზური

19:00, 26 თებერვალი 2020-ის ვერსია

აკვიტანია ( ფრანგ. Aquitaine, ოქსიტანური Aquitània, ბასკური Akitania ) იყო სამხრეთ-დასავლეთ საფრანგეთის რეგიონი . მისი დედაქალაქი იყო ბორდო, სხვა განყოფილებების პრეფექტურები იყო პო, პერიგე, მონ-დე-მარსანი და აჟენი .

2016 წლის 1 იანვრიდან, საფრანგეთის რეგიონების რეფორმირების შემდეგ, იგი შეუერთდა ახალი აკვიტანიის რეგიონს.

იგი შედგებოდა 5 დეპარტამენტისგან: დორდოგნი (24, Dordogne ), ჟირონდა (33, Gironda), ლანდესი (40), ლო და გარონა (47, Lot-et-Garonne ) და ატლანტური პირენეები (64, Pyrènèes-Atlantiques). რეგიონში შედის 18 ოლქი (arondissement), 235 კანტონი და 2,296 მუნიციპალიტეტი .

ფიზიკური გეოგრაფია

რეგიონის ტერიტორია ესაზღვრება ჩრდილოეთით მდებარე პაუტუ-შარანტის რეგიონებს, ჩრდილოეთით ლიმუზენს და აღმოსავლეთით სამხრეთ პირენეებს, სამხრეთით კი ესპანეთს ( არაგონი, ნავარა და ბასკეთი ) . დასავლეთის სანაპიროებს გარს ევლება ატლანტიკური ოკეანე ( ბისკაიის ყურე) . აკვიტანიას კვეთს სამი მდინარე: გარონა, დორდონი და ადური . იგი ატლანტის ოკეანის დასავლეთით ვრცელდება 250 კილომეტრში, რომელსაც ეწოდება ვერცხლის სანაპირო და სრულდება არკაშონ-ის აუზით.

ისტორია

ტერმინი აკვიტანია (Aquitania) ლათინური წარმოშობისაა და აქვს რამდენიმე სავარაუდო ეტიმოლოგია. ეს შეიძლება ნიშნავდეს "წყლების მიწას"; მომდინარეობს რომაული ქალაქ აკვე ტარბელიკედან (Aquæ Tarbellicæ) დღევანდელი ქალაქი დაქს(Dax) ; ან "ოშების ქვეყანა"-დან, მოსახლეობა რომელიც ძალიან ახლოს იყო ბასკებთან (euskotarrak) და რომლის დედაქალაიქც იყო ოში (Auch, (/o:ʃ/) ). ამასთან, უდავოა ამ ტერიტორიაზე კელტების არსებობაც, რომლებმაც ფაქტობრივად აქ ჩამოაყალიბეს კოალიცია, რომელსაც რომაელები აკვიტებს უწოდებენ.

აკვიტანია იყო რომის პროვინცია,რომელიც მოგვიანებით დიოკლეტიანემ სამ ნაწილად გაყო: პირველი აკვიტანია, მეორე აკვიტანია და მესამე აკვიტანია ან ნოვემპოპულანა (Novempopulana) .

იყო სამეფო ვესტგუთების ეპოქასა და მაღალი შუა საუკუნეების ბოლოს, საბოლოოდ კი იქცა საჰერცოგოდ .

ისტორიული აკვიტანია განსხვავდება ამჟამინდელისგან: რომის იმპერიის ქვეშ ყოფნის დროს ერეოდათ Novempopulana-ში, რომლის მთავარი ცენტრები იყო ტულუზა, ოში და დაქსი .

მთელი V საუკუნის განმავლობაში ვესტგუთების სამეფოს დედაქალაქი იყო ტულუზა. ბუიეს ბრძოლის ( 507 ) შემდეგ ისტორიული აკვიტანია შეუერთდა ფრანკების სამეფოს, ხოლო ვესტგუთები გალიაში მბრძანებლობდნენ მხოლოდ სეტიმანიას რეგიონში, რომლის დედაქალაქიც იყო ნარბონი. 720 წელს კი ეს რეგიონი დაპყრობილი იქნა არაბთა მიერ.

ფრანკებმა შექმნეს აკვიტანიის სამეფო, რომლის დედაქალაქიც იყო პუატიე, რომელიც შემდგომში გახდა საჰერცოგო, შემდეგ კვლავ სამეფო და საბოლოოდ მეცხრე საუკუნის განმავლობაში იქცა ისევ საჰერცოგოდ. მაქსიმალურ გაფართოებას მიაღწია მეთერთმეტე საუკუნეში და იყო უფრო ფართო ვიდრე დღევანდელი რეგიონი, მაშინ როცა აკვიტანიის დუკები გახდნენ გასკონის დუკებიც.

ელეონორ აკვიტანიელის და ინგლისის მეფე ჰენრი II- ს შორის ქორწინებით, აკვიტანია გახდა ინგლისის ფეოდი საფრანგეთის მიწაზე, ფეოდალური პირამიდის თვალსაზრისით ძალიან ორაზროვანი სიტუაცია შეიქნა: ინგლისის მეფე იყო საფრანგეთის მეფის ვასალი მანიკა-მდე, ხოლო მის მიღმა ტერიტორიაზე იყო მისი თანასწორი. ვითარება აუტანელი გახდა მას შემდეგ რაც საფრანგეთის მონარქიამ აბსოლიტურ სახელმწიფოდ ჩამოყალიბება დაიწყო. ინგლისის მეფეებმა ( პლანტაგენეტები ), მეცამეტე საუკუნის (XIII) განმავლობაში დაკარგეს ფრანგული მიწები, გარდაგიენისა, რომელიც ითვალისწინებდა გასკონის საჰერცოგოს დასავლეთ ნაწილს და აკვიტანიის სამხრეთ-დასავლეთ პატარა ნაწილს. მომდევნო საუკუნეში ( XIV ) დაიწყო ომი პლანტაგენეტებსა და ვალუას დინასტიას (მონათესავე განშტოება კაპეტინგებისა ) შორის, რომლის მთავარი მიზეზი იყო საფრანგეთის ტახტის მემკვიდრეობა. ეს ომი გაგრძელდა მეთხუთმეტე საუკუნის შუამდე და ცნობილია როგორც ასწლიანი ომი. მის დასრულებას მოჰყვა მთლიანი აკვიტანიის შეერთება საფრანგეთის მონარქიასთან. დღესაც კი, აკვიტანიის გერბსა და დროშაზე გმოსახულია ინგლისური ლომი.

@@ ხაზი 1: / ხაზი 1: @@
+'''აკვიტანია''' ( [[ფრანგული ენა|ფრანგ.]] ''Aquitaine'', [[ოქსიტანური ენა|ოქსიტანური]] ''Aquitània'', [[ბასკური ენა|ბასკური]] ''Akitania'' ) იყო სამხრეთ-დასავლეთ [[საფრანგეთი|საფრანგეთის]] [[საფრანგეთის რეგიონები|რეგიონი]] . მისი დედაქალაქი იყო [[ბორდო]], სხვა განყოფილებების პრეფექტურები იყო [[პო (საფრანგეთი)|პო]], [[პერიგე]], [[მონ-დე-მარსანი]] და [[აჟენი]] .
-{{ინფოდაფა საფრანგეთის რეგიონი
-|რეგიონი=აკვიტანია
-|მშობლიური სახელი= Aquitaine
-|დროშის გამოსახულება=Flag_of_Aquitaine.svg
-|დროშის გამოსახულების ზომა= 100px
-|ლოგოტიპის გამოსახულება= Blason_de_l'Aquitaine_et_de_la_Guyenne.svg
-|ლოგოტიპის გამოსახულების ზომა= 100px
-|დროშა= დროშა
-|ლოგოტიპი= გერბი
-|რუკა= Aquitaine map.png
-|რუკის ზომა= 200px
-|დედაქალაქი= [[ბორდო]]
-|საბჭოს პრეზიდენტი= ალენ რუსე
-|პრეფექტი= დომინიკ შმიტი
-|დეპარტამენტები=[[დორდონი]], [[ჟირონდა]], [[ლანდი (დეპარტამენტი)|ლანდი]], [[ლო და გარონა]], [[ატლანტური პირენეები]]
-|ოლქები= 18
-|კანტონები= 235
-|კომუნები= 2 296
-|ფართობი= 41 208
-|რეგიონის ადგილი მოსახლეობის რაოდენობით= 6
-|მოსახლეობის სამაგალითო შეფასების წელი= 2006
-|მოსახლეობის შეფასება= 3 099 000
-|მოსახლეობის აღწერის წელი= 1999
-|მოსახლეობის აღწერა= 2 908 359
-|მოსახლეობის სიმჭიდროვე აღნიშნულ წელზე=2006
-|სიმჭიდროვე=75
-}}
-'''აკვიტანია''' ({{lang-fr|Aquitaine}}, {{lang-oc|Aquitània}}) — რეგიონი [[საფრანგეთი]]ს სამხრეთ-დასავლეთში [[ატლანტის ოკეანე]]სა და [[პირენეები|პირენეებს]] შორის, ქმნის ბუნებრივ საზღვარს [[ესპანეთი|ესპანეთთან]]. შედგება 5 დეპარტამენტისაგან: [[დორდონი]], [[ჟირონდა]], [[ლანდი (დეპარტამენტი)|ლანდი]], [[ლო და გარონა]], [[ატლანტიკური პირინეი]].
+წლის 1 იანვრიდან, საფრანგეთის რეგიონების რეფორმირების შემდეგ, იგი შეუერთდა ახალი აკვიტანიის რეგიონს.
-* ''ქალაქები'': [[ბორდო]], [[მონ-დე-მარსანი]], [[პო (საფრანგეთი)|პო]], [[პერიგე]], [[ლურდი]].
-* ''ფართობი'' - 41,4 ათასი კვ.კმ.
-* ''მოსახლეობა'' - 2,9 მლნ.
+იგი შედგებოდა 5 დეპარტამენტისგან: [[დორდონი|დორდოგნი]] (24, ''Dordogne'' ), [[ჟირონდა]] (33, Gironda), [[ლანდის დეპარტამენტი|ლანდესი]] (40), [[ლო და გარონა]] (47, Lot-et-Garonne ) და [[ატლანტური პირენეები]] (64, Pyrènèes-Atlantiques). რეგიონში შედის 18 ოლქი (arondissement), 235 კანტონი და 2,296 მუნიციპალიტეტი .
-იგი წარმოადგენდა რომის იმპერიის პროვინცია აკვიტანიას. შუა საუკუნეებში საჰერცოგო იყო, რომელიც [[1137]] წელს [[საფრანგეთი|საფრანგეთმა]] შეიერთა. მე-13 საუკუნიდან გიენი (Guyenne) ეწოდებოდა. [[ჟირონდა|ჟირონდის]] დეპარტამენტში ამზადებენ საუკეთესო წითელ ღვინოებს – Margaux, St. Julien.
+== ფიზიკური გეოგრაფია ==
-== რესურსები ინტერნეტში ==
+რეგიონის ტერიტორია ესაზღვრება ჩრდილოეთით მდებარე [[პუატუ-შარანტი|პაუტუ-შარანტის]] რეგიონებს, ჩრდილოეთით [[ლიმუზენი|ლიმუზენს]] და აღმოსავლეთით [[სამხრეთი პირენეები|სამხრეთ პირენეებს]], სამხრეთით კი [[ესპანეთი|ესპანეთს]] ( [[არაგონი]], [[ნავარა (ავტონომიური გაერთიანება)|ნავარა]] და [[ბასკეთი]] ) . დასავლეთის სანაპიროებს გარს ევლება [[ატლანტის ოკეანე|ატლანტიკური ოკეანე]] ( [[ბისკაიის ყურე|ბისკაიის ყურე)]] . აკვიტანიას კვეთს სამი მდინარე: [[გარონა]], [[დორდონი (მდინარე)|დორდონი]] და [[ადური]] . იგი [[ატლანტის ოკეანე|ატლანტის ოკეანის]] დასავლეთით ვრცელდება 250 კილომეტრში, რომელსაც ეწოდება ვერცხლის სანაპირო და სრულდება არკაშონ-ის აუზით.
-* [http://aquitaine.fr/ აკვიტანიის რეგიონის საიტი] {{ref-fr}}
-* [http://about-france.com/regions/aquitaine.htm ტურისტული გიდი]
+== ისტორია ==
-{{ესკიზი-საფრანგეთი}}
+ტერმინი აკვიტანია (Aquitania) [[ლათინური ენა|ლათინური]] წარმოშობისაა და აქვს რამდენიმე სავარაუდო ეტიმოლოგია. ეს შეიძლება ნიშნავდეს "წყლების მიწას"; მომდინარეობს რომაული ქალაქ ''აკვე ტარბელიკედან (Aquæ Tarbellicæ)'' დღევანდელი ქალაქი დაქს(Dax) ; ან "ოშების ქვეყანა"-დან, მოსახლეობა რომელიც ძალიან ახლოს იყო [[ბასკები|ბასკებთან]] ''(euskotarrak)'' და რომლის დედაქალაიქც იყო ოში (Auch, (/o:ʃ/) ). ამასთან, უდავოა ამ ტერიტორიაზე კელტების არსებობაც, რომლებმაც ფაქტობრივად აქ ჩამოაყალიბეს კოალიცია, რომელსაც რომაელები აკვიტებს უწოდებენ.
-{{საფრანგეთის რეგიონები}}
+აკვიტანია იყო [[რომის პროვინციები|რომის პროვინცია]],რომელიც მოგვიანებით [[დიოკლეტიანე|დიოკლეტიანემ]] სამ ნაწილად გაყო: ''[[პირველი აკვიტინე|პირველი აკვიტანია]]''[[ აკვიტინას მეორე |, ''მეორე აკვიტანია'']] და ''მესამე აკვიტანია'' ან ''[[ Novempopulania |ნოვემპოპულანა (Novempopulana)]]'' .
-[[კატეგორია:საფრანგეთის რეგიონები]]
-[[კატეგორია:აკვიტანია]]
+იყო სამეფო [[ვესტგუთები|ვესტგუთების ეპოქასა]] და მაღალი შუა საუკუნეების ბოლოს, საბოლოოდ კი იქცა [[ აკვიტას დუჩი |საჰერცოგოდ]] .
+ისტორიული აკვიტანია განსხვავდება ამჟამინდელისგან: [[რომის იმპერია|რომის იმპერიის]] ქვეშ ყოფნის დროს ერეოდათ ''Novempopulana-ში,'' რომლის მთავარი ცენტრები იყო [[ტულუზა]], [[ Auch |ოში]] და [[ Dax |დაქსი]] .
+მთელი V საუკუნის განმავლობაში ვესტგუთების სამეფოს დედაქალაქი იყო ტულუზა. [[ბუიეს ბრძოლა|ბუიეს ბრძოლის]] ( [[507]] ) შემდეგ ისტორიული აკვიტანია შეუერთდა ფრანკების სამეფოს, ხოლო ვესტგუთები [[გალია|გალიაში]] მბრძანებლობდნენ მხოლოდ სეტიმანიას რეგიონში, რომლის დედაქალაქიც იყო ნარბონი. 720 წელს კი ეს რეგიონი დაპყრობილი იქნა არაბთა მიერ.
+ფრანკებმა შექმნეს აკვიტანიის სამეფო, რომლის დედაქალაქიც იყო [[პუატიე]], რომელიც შემდგომში გახდა საჰერცოგო, შემდეგ კვლავ სამეფო და საბოლოოდ  [[IX საუკუნე|მეცხრე საუკუნის განმავლობაში]] იქცა ისევ საჰერცოგოდ. მაქსიმალურ გაფართოებას მიაღწია [[XI საუკუნე|მეთერთმეტე საუკუნეში]] და იყო უფრო ფართო ვიდრე დღევანდელი რეგიონი, მაშინ როცა აკვიტანიის დუკები გახდნენ [[გასკონი|გასკონის]] დუკებიც.
+[[ელეონორ აკვიტანიელი|ელეონორ აკვიტანიელის]] და ინგლისის მეფე [[ჰენრი II|ჰენრი II- ს]] შორის ქორწინებით, აკვიტანია გახდა ინგლისის ფეოდი საფრანგეთის მიწაზე, ფეოდალური პირამიდის თვალსაზრისით ძალიან ორაზროვანი სიტუაცია შეიქნა: ინგლისის მეფე იყო საფრანგეთის მეფის ვასალი მანიკა-მდე, ხოლო მის მიღმა ტერიტორიაზე იყო მისი თანასწორი. ვითარება აუტანელი გახდა მას შემდეგ რაც საფრანგეთის მონარქიამ აბსოლიტურ სახელმწიფოდ ჩამოყალიბება დაიწყო. ინგლისის მეფეებმა ( [[პლანტაგენეტები]] ), [[XIII საუკუნე|მეცამეტე საუკუნის]] (XIII) განმავლობაში დაკარგეს ფრანგული მიწები, გარდა<nowiki/>[[გიენი|გიენისა]], რომელიც ითვალისწინებდა გასკონის საჰერცოგოს დასავლეთ ნაწილს და აკვიტანიის სამხრეთ-დასავლეთ პატარა ნაწილს. მომდევნო საუკუნეში ( [[XIV საუკუნე|XIV]] ) დაიწყო ომი პლანტაგენეტებსა და [[ვალუას დინასტია|ვალუას დინასტიას]] (მონათესავე განშტოება [[კაპეტინგები|კაპეტინგებისა]] ) შორის, რომლის მთავარი მიზეზი იყო საფრანგეთის ტახტის მემკვიდრეობა. ეს ომი გაგრძელდა [[XV საუკუნე|მეთხუთმეტე საუკუნის]] შუამდე და ცნობილია როგორც [[ასწლიანი ომი]]. მის დასრულებას მოჰყვა მთლიანი აკვიტანიის შეერთება საფრანგეთის მონარქიასთან. დღესაც კი, აკვიტანიის გერბსა და დროშაზე გმოსახულია  ინგლისური ლომი.