ნეკერჩხალი: განსხვავება გადახედვებს შორის

ნეკერჩხალი
	; Acer campestre
მეცნიერული კლასიფიკაცია
სამეფო:	მცენარეები
განყოფილება:	ფარულთესლოვნები
კლასი:	ორლებნიანნი
რიგი:	Sapindales
ოჯახი:	საპინდუსისებრნი
გვარი:	ნეკერჩხალი
ლათინური სახელი
	Acer
ITIS	28727
NCBI	4022
EOL	37290
IPNI	36261-1
FW	54688

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა

[შემოწმებული ვერსია]

← წინა ცვლილება შემდეგი ცვლილება →

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

ვიზუალურივიკიტექსტი

შიდახაზური

11:39, 6 ნოემბერი 2019-ის ვერსია

ნეკერჩხალი (ლათ. Acer) — მცენარეთა გვარი საპინდუსისებრთა^[1] ოჯახისა. 5-40 მ სიმაღლის ერთ-, ორ- ან მრავალსახლიანი (პოლიგამური) ფოთოლმცვივანი ხეები ან ბუჩქებია.

შეიცავს 150-მდე სახეობას, რომელიც გავრცელებულია ევრაზიაში, ჩრდილოეთ და ცენტრალურ ამერიკასა და ზონდის არქიპელაგის კუნძულებზე, ზომიერი და სუბტროპიკული ჰავის პირობებში, ნოყიერ და დაწრეტილ ნიადაგებზე. ზოგი ეგუება ნიადაგის სუსტ დამლაშებას. უმეტესად მეზოფილური და ყინვაგამძლე მცენარეებია, ნაწილობრივ — ქსეროფიტები. კავკასიაში 11 სახეობაა, მათგან საქართველოში — 9.

ჩვენში ნეკერჩხალი გავრცელებულია დაბლობიდან სუბალპურ სარტყლამდე, უმრავლესობა — მთის შუა და ზემო სარტყლამდე. მხოლოდ კავკასიის ენდემი — მაღალმთის ბოყვი (ლათ. Acer trautvetteri) — ქმნის სუბალპურ სარტყელში ნაირბალახოვან მეჩხერ კორომებს, დანარჩენი კი შერეულია ფოთლოვან და წიწვოვან (უფრო ნაკლებად) ტყეებში.

მეორე ენდემი სოსნოვსკის ნეკერჩხალი (ლათ. Acer sosnowskyi) იზრდება მხოლოდ აფხაზეთში კირქვიანებზე. ქართული ნეკერჩხალი (ლათ. Acer ibericum) — მესამე კავკასიის ენდემი, რომელიც საქართველოს წითელ წიგნში არის შესული. სახეობებისა (ლეკა, თათრული ნეკერჩხალი, მთის და მაღალმთის ბოყვები) გამოსადეგია სატყეო და საცავი ნარგევებისათვის, ბაღ-პარკების გასაფორმებლად (შემოდგომაზე ძალზე ლამაზია, მათი ნაირფერი ფოთოლი და ნაყოფი); ზოგი მათგანი შეიცავს მრავალ მაღურ ფორმას.

საქართველოში ინტროდუცირებული სახეობებიდან ამ მხრივ პერსპექტიულია ჩრდილოეთ ამერიკის წითელი ნეკერჩხალი (ლათ. Acer rubrum), შაქრის ნეკერჩხალი (ლათ. Acer saccharum), იფანფოთოლა ნეკერჩხალი (ლათ. Acer negundo) და სხვა. აღმოსავლეთ აზიური ნეკერჩხალი „გინალა“ (ლათ. Acer ginnala), თათისებრი ნეკერჩხალი (ლათ. Acer palmatum) და სხვა. ნეკერჩხალის მერქანი მკვრივი, გამძლე და მაგარია, კარგად პრიალდება.

იყენებენ ავეჯის, სპორტის ნივთიერების, მუსიკალური საკრავებისა და სხვათა დასამზადებლად. ზოგიერთი სახეობა შეიცავს „ნეკერჩხლის შაქარს“. ფოთლებისაგან მიიღება საღებავი. თაფლოვანი მცენარეებია. ამრავლებენ თესლით, ბაღურ ჯიშებს — მყნობით. კალმები ძნელად ფესვიანდება. უხვად ივითარებს ძირკვის ამონაყარს.

ლიტერატურა

მიხეილ სახოკია, ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 7, თბ., 1984. — გვ. 373.

სქოლიო

↑ ნეკერჩხალი (TSN 28727). ინტეგრაციული ტაქსონომიის საინფორმაციო სისტემა.

[1] ნეკერჩხალი (TSN 28727). ინტეგრაციული ტაქსონომიის საინფორმაციო სისტემა.

[1]

@@ ხაზი 14: / ხაზი 14: @@
 | commons = Category:Acer
 }}
-'''ნეკერჩხალი''' ({{lang-la|Acer}}) — მცენარეთა გვარი [[საპინდუსისებრნი|საპინდუსისებრთა]]<ref>{{ITIS|ID=28727|taxon=ნეკერჩხალი}}</ref> ოჯახისა. 5-40 მ სიმაღლის ერთ-, ორ- ან მრავალსახლიანი (პოლიგამური) ფოთოლმცვივანი ხეები ან ბუჩქებია.
+'''ნეკერჩხალი''' ({{lang-la|Acer}}) — [[მცენარეები|მცენარეთა]] [[გვარი (ბიოლოგია)|გვარი]] [[საპინდუსისებრნი|საპინდუსისებრთა]]<ref>{{ITIS|ID=28727|taxon=ნეკერჩხალი}}</ref> [[ოჯახი (ბიოლოგია)|ოჯახი]]სა. 5-40 მ სიმაღლის [[ერთსახლიანი მცენარეები|ერთ-]], [[ორსახლიანი მცენარეები|ორ-]] ან [[მრავალსახლიანი მცენარეები|მრავალსახლიანი]] (პოლიგამური) ფოთოლმცვივანი ხეები ან ბუჩქებია.
-შეიცავს 150-მდე სახეობას, რომელიც გავრცელებულია ევრაზიაში, ჩრდილოეთ და ცენტრალურ ამერიკასა და ზონდის არქიპელაგის კუნძულებზე, ზომიერი და სუბტროპიკული ჰავის პირობებში, ნოყიერ და დაწრეტილ ნიადაგებზე. ზოგი ეგუება ნიადაგის სუსტ დამლაშებას. უმეტესად მეზოფილური და ყინვაგამძლე მცენარეებია, ნაწილობრივ — ქსეროფიტები. [[კავკასია]]ში 11 სახეობაა, მათგან [[საქართველო]]ში — 9.
+შეიცავს 150-მდე [[სახეობა]]ს, რომელიც გავრცელებულია ევრაზიაში, ჩრდილოეთ და ცენტრალურ ამერიკასა და ზონდის არქიპელაგის კუნძულებზე, ზომიერი და სუბტროპიკული ჰავის პირობებში, ნოყიერ და დაწრეტილ ნიადაგებზე. ზოგი ეგუება ნიადაგის სუსტ დამლაშებას. უმეტესად მეზოფილური და ყინვაგამძლე მცენარეებია, ნაწილობრივ — ქსეროფიტები. [[კავკასია]]ში 11 სახეობაა, მათგან [[საქართველო]]ში — 9.
-ჩვენში ნეკერჩხალი გავრცელებულია დაბლობიდან სუბალპურ სარტყლამდე, უმრავლესობა — მთის შუა და ზემო სარტყლამდე. მხოლოდ კავკასიის [[ენდემები|ენდემი]] — [[მაღალმთის ბოყვი]] (Acer trautvetteri) — ქმნის სუბალპურ სარტყელში ნაირბალახოვან მეჩხერ კორომებს, დანარჩენი კი შერეულია ფოთლოვან და წიწვოვან (უფრო ნაკლებად) ტყეებში.
+ჩვენში ნეკერჩხალი გავრცელებულია დაბლობიდან სუბალპურ სარტყლამდე, უმრავლესობა — მთის შუა და ზემო სარტყლამდე. მხოლოდ კავკასიის [[ენდემები|ენდემი]] — [[მაღალმთის ბოყვი]] ({{lang-la|Acer trautvetteri}}) — ქმნის სუბალპურ სარტყელში ნაირბალახოვან მეჩხერ კორომებს, დანარჩენი კი შერეულია ფოთლოვან და წიწვოვან (უფრო ნაკლებად) ტყეებში.
-მეორე ენდემი [[სოსნოვსკის ნეკერჩხალი]] (Acer sosnowskyi) იზრდება მხოლოდ [[აფხაზეთი|აფხაზეთში]] კირქვიანებზე. [[ქართული ნეკერჩხალი]] (Acer ibericum) — მესამე კავკასიის ენდემი, რომელიც საქართველოს [[წითელი წიგნი|წითელ წიგნში]] არის შესული. სახეობებისა ([[ლეკა]], თათრული ნეკერჩხალი, მთის და მაღალმთის ბოყვები) გამოსადეგია სატყეო და საცავი ნარგევებისათვის, ბაღ-პარკების გასაფორმებლად (შემოდგომაზე ძალზე ლამაზია, მათი ნაირფერი ფოთოლი და ნაყოფი); ზოგი მათგანი შეიცავს მრავალ მაღურ ფორმას.
+მეორე ენდემი [[სოსნოვსკის ნეკერჩხალი]] ({{lang-la|Acer sosnowskyi}}) იზრდება მხოლოდ [[აფხაზეთი|აფხაზეთში]] კირქვიანებზე. [[ქართული ნეკერჩხალი]] ({{lang-la|Acer ibericum}}) — მესამე კავკასიის ენდემი, რომელიც საქართველოს [[წითელი წიგნი|წითელ წიგნში]] არის შესული. სახეობებისა ([[ლეკა]], თათრული ნეკერჩხალი, მთის და მაღალმთის ბოყვები) გამოსადეგია სატყეო და საცავი ნარგევებისათვის, ბაღ-პარკების გასაფორმებლად (შემოდგომაზე ძალზე ლამაზია, მათი ნაირფერი ფოთოლი და ნაყოფი); ზოგი მათგანი შეიცავს მრავალ მაღურ ფორმას.
-საქართველოში ინტროდუცირებული სახეობებიდან ამ მხრივ პერსპექტიულია ჩრდილოეთ ამერიკის [[წითელი ნეკერჩხალი]] (Acer rubrum), [[შაქრის ნეკერჩხალი]] (Acer saccharum), [[იფანფოთოლა ნეკერჩხალი]] (Acer negundo) და სხვა. აღმოსავლეთ აზიური ნეკერჩხალი „გინალა“ (Acer ginnala), [[თათისებრი ნეკერჩხალი]] (Acer palmatum) და სხვა. ნეკერჩხალის მერქანი მკვრივი, გამძლე და მაგარია, კარგად პრიალდება.
+საქართველოში ინტროდუცირებული სახეობებიდან ამ მხრივ პერსპექტიულია ჩრდილოეთ ამერიკის [[წითელი ნეკერჩხალი]] ({{lang-la|Acer rubrum}}), [[შაქრის ნეკერჩხალი]] ({{lang-la|Acer saccharum}}), [[იფანფოთოლა ნეკერჩხალი]] ({{lang-la|Acer negundo}}) და სხვა. აღმოსავლეთ აზიური ნეკერჩხალი „გინალა“ ({{lang-la|Acer ginnala}}), [[თათისებრი ნეკერჩხალი]] ({{lang-la|Acer palmatum}}) და სხვა. ნეკერჩხალის მერქანი მკვრივი, გამძლე და მაგარია, კარგად პრიალდება.
 იყენებენ ავეჯის, სპორტის ნივთიერების, მუსიკალური საკრავებისა და სხვათა დასამზადებლად. ზოგიერთი სახეობა შეიცავს „ნეკერჩხლის შაქარს“. ფოთლებისაგან მიიღება საღებავი. [[თაფლოვანი მცენარეები]]ა. ამრავლებენ თესლით, ბაღურ ჯიშებს — მყნობით. კალმები ძნელად ფესვიანდება. უხვად ივითარებს ძირკვის ამონაყარს.