ძირტკბილა: განსხვავება გადახედვებს შორის

ძირტკბილა
	;
მეცნიერული კლასიფიკაცია
სამეფო:	მცენარეები
განყოფილება:	ფარულთესლოვნები
კლასი:	ორლებნიანები
რიგი:	პარკოსნები
ოჯახი:	პარკოსნები
ქვეოჯახი:	პარკოსნები
ტრიბა:	Galegeae
გვარი:	ძირტკბილა
სახეობა:	G. glabra
ლათინური სახელი
	Glycyrrhiza glabra
დაცვის სტატუსი
	ყველაზე ნაკლები საფრთხის ქვეშ; IUCN 3.1 Least Concern : 203353
ITIS	26718
NCBI	49827
EOL	703239
IPNI	496941-1
TPL	ild-7886

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა

[შემოწმებული ვერსია]

← წინა ცვლილება შემდეგი ცვლილება →

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

ვიზუალურივიკიტექსტი

შიდახაზური

00:13, 25 სექტემბერი 2019-ის ვერსია

ძირტკბილა (ლათ. Glycyrrhyza glabra) — მრავალწლოვანი ბალახოვანი მცენარე პარკოსანთა ოჯახისა, რომლის სამშობლოა სამხრეთი ევროპა და, ნაწილობრივ, აზია. აქვს კენტფრთისებრი ფოთოლი, ფესურა, იისფერი ყვავილი, ზომით 0,8 - 1,2 სანტიმეტრი, ნაყოფი — 2-3 სანტიმეტრის სიგრძის პარკი, რომელშიც 1-8 თესლია. იზრდება 1 მეტრამდე სიმაღლისა. გავრცელებულია უმთავრესად სტეპის, ნახევრად-უდაბნოსა და უდაბნოს ზონებში.

ძირტკბილას ფესურა და ნაყოფი შეიცავს გლიკოზიდებს, საქაროზას, ფლავონოიდებს, ეთეროვან ზეთებს, C ვიტამინს, მინერალურ მარილებსა და სხვ. ძირტკბილას მიწისზედა ნაწილებს იყენებენ თივად და სილოსად. 100 კილოგრამი თივა შეიცავს 41,2 საკვებ ერთეულს, 1,1 კილოგრამ ნედლ პროტეინს. ძირტკბილას უძველესი დროიდან იყენებენ მედიცინაში, აგრეთვე ლუდის წარმოებაში, კულინარიაში, საკონდიტრო საქმეში. ძირტკბილას ძირებს იყენებენ საღებავად. 1 ჰექტარი ძირტკბილას კარგი შალდამიდან შეიძლება 10-20 ტონა მზა ნედლეულის მიღება.

ძირტკბილას გვარის ლათინური სახელი (ლათ. Glycyrrhyza) წამოსულია ბერძნულიდან γλυκύρριζα (ბერძ. glukurrhiza), რაც ნიშნავს "ტკბილ ფესვს", სიტყვებიდან γλυκύς (glukus), "ტკბილი" + ῥίζα (rhiza), "ფესვი". ამ სახელწოდებას გვაწვდის დიოსკორიდე^[1]. ძირტკბილას ფესვის სიტკბო მოდის ნივთიერებისაგან გლიცირიზინი, რომელიც შაქარზე უფრო ტკბილია.

კულტივაცია და გამოყენება

ძირტკბილა იზრდება ყველაზე უკეთ მზიან ხეობებში, კარგად დრენირებულ ნიადაგზე. მას აგროვებენ შემოდგომობით, დარგვიდან 2-3 წლის შემდეგ.

ძირტკბილას ექსტრაქტი მზადდება მისი ფესურების ხარშვით წყალში და შემდეგ წყლის უმეტესი მოცულობის აორთქლებით. ექსტრაქტს იყენებენ როგორც მყარი სახით, ისე სიროფის სახითაც. მისი აქტიური მოქმედი საწყისი არის გლიცირიზინი, დამატკბობელი, რომელიც საქაროზაზე 30-50-ჯერ უფრო ტკბილია და ამასთან ერთად სამკურნალო ეფექტებიც გააჩნია.

ლიტერატურა

ყრუაშვილი გ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 11, თბ., 1987. — გვ. 277.

სქოლიო

↑ Maud Grieve, Manya Marshall - A modern herbal: the medicinal, culinary, cosmetic and economic properties, cultivation and folk-lore of herbs, grasses, fungi, shrubs, & trees with all their modern scientific uses, Volume 2 Dover Publications, 1982 & Pharmacist's Guide to Medicinal Herbs Arthur M. Presser Smart Publications, 1 Apr 2001 2012-05-19

[1] Maud Grieve, Manya Marshall - A modern herbal: the medicinal, culinary, cosmetic and economic properties, cultivation and folk-lore of herbs, grasses, fungi, shrubs, & trees with all their modern scientific uses, Volume 2 Dover Publications, 1982 & Pharmacist's Guide to Medicinal Herbs Arthur M. Presser Smart Publications, 1 Apr 2001 2012-05-19

[1]

@@ ხაზი 17: / ხაზი 17: @@
 [[ფაილი:Glycyrrhiza echinata MHNT.BOT.2011.3.43.jpg|thumb|''Glycyrrhiza glabra'']]
-'''ძირტკბილა''' (''Glycyrrhyza glabra'') — მრავალწლოვანი ბალახოვანი [[მცენარე]] [[პარკოსანთა ოჯახი]]სა, რომლის სამშობლოა სამხრეთი [[ევროპა]] და, ნაწილობრივ, [[აზია]]. აქვს კენტფრთისებრი [[ფოთოლი]], [[ფესურა]], იისფერი [[ყვავილი]], ზომით 0,8 - 1,2 სანტიმეტრი, [[ნაყოფი (მცენარე)|ნაყოფი]] — 2-3 სანტიმეტრის სიგრძის პარკი, რომელშიც 1-8 [[თესლი]]ა. იზრდება 1 მეტრამდე სიმაღლისა. გავრცელებულია უმთავრესად [[სტეპი]]ს, [[ნახევრად-უდაბნო]]სა და [[უდაბნო]]ს ზონებში.
+'''ძირტკბილა''' ({{lang-la|Glycyrrhyza glabra}}) — [[მრავალწლოვანი მცენარეები|მრავალწლოვანი]] ბალახოვანი მცენარე [[პარკოსანნი|პარკოსანთა]] [[ოჯახი (ბიოლოგია)|ოჯახი]]სა, რომლის სამშობლოა სამხრეთი [[ევროპა]] და, ნაწილობრივ, [[აზია]]. აქვს კენტფრთისებრი [[ფოთოლი]], [[ფესურა]], იისფერი [[ყვავილი]], ზომით 0,8 - 1,2 [[სანტიმეტრი]], [[ნაყოფი (მცენარე)|ნაყოფი]] — 2-3 სანტიმეტრის სიგრძის პარკი, რომელშიც 1-8 [[თესლი (მცენარე)|თესლი]]ა. იზრდება 1 [[მეტრი|მეტრამდე]] სიმაღლისა. გავრცელებულია უმთავრესად [[სტეპი]]ს, [[ნახევრად-უდაბნო]]სა და [[უდაბნო]]ს ზონებში.
-ძირტკბილას ფესურა და ნაყოფი შეიცავს [[გლიკოზიდები|გლიკოზიდებს]], [[საქაროზა]]ს, ფლავონოიდებს, ეთეროვან ზეთებს, C ვიტამინს, მინერალურ მარილებსა და სხვ. ძირტკბილას მიწისზედა ნაწილებს იყენებენ [[თივა]]დ და სილოსად. 100 [[კილოგრამი]] თივა შეიცავს 41,2 საკვებ ერთეულს, 1,1 კილოგრამ ნედლ პროტეინს. ძირტკბილას უძველესი დროიდან იყენებენ [[მედიცინა]]ში, აგრეთვე [[ლუდის წარმოება]]ში, [[კულინარია]]ში, [[საკონდიტრო საქმე]]ში. ძირტკბილას ძირებს იყენებენ საღებავად. 1 [[ჰექტარი]] ძირტკბილას კარგი [[შალდამი]]დან შეიძლება 10-20 [[ტონა]] მზა [[ნედლეული]]ს მიღება.
+ძირტკბილას ფესურა და ნაყოფი შეიცავს [[გლიკოზიდები|გლიკოზიდებს]], [[საქაროზა]]ს, ფლავონოიდებს, ეთეროვან ზეთებს, [[C ვიტამინი|C ვიტამინს]], მინერალურ მარილებსა და სხვ. ძირტკბილას მიწისზედა ნაწილებს იყენებენ [[თივა]]დ და [[სილოსი|სილოსად]]. 100 [[კილოგრამი]] თივა შეიცავს 41,2 საკვებ ერთეულს, 1,1 კილოგრამ ნედლ პროტეინს. ძირტკბილას უძველესი დროიდან იყენებენ [[მედიცინა]]ში, აგრეთვე [[ლუდის წარმოება]]ში, [[კულინარია]]ში, [[საკონდიტრო საქმე]]ში. ძირტკბილას ძირებს იყენებენ საღებავად. 1 [[ჰექტარი]] ძირტკბილას კარგი [[შალდამი]]დან შეიძლება 10-20 [[ტონა]] მზა [[ნედლეული]]ს მიღება.
-ძირტკბილას გვარის ლათინური სახელი (Glycyrrhyza) წამოსულია ბერძნულიდან γλυκύρριζα (glukurrhiza), რაც ნიშნავს "ტკბილ ფესვს", სიტყვებიდან γλυκύς (glukus), "ტკბილი" + ῥίζα (rhiza), "ფესვი". ამ სახელწოდებას გვაწვდის დიოსკორიდე<ref>Maud Grieve, Manya Marshall - A modern herbal: the medicinal, culinary, cosmetic and economic properties, cultivation and folk-lore of herbs, grasses, fungi, shrubs, & trees with all their modern scientific uses, Volume 2 Dover Publications, 1982 & Pharmacist's Guide to Medicinal Herbs Arthur M. Presser Smart Publications, 1 Apr 2001 2012-05-19</ref>. ძირტკბილას ფესვის სიტკბო მოდის ნივთიერებისაგან [[გლიცირიზინი]], რომელიც შაქარზე უფრო ტკბილია.
+ძირტკბილას [[გვარი (ბიოლოგია)|გვარი]]ს ლათინური სახელი ({{lang-la|Glycyrrhyza}}) წამოსულია [[ბერძნული ენა|ბერძნულიდან]] γλυκύρριζα ({{lang-el|glukurrhiza}}), რაც ნიშნავს "ტკბილ ფესვს", სიტყვებიდან γλυκύς (glukus), "ტკბილი" + ῥίζα (rhiza), "ფესვი". ამ სახელწოდებას გვაწვდის დიოსკორიდე<ref>Maud Grieve, Manya Marshall - A modern herbal: the medicinal, culinary, cosmetic and economic properties, cultivation and folk-lore of herbs, grasses, fungi, shrubs, & trees with all their modern scientific uses, Volume 2 Dover Publications, 1982 & Pharmacist's Guide to Medicinal Herbs Arthur M. Presser Smart Publications, 1 Apr 2001 2012-05-19</ref>. ძირტკბილას ფესვის სიტკბო მოდის ნივთიერებისაგან [[გლიცირიზინი]], რომელიც შაქარზე უფრო ტკბილია.
 == კულტივაცია და გამოყენება ==