ხაშური: განსხვავება გადახედვებს შორის

ხაშური
ქალაქი
	ხაშური;
	; ქალაქ ხაშურის ხედი ღორინამკლის მთიდან; ჯაბა ლაბაძის ფოტო
დროშა	გერბი
ქვეყანა	საქართველო
მხარე	შიდა ქართლის მხარე
მუნიციპალიტეტი	ხაშურის მუნიციპალიტეტი
კოორდინატები	41°59′23″ ჩ. გ. 43°35′42″ ა. გ. / 41.98972° ჩ. გ. 43.59500° ა. გ.
დაარსდა	1872
პირველი ხსენება	1693
ადრეული სახელები	მიხაილოვო (1872-1918) ; სტალინისი (1931-1934)
ამჟამინდელი სტატუსი	1921
ცენტრის სიმაღლე	700 მ
ოფიციალური ენა	ქართული ენა
მოსახლეობა	26 135 კაცი (2014)
ეროვნული შემადგენლობა	ქართველები 98,1 %; სომხები 0,9 %; ოსები 0,5 %
სასაათო სარტყელი	UTC+4
სატელეფონო კოდი	+995 368
საფოსტო ინდექსი	5700
	ხაშური ვიკისაწყობში

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა

[შემოწმებული ვერსია]

[შეუმოწმებელი ვერსია]

← წინა ცვლილება შემდეგი ცვლილება →

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

ვიზუალურივიკიტექსტი

შიდახაზური

14:49, 24 აგვისტო 2019-ის ვერსია

ხაშური — ქალაქი საქართველოში, შიდა ქართლის მხარის ხაშურის მუნიციპალიტეტის ადმინისტრაციული ცენტრი. 1872-1917 წლებში მას მიხაილოვო ერქვა, 1918-1931 — ხაშური, 1931-1934 წლებში — სტალინისი. მდებარეობს შიდა ქართლის ვაკეზე, მდინარე სურამულას ნაპირზე, ზღვის დონიდან 700 მ. სიმაღლეზე. XIX საუკუნეში ფოთი-თბილისის სარკინიგზო მაგისტრალის გაყვანის შემდეგ ხაშური თანდათან მსხვილი სატრანსპორტო კვანძი გახდა. აქედან სარკინიგზო და საავტომობილო მაგისტრალები მიემართება ბორჯომისა და ახალციხის მიმართულებით. ქალაქად გამოცხადდა 1921 წელს. მოსახლეობა 26 135 ადამიანი (2006 წ.). აქ არის ხაშურის სარკინიგზო ტრანსპორტის, შუშის ტარის, კვების მრეწველობის საწარმოები, განათლებისა და კულტურის დაწესებულებები (სახალხო თეატრი, მხარეთმცოდნეობის მუზეუმი). შემორჩენილია XVIII საუკუნის კოშკი, იოანე ნათლისმცემლისა და წმ. მარინეს ეკლესიები. ხაშურში მდებარეობს სურამისა და ხაშურის ეპარქიის კათედრა და რეზიდენცია.

ეტიმოლოგია

სულხან-საბა ორბელიანი თავის ლექსიკონში წერს:

	„ხაშური - მლაშე წყლის მარილი. გინა რაც წყალსა და ტბისაგან მარილილს მსგავსი რამ გამოვა: შაბი, ბავრუკი, გვარჯილა და მისთანანი.“

ხაშურის ჩრდილო-აღმოსავლეთით მდებარეობს ე. წ. ღარიბა-ღელე, სადაც ამოდის მლაშე, მარილიანი წყალი, რომელსაც მოსახლეობა სამკურნალოდ იყენებს, სავარაუდოდ სახელწოდება ხაშური ამ მლაშე წყლისაგან მოდის და თავდაპირველად არა დასახლებული პუნქტის, არამედ უბრალოდ ადგილმდებარეობის აღმნიშვნელი იყო^[5].

ისტორია

პირველი ისტორიული დოკუმენტი, რომელშიც მოხსენიებულია ქალაქი ხაშური, ეკუთვნის 1693 წელს, ესაა სიგელი, რომელიც შედგენილია ზაალ აბაზაძის სახელზე, ეკუთვნის ერეკლე I ნაზარალიხანის (1688-1703 წ.) დედას - დედოფალ ელენეს. სიგელის მიხედვით ვგებულობთ, რომ ელენე დედოფალს ზაალ აბაზაძისათვის განუახლებია ის სიგელები და წყალობა, რომელიც ადრე მიუღიათ მის წინაპრებს სამეფო კარისადმი ერთგული სამსახურისათვის^[6].

ხაშურის გეოგრაფიული მდებარეობის დაკონკრეტების შესახებ საინტერესო ცნობას გვაწვდის ქართველი გეოგრაფი და ისტორიკოსი ვახუშტი ბატონიშვილი შრომაში აღწერა სამეფოსა საქართველოსა, როცა იგი აღწერს სურამის წყალს წერს:

	„ოსიაურს ზეით, ხაშურს, ერთვის სურამის წყალს ქემერტის წყალი, აღმოსავლიდამ.^[7]“

ხაშური მოხსენიებულია იოანე ბატონიშვილი ქართლ-კახეთის აღწერაში, რომელშიც იგი აღწერს სურამის წყალს და მის ხეობაზე არსებულ სოფლებს. ხაშური იხსენიება, როგორც მოსახლე სოფელი^[8].

ამავე პერიოდში ხაშურის შესახებ მნიშვნელოვან ცნობას გვაწვდის კვლავ იოანე ბატონიშვილი თავის ენციკლოპედიურ თხზულებაში „კალმასობა“, რომელიც შედგენილია 1813-1828 წწ^[9].

ქალაქის შემდგომი განვითარება დაკავშირებულია თბილისი-ფოთის სარკინიგზო ხაზის მშენებლობასთან. 1872-1918 წლებში ქალაქს ეწოდებოდა მიხაილოვო მეფისნაცვალ მიხეილ რომანოვის (1862-1882) პატივისცემის ნიშნად. 1921 წლიდან აქვს ქალაქის სტატუსი.

1921 წელს ხაშურთან ახლოს, რუსეთ-საქართველოს ომის პერიოდში გაიმართა მძაფრი ბრძოლა. 4 მარტს წითელ არმიასა და საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ძალებს შორის მიმდინარე ბრძოლის პერიოდში წითელი არმიის ავანგარდული ნაწილი (3-4 ათასი კაცი) მიუახლოვდა სადგურ მიხაილოვოს, 5 მარტს კი წამოიწყო ქართული არმიის პოზიციების შტურმი. შეტევა მოიგერიეს, საღამოს კი მიხაილოვოს დამცველები კონტრშეტევაზე გადავიდნენ, რის შედეგადაც უკან დაიხია წითელი არმიის ქვეითთა სამმა ბრიგადამ და კავალერიის პოლკმა. დემოკრატიული რესპუბლიკის ძალების აღნიშნულმა წარმატებამ თბილისში საბჭოთა არმიის მთავარსარდლობას მშვიდობიან მოლაპარაკებებზე წასვლა გადააწყვეტინა, მაგრამ 6 მარტს ღამით გენერალმა ა. კონიაშვილმა აუხსნელი მიზეზების გამო დატოვა პოზიციები და დასავლეთის მიმართულებით დაიხია.

გენერალი გიორგი კვინიტაძე იძულებული იყო დაეწყო უკან დახევა. 6 მარტს გაძლიერებულმა წითელი არმიის დაჯგუფებამ დაიკავა მიხაილოვო, შემდეგ კი სურამის გვირაბი^[10]. 1921-1930 წლებში იყო გორის მაზრის ხაშურის რაიონის ცენტრი.

ღირსშესანიშნაობები

ცნობილი ხაშურელები

გრიგოლ კიკნაძე — ლიტერატურათმცოდნე.
ალექსანდრე ციმაკურიძე — ფერმწერ-პეიზაჟისტი, პროფესორი.
მეუფე ილარიონი — მესტიისა და ზემო სვანეთის ეპარქიის ეპისკოპოსი.
მეუფე მელქისედეკი — მარგვეთისა და უბისის ეპარქიის ეპისკოპოსი.
ჰენრი კუპრაშვილი — მსოფლიო სრუტეთა ახალი, უნიკალური კოლხური წესით გადაცურვის ფუძემდებელი; მსოფლიო რეკორდსმენი, მსოფლიო ჩემპიონი, საქართველოს სპორტის დამსახურებული მოღვაწე; პროფესორი; პოლიტიკის მეცნიერებათა დოქტორი; ისტორიკოსი, ჟურნალისტი, პოლიტოლოგი; გადამდგარი პირველი კლასის სახელმწიფო მრჩეველი; ვიცე-პოლკოვნიკი; ომის ვეტერანი; ვახტანგ გორგასლის II ხარისხის ორდენის კავალერი.
ჯაბა იოსელიანი — პოლიტიკოსი და სამხედრო მეთაური, შეიარაღებული ფორმირება „მხედრიონის“ დამაარსებელი და ლიდერი.
მიხეილ ბითაძე — მშენებელ-ინჟინერი.
ლერი აბაშიძე — სამხედრო მოღვაწე, გენერალ-ლეიტენანტი.
გიორგი კიკნაძე — თსუ-ს რექტორი 1937-1938 წლებში.
ხათუნა გოგალაძე — გარემოს დაცვის მინისტრი 2012-2014 წლებში.
გია სირბილაძე — თვითნასწავლი მხატვარი.
ვლადიმერ ბარბაქაძე — მეცნიერი.
მურად მთვარელიძე — მწერალი, ლიტერატურათმცოდნე.
ვაჟა შუბითიძე — ისტორიკოსი, პოლიტოლოგი.
ქეთევან ჯაფარიძე — მომღერალი, საქართველოს დამსახურებული არტისტი.
ნინო გვენეტაძე — საქართველოს უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარე.
ლევან ცუცქირიძე — ფერმწერი, გრაფიკოსი, პროფესორი.
გივი იმერლიშვილი - ისტორიკოსი, საქართველოს რესპუბლიკის პირველი მოწვევის უზენაესი საბჭოს წევრი.
თენგიზ კუბლაშვილი - ფსიქოლოგი, პოლიტიკოსი, საქართველოს რესპუბლიკის პირველი მოწვევის უზენაესი საბჭოს წევრი.
ჯემალ იონათამიშვილი - ინჟინერი, საქართველოს რესპუბლიკის პირველი მოწვევის უზენაესი საბჭოს წევრი.
გოჩა ბარნოვი - თეოლოგიის დოქტორი.

დაძმობილებული ქალაქები

ხაშურის დაძმობილებული ქალაქები არიან^[11]:

იხილეთ აგრეთვე

ხაშურის საპატიო მოქალაქეები — წოდება დაწესდა ხაშურის მუნიციპალიტეტის საკრებულოს 2011 წლის 20 სექტემბრის დადგენილებით.^[12]

გალერეა

ხაშურის მუნიციპალიტეტი
ხაშურის წმინდა ელიას სახელობის ტაძარი
ჯაბა ლაბაძის ფოტო
ხაშურის ერთ-ერთი უბანი
ჯაბა ლაბაძის ფოტო
ხაშურის წმინდა ბარბარეს სახელობის ეკლესია
ხაშურის წმინდა ნიკოლოზის სახელობის ეკლესია
ხაშური ღამით

ლიტერატურა

ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 10, თბ., 1986. — გვ. 444.
ხაშურის რაიონის წარსულიდან, ხაშური, 1981
ქართლის ცხოვრება, ტ. IV, თბ., 1973

რესურსები ინტერნეტში

სქოლიო

↑ მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014. საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური (ნოემბერი 2014). ციტირების თარიღი: 27 ივლისი 2016.
↑ Ethnic composition of Georgia 2014
↑ საქართველოს სატელეფონო კოდები — „სილქნეტი“
↑ საქართველოს საფოსტო ინდექსები — „საქართველოს ფოსტა“
↑ ხაშურის რაიონის წარსულიდან, ხაშური, 1981 წ. გვ. 3
↑ ხაშურის რაიონის წარსულიდან, ხაშური, 1981 წ. გვ. 3-4
↑ ქართლის ცხოვრება, ტ. IV, თბ., 1973, გვ. 377
↑ ხაშურის რაიონის წარსულიდან, ხაშური, 1981 წ. გვ. 4
↑ ხაშურის რაიონის წარსულიდან, ხაშური, 1981 წ. გვ. 5
↑ Soviet-Georgian War and Sovietization of Georgia, II-III. 1921
↑ ხაშურთან დამეგობრებული ქალაქები. www.newposts.ge. ციტირების თარიღი: 22 იანვარი, 2019.
↑ [1] ხაშურის მუნიციპალიტეტის საკრებულოს დადეგნილება - 2011 წლის 20 სექტემბერი

[აღწერა_2014-1] მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014. საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური (ნოემბერი 2014). ციტირების თარიღი: 27 ივლისი 2016.

[2] Ethnic composition of Georgia 2014

[3] საქართველოს სატელეფონო კოდები — „სილქნეტი“

[4] საქართველოს საფოსტო ინდექსები — „საქართველოს ფოსტა“

[ხაშური-5] ხაშურის რაიონის წარსულიდან, ხაშური, 1981 წ. გვ. 3

[6] ხაშურის რაიონის წარსულიდან, ხაშური, 1981 წ. გვ. 3-4

[7] ქართლის ცხოვრება, ტ. IV, თბ., 1973, გვ. 377

[8] ხაშურის რაიონის წარსულიდან, ხაშური, 1981 წ. გვ. 4

[9] ხაშურის რაიონის წარსულიდან, ხაშური, 1981 წ. გვ. 5

[10] Soviet-Georgian War and Sovietization of Georgia, II-III. 1921

[11] ხაშურთან დამეგობრებული ქალაქები. www.newposts.ge. ციტირების თარიღი: 22 იანვარი, 2019.

[12] [1] ხაშურის მუნიციპალიტეტის საკრებულოს დადეგნილება - 2011 წლის 20 სექტემბერი

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

@@ ხაზი 89: / ხაზი 89: @@
 * [[ილარიონი (მეუფე)|მეუფე ილარიონი]] — მესტიისა და ზემო სვანეთის ეპარქიის ეპისკოპოსი.
 * [[მელქისედეკი (მეუფე)|მეუფე მელქისედეკი]] — მარგვეთისა და უბისის ეპარქიის ეპისკოპოსი.
+* [[ჰენრი კუპრაშვილი]] — მსოფლიო სრუტეთა ახალი, უნიკალური კოლხური წესით გადაცურვის ფუძემდებელი; მსოფლიო რეკორდსმენი, მსოფლიო ჩემპიონი, საქართველოს სპორტის დამსახურებული მოღვაწე; პროფესორი; პოლიტიკის მეცნიერებათა დოქტორი; ისტორიკოსი, ჟურნალისტი, პოლიტოლოგი; გადამდგარი პირველი კლასის სახელმწიფო მრჩეველი; ვიცე-პოლკოვნიკი; ომის ვეტერანი; ვახტანგ გორგასლის II ხარისხის ორდენის კავალერი.
-* [[ჰენრი კუპრაშვილი]] — ისტორიკოსი, ჟურნალისტი, პოლიტოლოგი, მოცურავე.
 * [[ჯაბა იოსელიანი]] — პოლიტიკოსი და სამხედრო მეთაური, შეიარაღებული ფორმირება „[[მხედრიონი]]ს“ დამაარსებელი და ლიდერი.
 * [[მიხეილ ბითაძე]] — მშენებელ-ინჟინერი.