ტრანსკრიფცია: განსხვავება გადახედვებს შორის

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ხაზი 21: ხაზი 21:
| ა || a ||
| ა || a ||
|-
|-
| {{UniDécomp|10D0|0304}}|| ā || გრძელი ა
| {{UniDécomp|10D0|0304}}|| ā || გრძელი ''''''
|-
|-
| {{UniDécomp|10D0|0304}}|| || ნაზალიზებული ა (ან)
| {{UniDécomp|10D0|0304}}/აჼ|| || ნაზალიზებული '''''' ('''ა'''ჼ)
|-
|-
| {{UniDécomp|10D0|0304}}|| || ფარინგალიზებული (ა)
| {{UniDécomp|10D0|0304}}|| || ფარინგალიზებული (ა)

16:38, 5 აპრილი 2019-ის ვერსია

ტრანსკრიფცია, ან ტრანსკრიბირება (ლათ. transcribere „წერილობით გადმოტანა“ — tran(s) „... იქიდან“ და scribere „(და)წერა“) — სიტყვებისა და ტექსტის ჩასაწერად სპეციალური გრაფიკული ნიშნების გამოყენება და მათი გამოთქმის გათვალისწინება.

ტრანსკრიფცია ორგვარია — მეცნიერული და პრაქტიკული. მეცნიერულ ტრანსკრიფციას იყენებენ საენათმეცნიერო გამოკვლევებში. იგი შეიძლება იყოს ფონეტიკური და ფონოლოგიური. ფონეტიკური ტრანსკრიფცია ზუსტად გადმოსცემს ბგერით შედგენილობას მათი პოზიციური ვარიანტებით.

ფონოლოგიური ტრანსკრიფცია კი — მხოლოდ ფონემებს პოზიციური ვარიანტების გაუთვალისწინებლად. ჩვეულებრივ მეცნიერული ტრანსკრიფცია ლათინურ ანბანს ემყარება, რომელსაც სპეციალური ასოები და დიაკრიტიკული ნიშნები აქვს დამატებული, ზოგჯერ იგი ეროვნულ ანბანსაც იყენებს.

პრაქტიკული ტრანსკრიფცია გულისხმობს უცხო სიტყვების, განსაკუთრებით საკუთარი სახელების, გვარების, გეოგრაფიული სახელებისა და სხვათა ჩაწერას ამა თუ იმ ეროვნული ანბანით. პრაქტიკულ ტრანსკრიფციაში არ გამოიყენება დამატებითი ასოები და ნიშნები, მაგ., ქართული გვარი ჯავახიშვილი სხვადასხვა ენებზე შემდეგნაირად გადმოიცემა:

  1. გერმანულად Ds(c)hawachischwili,
  2. ინგლისურად Javakhishvili,
  3. ფრანგულად Djavakhichvili,
  4. ხორვატულად Džavahišvili

ქართული გვარ-სახელების ევროპულ, - ლათინურ- და კირილურანბანიან ენებზე გადატანის წესები უკვე კარგა ხანია შემუშავებულია. იაპონურ, ჩინურ, კორეულ, ვიეტნამურ და სხვ. ენებზე გადატანის (და პირიქით გადმოტანის) დღემდე არსებული ტრადიცია რუსულ ტრანსკრიბირების ტრადიციას ეყრდნობოდა. დღეს შეიმჩნევა ევროპული (ინგლისური) ტრანსკრიფციების დამკვიდრების მცდელობა.

ქართული ტრანსკრიფციის ნიშნები

ქართ. ლათ. შენიშვნა
a
ა̄ ā გრძელი
ა̄/აჼ ნაზალიზებული (ჼ)
ა̄ ფარინგალიზებული (ა)
ა̄ პალატალიზებული ა
ა̄ მოკლე ღია ა
ა̄ გრძელი პალატალიზებული ა
ა̄ გრძელი ნაზალიზებული ა (ან)
ა̄ მოკლე დახურული ა
ფარანგალიზებული ბ
პალატალიზებული გ
ლაბიალიზებული გ
ლაბიალიზებული დ
მჟღერი ლატერალური აფრიკატი
გრძელი ე
ბაზაკიზებული ე
ფარინგალიზებული ე
გრძელი ნაზალიზებული
ლაბიალიზებული ზ
სისინ-შიშინა (შუა სიბილანტური რიგის) ზ
სისინ-შიშინა ლაბიალიზებული ზ
ინტენსიური თ
ლაბიალიზებული თ
პრერუპტივი თ
გრძელი ი
ნაზალიზებული ი
ფარინგალიზებული ი
გრძელი ნაზალიზებული ი
ინტენსიური კ
პალატალიზებული კ
ლაბიალიზებული კ
მჟღერი ლატერალური სპირანტი
არაინტენსიური ყრუ ლატერალური სპირანტი
ინტენსიური ყრუ ლატერალური სპირანტი
არაინტენსიური ყრუ ლატერალური აფრიკატი
ინტენსიური ყრუ ლატერალური აფრიკატი
პალატალიზებული (რბილი) ლ
აბრუპტიული ლატერალური სპირანტი
ინტენსიური ლ
პალატალიზებული (რბილი) ნ
იოტა
გრძელი ო
ნაზალიზებული ო
ფარანგალიზებული ო
პალატალიზებული ო
გრძელი პალატალიზებული ო
მოკლე დახურული ო
მოკლე ღია ო
ფარინგალიზებული პ
ლაბიალიზებული პ
ველარიზებული ჟ
პალატალიზებული ჟ
ლაბიალიზებული ჟ
ინტენსიური რ
ინტენსიური ს
სისინ-შიშინა (შუა სიბილანტური რიგის) ს
სისინ-შიშინა ლაბიალიზებული ს
არაინტენსიური გლოტალიზებული ლატერალური აფრიკატი
ინტენსიური გლოტალიზებული ლატერალური აფრიკატი
ლაბიალიზებული ტ
გრძელი უ
ნაზალიზებული უ
ფარინგალიზებული უ
პალატალიზებული უ
გრძელი ნაზალიზებული უ
გრძელი პალატალიზებული უ
ინტენსიური ფ
ფარინგალიზებული ფ
პრერუპტივი ფ
ინტენსიური ქ
ფარინგალიზებული ქ
პალატალიზებული ქ
ინტენსიური პალატალიზებული ქ
ლაბიალიზებული ქ
ინტენსიური ლაბიალიზებული ქ
მჟღერი უვულარული აფრიკატი
მჟღერი წინაველარული სპირანტი (პალატალიზებული ღ)
ფარინგალიზებული ღ
ლაბიალიზებული ფარანგალური ღ
ინტენსიური გლოტალიზებული აფრიკატი უველარული რიგისა
პალატალიზებული ყ
ლაბიალიზებული ყ
ფარინგალიზებული ყ
ლაბიალიზებული ფარინგალური ყ
ინტენსიური ყრუ ალვეულარული სპირანტი
ლაბიალიზებული შ
პალატალიზებული შ
??? ლაბიალიზებული ჩ
ინტენსიური ყრუ არაგლოტალიზებული ალვეულარული აფრიკატი
ინტენსიური ჩ
ლაბიალიზებული ჩ
პალატალიზებული ჩ
ინტენსიური ყრუ არაგლოტალიზებული პოსტდენტალური (სისინა) აფრიკატი ც
ლაბიალიზებული ც
სისინ-შიშინა (შუა სიბილანტური რიგის) ც
სისინ-შიშინა ლაბიალიზებული ც
პრერუპტივი ც
ლაბიალიზებული ძ
სისინ-შიშნა (შუა სიბილანტური რიგის) ძ
ინტენსიური გლოტალიზებული პოსტდენტალური (სისინა) აფრიკატი წ
ლაბიალიზებული წ
სისინ-შიშინა (შუა სიბილანტური რიგის) წ
ინტენსიური გლოტალიზებული ალვეოლარული აფრიკატი ჭ

ლიტერატურა

  • DuBois, John / Schuetze-Coburn, Stephan / Cumming, Susanne / Paolino, Danae (1992): Outline of Discourse Transcription. In: Edwards/Lampert (1992), 45-89.
  • Ehlich, K. (1992). HIAT - a Transcription System for Discourse Data. In: Edwards, Jane / Lampert, Martin (eds.): Talking Data – Transcription and Coding in Discourse Research. Hillsdale: Erlbaum, 123-148.
  • Ehlich, K. & Rehbein, J. (1976) Halbinterpretative Arbeitstranskriptionen (HIAT). In: Linguistische Berichte (45), 21-41.
  • Jenks, C.J. (2011) Transcribing Talk and Interaction: Issues in the Representation of Communication Data. Amsterdam: John Benjamins.
  • MacWhinney, Brian (2000): The CHILDES project: tools for analyzing talk. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.

რესურსები ინტერნეტში