რუსეთ-ოსმალეთის ომი (1828-1829): განსხვავება გადახედვებს შორის

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
ხაზი 7: ხაზი 7:


===აჭარის ფრონტი===
===აჭარის ფრონტი===
[[ახალციხის საფაშო]]ში რუსეთს მედგარ წინააღმდეგობას უწევდა [[სელიმ ხიმშიაშვილი]]ს ვაჟი ახმედი, მაგრამ ბოლოს იძულებული გახდა გასცლოდა ახალციხეს და აჭარაში გადასულიყო. 1929 წლის თებერვალში ხიმშიაშვილმა მოიკრიბა ძალები და ახალციხეს შეუტია, მაგრამ მას სათანადო დახმარება ვერ აღმოუჩინა აბდი-ბეგმა და ახმედმა კვლავ აჭარაში დაიხია უკან.<ref>''ახვლედიანი ხ''. „ნარკვევები აჭარის ისტორიიდან“ გვ. 47-56 — ბათუმი 1944 წ.</ref>რუსეთს განზრახული ჰქონდა აჭარის დალაშქრვაც, მაგრამ ზამთრის კლიმატისა და რთული რელიეფის გამო თავი შეიკავა. ამან საშუალება მისცა ხიმშიაშვილს მოლაპარაკებები გაემართა ბებუთოვთან. მოლაპარაკებები შედიოდა რუსეთის ინტერესებშიც, რადგან ის უომრად მიიღებდა აჭარას. ხიმშიაშვილი თანახმა იყო ფაშისა და გენერლის ტიტულისა და აჭარის მმართველობის შენარჩუნების სანაცვლოდ მიეღო რუსეთის ქვეშევრდომობა, მაგრამ მოლაპარაკებები მაინც გაჭიანურდა. გენერალი ბებუთოვი სომხეთის ოლქის უფროსად გადაიყვანეს, მის ნაცვლად კი დანიშნეს ბარონი ოსტენ-საკენი, რომელსაც ხიმშიაშვილი არ ენდობოდა. ოსტენ-საკენმა ხიმშიაშვილს მისცა ოთხი დღის ვადა, რათა თავად, ან მისი შვილი გამოცხადებულიყვნენ რუსეთის ბანაკში და მიეღოთ ქვეშევრდომობა. ხიმშიაშვილმა არ მიიღო ეს პირობა და ოსტენ-საკენი შევიდა ზემო აჭარაში სამი ქვეითი ბატალიონით, 2700 ხიშტით, კაზაკთა პოლკით, სამი სამთო და ოთქი მცირე ქვემეხით. ასე მივიდა [[ხულო]]მდე. საკენს ახალციხის გზა მოუჭრეს, ამიტომ იძულებული გახდა დიდი დანაკლისით [[დიდაჭარა|დიდაჭარიდან]] გასულიყო სამშვიდობოს.<ref>''ტივაძე გ.'' „ოსმალეთის დერვიშობა და გლეხთა აჯანყებანი XVI საუკუნეში“ გვ. 88 — თბილისი, 1946</ref>
[[ახალციხის საფაშო]]ში რუსეთს მედგარ წინააღმდეგობას უწევდა [[სელიმ ხიმშიაშვილი]]ს ვაჟი ახმედი, მაგრამ ბოლოს იძულებული გახდა გასცლოდა ახალციხეს და აჭარაში გადასულიყო. 1829 წლის თებერვალში ხიმშიაშვილმა მოიკრიბა ძალები და ახალციხეს შეუტია, მაგრამ მას სათანადო დახმარება ვერ აღმოუჩინა აბდი-ბეგმა და ახმედმა კვლავ აჭარაში დაიხია უკან.<ref>''ახვლედიანი ხ''. „ნარკვევები აჭარის ისტორიიდან“ გვ. 47-56 — ბათუმი 1944 წ.</ref>რუსეთს განზრახული ჰქონდა აჭარის დალაშქრვაც, მაგრამ ზამთრის კლიმატისა და რთული რელიეფის გამო თავი შეიკავა. ამან საშუალება მისცა ხიმშიაშვილს მოლაპარაკებები გაემართა ბებუთოვთან. მოლაპარაკებები შედიოდა რუსეთის ინტერესებშიც, რადგან ის უომრად მიიღებდა აჭარას. ხიმშიაშვილი თანახმა იყო ფაშისა და გენერლის ტიტულისა და აჭარის მმართველობის შენარჩუნების სანაცვლოდ მიეღო რუსეთის ქვეშევრდომობა, მაგრამ მოლაპარაკებები მაინც გაჭიანურდა. გენერალი ბებუთოვი სომხეთის ოლქის უფროსად გადაიყვანეს, მის ნაცვლად კი დანიშნეს ბარონი ოსტენ-საკენი, რომელსაც ხიმშიაშვილი არ ენდობოდა. ოსტენ-საკენმა ხიმშიაშვილს მისცა ოთხი დღის ვადა, რათა თავად, ან მისი შვილი გამოცხადებულიყვნენ რუსეთის ბანაკში და მიეღოთ ქვეშევრდომობა. ხიმშიაშვილმა არ მიიღო ეს პირობა და ოსტენ-საკენი 12 აგვისტოს შევიდა ზემო აჭარაში სამი ქვეითი ბატალიონით, 2700 ხიშტით, კაზაკთა პოლკით, სამი სამთო და ოთქი მცირე ქვემეხით. ასე მივიდა [[ხულო]]მდე. ოსტენ-საკენი წინააღმდეგობას შეხვდა, ამიტომ იძულებული გახდა დიდი დანაკლისით უკან გაბრუნებულიყო 28 აგვისტოს.<ref>''ტივაძე გ.'' „ოსმალეთის დერვიშობა და გლეხთა აჯანყებანი XVI საუკუნეში“ გვ. 88 — თბილისი, 1946</ref>23 სექტემბერს ოსტენ-საკენმა ბრძოლით დაიკავა [[ფოცხოვი]]ს ხეობა, მაგრამ ამაოდ, რადგან მანამდე, 17 სექტემბერს გენერალი გესე დამარცხდა [[ციხისძირი|ციხისძირთან]].

მას შემდეგ, რაც რუსეთის ჯარმა არზრუმი აიღო, გენერალ გესეს მიეცა დავალება, აეღო [[ბათუმი]].


==შედეგები==
==შედეგები==

16:50, 15 დეკემბერი 2018-ის ვერსია

სხვა მნიშვნელობებისთვის იხილეთ რუსეთ-ოსმალეთის ომი.
ყარსის ალყა 1928

რუსეთ-ოსმალეთის ომი 1828-1829 — ეს ომი საბერძნეთის დამოუკიდებლობის ომის გამო იყო გამოწვეული. ომი დაიწყო, როდესაც სულთანმა რუსეთის ნავარინოს ბრძოლაში მონაწილეობით გაღიზიანების გამო დარდანელის სრუტე დახურა რუსეთის გემებისთვის და ამით აკერმანის კონვენცია დაარღვია. რუსეთი ომს მომზადებული შეხვდა, ამიტომ ის მისთვის ხელსაყრელ ვითარებაში მიმდინარეობდა, რამაც მისი გამარჯვება განაპირობა. ომის შედეგად რუსეთმა გააფართოვა თავისი საზღვრები, მტკიცედ მოიკიდა ფეხი კავკასიაში და განამტკიცა პოზიციები შავ ზღვაზე.

ომის მიმდინარეობა

რუსეთ-თურქეთის ომი 1828 წლის 14 აპრილს გამოცხადდა. ომი დაიწყო ნახევარკუნძულზე და განივრცო კავკასიაში არზრუმისა და აჭარის მიმართულებით.. რუსეთმა 11 ივნისს დაიკავა ანაპის ციხე, 23 ივნისს — ყარსის ციხე, 15 ივლისს — ფოთი, 24 ივლისს — ახალქალაქი, 26 ივლისს — ხერთვისის ციხე, 15 აგვისტოს — ახალციხის ციხე, 28 აგვისტოს — ბაიაზეთი. 1829 წლის 27 ივნისს რუსეთმა აიღო არზრუმი.

აჭარის ფრონტი

ახალციხის საფაშოში რუსეთს მედგარ წინააღმდეგობას უწევდა სელიმ ხიმშიაშვილის ვაჟი ახმედი, მაგრამ ბოლოს იძულებული გახდა გასცლოდა ახალციხეს და აჭარაში გადასულიყო. 1829 წლის თებერვალში ხიმშიაშვილმა მოიკრიბა ძალები და ახალციხეს შეუტია, მაგრამ მას სათანადო დახმარება ვერ აღმოუჩინა აბდი-ბეგმა და ახმედმა კვლავ აჭარაში დაიხია უკან.[1]რუსეთს განზრახული ჰქონდა აჭარის დალაშქრვაც, მაგრამ ზამთრის კლიმატისა და რთული რელიეფის გამო თავი შეიკავა. ამან საშუალება მისცა ხიმშიაშვილს მოლაპარაკებები გაემართა ბებუთოვთან. მოლაპარაკებები შედიოდა რუსეთის ინტერესებშიც, რადგან ის უომრად მიიღებდა აჭარას. ხიმშიაშვილი თანახმა იყო ფაშისა და გენერლის ტიტულისა და აჭარის მმართველობის შენარჩუნების სანაცვლოდ მიეღო რუსეთის ქვეშევრდომობა, მაგრამ მოლაპარაკებები მაინც გაჭიანურდა. გენერალი ბებუთოვი სომხეთის ოლქის უფროსად გადაიყვანეს, მის ნაცვლად კი დანიშნეს ბარონი ოსტენ-საკენი, რომელსაც ხიმშიაშვილი არ ენდობოდა. ოსტენ-საკენმა ხიმშიაშვილს მისცა ოთხი დღის ვადა, რათა თავად, ან მისი შვილი გამოცხადებულიყვნენ რუსეთის ბანაკში და მიეღოთ ქვეშევრდომობა. ხიმშიაშვილმა არ მიიღო ეს პირობა და ოსტენ-საკენი 12 აგვისტოს შევიდა ზემო აჭარაში სამი ქვეითი ბატალიონით, 2700 ხიშტით, კაზაკთა პოლკით, სამი სამთო და ოთქი მცირე ქვემეხით. ასე მივიდა ხულომდე. ოსტენ-საკენი წინააღმდეგობას შეხვდა, ამიტომ იძულებული გახდა დიდი დანაკლისით უკან გაბრუნებულიყო 28 აგვისტოს.[2]23 სექტემბერს ოსტენ-საკენმა ბრძოლით დაიკავა ფოცხოვის ხეობა, მაგრამ ამაოდ, რადგან მანამდე, 17 სექტემბერს გენერალი გესე დამარცხდა ციხისძირთან.

მას შემდეგ, რაც რუსეთის ჯარმა არზრუმი აიღო, გენერალ გესეს მიეცა დავალება, აეღო ბათუმი.

შედეგები

შეტაკებების დაწყებისას რუსეთის არმია 92000 ჯარისკაცისგან შედგებოდა, ხოლო ოსმალეთის ძალები 150000-ს აჭარბებდა, რომელთაც ჰუსეინ ფაშა მეთაურობდა. 1828 წლის ივნისში რუსეთის მთავარი ძალები იმპერატორ ნიკოლოზ I-ის მეთაურობით დუნაის კვეთენ და დობრუჯაში იჭრებიან. მანამდე, რუსეთის მთავარსარდალი მეფისწული პეტრე ვიგენშტაინი კი ვალახეთში შეიჭრა და ბრაილა და ბუქარესტი აიღო სირთულის გარეშე.

ლიტერატურა

  • ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 8, თბ., 1984. — გვ. 505.
  • გოგოლიშვილი ო. „რუსეთ-ოსმალეთის 1828-1829 წლების ომი და აჭარა“, „ახალი და უახლესი ისტორიის საკითხები“ N18 2016 წ. გვ. 174-181 —თბილისი, „უნივერსალი“ 2016 წ. ISSN 1512-3154

რესურსები ინტერნეტში

სქოლიო

  1. ახვლედიანი ხ. „ნარკვევები აჭარის ისტორიიდან“ გვ. 47-56 — ბათუმი 1944 წ.
  2. ტივაძე გ. „ოსმალეთის დერვიშობა და გლეხთა აჯანყებანი XVI საუკუნეში“ გვ. 88 — თბილისი, 1946