ატამი: განსხვავება გადახედვებს შორის

ატამი
	;
მეცნიერული კლასიფიკაცია
სამეფო:	მცენარეები
განყოფილება:	ყვავილოვნები
კლასი:	ორლებნიანნი
რიგი:	ვარდისნაირნი
ოჯახი:	ვარდისებრნი
გვარი:	კურკოვანი კულტურები
სახეობა:	ატამი
ლათინური სახელი
	Prúnus pérsica (L.) Batsch (1801); Amygdalus pérsica(ძვ.)
ITIS	24765
NCBI	3760
EOL	631649
IPNI	1212858-2
TPL	rjp-376

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა

[შემოწმებული ვერსია]

← წინა ცვლილება შემდეგი ცვლილება →

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

ვიზუალურივიკიტექსტი

შიდახაზური

16:30, 20 სექტემბერი 2018-ის ვერსია

ატამი (ლათ. Prúnus pérsica) — ხეხილოვანი მცენარე ვარდისებრთა ოჯახისა. ატმის სამშობლო ჩინეთია. ატმის 5 ათასამდე კულტურული ჯიშია გამოყვანილი. მცენარეებიდან ყველაზე მეტად ენათესავება ნუში, რომლისგანაც ძირითადად განსხვავდება ნაყოფით.

ატმის ხე ან ბუჩქი იზრდება 7-8 მ-მდე, ფოთოლი ლანცეტისებრია, ორსქესიანი ყვავილის გვირგვინის ფურცლები ვარდისფერი ან აგურისფერია, ნაყოფი (ჯიშების მიხედვით) სხვადასხვა სიმსხოსია, წონით 250 გ აღწევს. ატმის ნაყოფი სახრავი ან საპობია, კანი მომწვანო, თეთრი, ყვითელი ან მოწითალოა. იგი შებუსული ან გლუვია (ვაშლატამა). რბილობი თეთრია ან ყვითელი. შეიცავს (%-ით) 7-12 შაქარს, 0,08-1,02 მჟავებს, 0,5-1,2 პექტინოვან ნივთიერებას, ვიტამინებსა და სხვა. ნაყოფი (ჯიშების მიხედვით) ივნისიდან ოქტომბრის შუა რიცვებამდე მწიფდება. მცირე ნაყოფს იძლევა დარგვიდან მეორე წელს, 5 წლიდან სრულმოსავლიანია. ცოცხლობს 15-16 წლამდე. სითბოს მოყვარული, სიცხისა და გვალვის ამტანი მცენარეა. კარგად და ხანგრძლივად ხარობს ალუვიურ-კარბონატულ ნიადაგებზე. მისი გავრცელების არეალი დაახლოებით ჩრდილოეთის განედი 50° და სამხრეთის განედი 40° აღწევს. ატმის კულტურას სამრეწველო მნიშვნელობა აქვს უზბეკეთში, ტაჯიკეთში, საქართველოში, აზერბაიჯანში, სომხეთში, დაღესტანსა და ყირიმში.

საქართველოში დარაიონებულია ატმის 11 ჯიში, აქედან ქართლის ზონისათვის ხალხური სელექციით შექმნილი საკონსერვო და სუფრის მსხვილნაყოფიანი, მკვრივხორციანი სახრავი ჯიშებია: ხიდისთაური - ვარდისფერი, თეთრი, ყვითელი - ბერების. კახეთის ადგილობრივი ჯიშებიდან ფართოდაა გავრცელებული საშემოდგომო კახური თეთრი, გავაზური, ხირსული. ქართველმა სელექციონერებმა გამოიყვანეს საკონსერვო საგვიანო ატმის ახალი ჯიშები: ბესტავაშვილი და წედისური, აგრეთვე საადრეო სუფრის ჯიშები: ნობათი, ერისთავის ვარდისფერი, გორული საადრეო, სკრის საადრეო, სანდო. შემოტანილი ჯიშებიდან: ამსდენი და ელბერტი. მრავლდება თესლითა და ვეგეტატიურად (მყნობით). საძირედ იყენებენ ატმის, ტყემლისა და ნუშის ნათესარს. ატმისაგან მზადდება ჩირი, მურაბა, წვენი და კომპოტი. ატამს ყველაზე მეტად აზიანებს ატმის ფოთლის სიხუჭუჭე, ნაცარი, კლასტეროსპორიოზი, კურკოვანთა ნაადრევი ხმობა; მავნებლებიდან - ატმის მწვანე ბუგრი, ატმის ჩრჩილი.

ლიტერატურა

ვიქსიკონში განმარტებულია სიტყვა: ატამი
ერისთავი ე., ატმის სელექციის შედეგები საქართველოში, «მებაღეობის, მევენახეობისა და მეღვინეობის ინსტიტუტის შრომები», 1961, ტ. 13;
ერისთავი ე., ნასყიდაშვილი შ., ატამი, თბ., 1958;
ქსე, ტ. 1, გვ. 665. თბ., 1975

@@ ხაზი 9: / ხაზი 9: @@
 | რიგი = [[ვარდისნაირნი]]
 | ოჯახი = [[ვარდისებრნი]]
-| გვარი = ''[[Prunus]]''
+| გვარი = [[კურკოვანი კულტურები]]
-| სახეობა = ატამი
+| სახეობა = '''ატამი'''
-| ლათ =Prúnus pérsica<br />Amygdalus pérsica<small>''(ძვ.)''</small>
+| ლათ ={{Btname|Prúnus pérsica|([[L.]]) [[Batsch]] ([[1801]])}}<br />Amygdalus pérsica<small>''(ძვ.)''</small>
-| ვიკისახეობები =
+| ვიკისახეობები = Prunus persica
-| commons =
+| commons = Prunus persica
+| itis = 24765
+| ncbi = 3760
+| eol = 631649
 }}
 [[ფაილი:Peach flowers.jpg|thumb|ატმის ყვავილი]]
@@ ხაზი 29: / ხაზი 32: @@
 [[კატეგორია:ატამი|*]]
+[[კატეგორია:კურკოვნები]]