კლარჯეთის საერისთავო: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა

[შეუმოწმებელი ვერსია]

[შემოწმებული ვერსია]

← წინა ცვლილება შემდეგი ცვლილება →

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

ვიზუალურივიკიტექსტი

შიდახაზური

15:34, 23 მაისი 2018-ის ვერსია

იბერიის სამეფოს რუკა ფარნავაზის დროს, რომლის საერისთავოთაგან ერთ-ერთი კლარჯეთი.

კლარჯეთის საერისთავო — ისტორიული საქართველოს ადმინისტრაციული ერთეული. ფარნავაზ I-ის ეპოქაში ქართლის ანუ იბერიის სამეფო 1 სასპასპეტოდ და 8 საერისთავოდ იყო დაყოფილი,^[1] მათგან ერთ-ერთი კი კლარჯეთი იყო. მის ეპოქაში იგი საკუთრივ კლარჯეთის გარდა შავშეთსა და ამიერ-ტაოსაც მოიცავდა. საერისთავოს დაარსება მოხდა მას შემდეგ რაც ფარნავაზმა მოახერხა აზონის დამარცხება და არიან-ქართლის ინკორპორაცია მოახდინა.^[2] „ქართლის ცხოვრება“ მეფის მიერ კლარჯეთის ერისთავის დანიშვნას შემდეგნაირად მოიხსენიებს:

„	(ფარნავაზმა) ...გაგზავნა კლარჯეთის ერის-თავად, და მისცა არსიანითგან ზღუამდე.	“
—ლეონტი მროველი, ცხოვრება ქართველთა მეფეთა, თავი მესამე

საერისთავოს უძველესი ცენტრი იყო ციხე თუხარისი, რომელიც ქართული საისტორიო ტრადიციის თანახმად, ქართველთა ერთ-ერთ ლეგენდარულ ეთნარქს - ოძრხოსს დაუარსებია.^[3]

I საუკუნეში, კლარჯეთის საერისთავოს იმჟამინდელმა ერისთავმა, დაიმსახურა მეფე ადერკის წყრომა. მიზეზი ის იყო, რომ ერისთავი მის სამფლობელოში ჩასულ ანდრია პირველწოდებულს, შემწყნარებლური დამოკიდებულებით შეხვდა.^[4]

III საუკუნის შუა ხანებში კლარჯეთის ერისთავი, „ქვემო ივერიის“ ანუ დასავლეთ საქართველოს სხვა ოთხ ერისთავთან ერთად, მეფე ამაზასპის წინააღმდეგ მიმართულ აჯანყებაში მონაწილეობდა.^[5]

V საუკუნეში, სავარაუდოდ 456^[6] წელს, ვახტანგ გორგასალმა ბიზანტიისაგან დაიბრუნა დაახ. 370 წელს წართმეული კლარჯეთი და მის გამგებლად თავისი ძუძუმტე, არტავაზი დანიშნა. სააღმშენებლო საქმიანობის დაწყებასთან ერთად, მეფემ ადმინისტრაციული ცვლილებაც მოახდინა და ერისთავის რეზიდენციად ახლადაშენებული არტანუჯი დაადგინა.

ერისთავმა არტავაზმა, მეფის ბრძანებით განაახლა ახიზის და ააშენა არტანუჯის ციხეები. მანვე ააშენა ოპიზის მონასტერი, მერეს, შინდობისა და ახიზის ეკლესიები.^[7]

კლარჯეთის საერისთავომ არსებობა იბერიის სამეფოს გაუქმების შემდეგ, ქართლის საერისმთავროს არსებობის პერიოდშიც განაგრძო. სტეფანოზ I-დან აშოტამდე მას უშუალოდ ბაგრატიონები განაგებდნენ.^[8] აშოტის გარდაცვალების და ბაგრატიონთა ტაოსა და კლარჯეთის შტოებად გაყოფის შემდეგ, კლარჯეთის ერისთავობა ამ უკანასკნელთ ერგოთ, თუმცა ისინი ქართველთა სამეფოს მეფეებს, ანუ ტაოს შტოს ბაგრატიონებს დაემორჩილნენ. დაახლოებით 1011 წელს ბაგრატ მესამემ დააპატიმრა და განდევნა „კლარჯ ხელმწიფეთა“ შტო.^[9]

1191 წელს, ზაქარია ასპანისძის თამარ მეფის მიერ, შავშეთის, კლარჯეთისა (არტანუჯის) და ტაოს ერისთავად დამტკიცების შემდგომ, კლარჯეთი დანარჩენ ორთან ერთად, გაერთიანდა ერთ, ფანასკეთის (ანუ ტაოს) მონაპირე საერისთავოში, რომლის ცენტრიც ციხესიმაგრე ფანასკეთში იყო.^[10]

კლარჯეთის ერისთავები

არტავაზი (V საუკუნე)

ბაგრატიონთა დინასტია^[8]

გუარამ II (619-678)
ვარაზბაკური (678-705)
ნერსე (705-742)
ადარნასე (742-780) (აშოტ I დიდის მამა)

ბაგრატიონთა კლარჯეთის შტო:^[11]

ადარნასე I კლარჯი აშოტ I კურაპალატის ძე (830-869)
გურგენ I ადარნასე I-ის ძე (869-891)
ადარნასე II გურგენ I-ის ძე (891-896)
დავით (II)^{[კომენტარი 1]} ადარნასე II-ის ძე (896-908)
აშოტ (III) კუხი, გურგენ I-ის ძე (908-918)
გურგენ II (IV) დიდი, ადარნასეს ძე (918-941) მაგისტროსი; კლარჯეთის, ჯავახეთის, აჭარისა და ნიგალის მფლობელი. უმემკვიდრეოდ გარდაიცვალა და მისი სამფლობელოები არტანუჯელმა ბაგრატიონებმა დაიკავეს.

არტანუჯის ერისთავები:^[11]

სუმბატ I არტანუჯელი, ადარნასე კლარჯის ძე, მამფალი და ანთიპატრიკი (869-889)
ბაგრატ I სუმბატის ძე, მამფალი (889-909)
დავით I სუმბატის ძე (909-943)
სუმბატ II (III) დავითის ძე (943-988)
დავით II (IV) სუმბატის ძე (988-992)
სუმბატ III (IV) ბაგრატის ძე, დავითის ძმისწული (992-1011)

იხილეთ აგრეთვე

კომენტარები

↑ აქაც და შემდეგაც, ნუმერაცია ფრჩხილებში მოთავსებულია ე. თაყაიშვილის ბაგრატიონთა გენეალოგიური ტაბულის მიხედვით.

სქოლიო

↑ გ. მამულია, სტ. „ფარნავაზი“, ქსე, ტ.10, გვ. 232
↑ ქართლის ცხოვრება, ტექსტი დადგენილი ყველა ძირითადი ხელნაწერის მიხედვით ს. ყაუხჩიშვილის მიერ, ტ. I, თბილისი, 1955, გვ. 4
↑ დ. მუსხელიშვილი, სტ „თუხარისი“, ქსე, ტ.5, გვ. 30
↑ ქართლის ცხოვრება, ტექსტი დადგენილი ყველა ძირითადი ხელნაწერის მიხედვით ს. ყაუხჩიშვილის მიერ, ტ. I, თბილისი, 1955, გვ. 42
↑ ქართლის ცხოვრება, ტექსტი დადგენილი ყველა ძირითადი ხელნაწერის მიხედვით ს. ყაუხჩიშვილის მიერ, ტ. I, თბილისი, 1955, გვ. 57
↑ ვ. გოილაძე, ვახტანგ გორგასალი და მისი ისტორიკოსი, თბილისი, 1991, გვ. 141–145
↑ ქართლის ცხოვრება, ტექსტი დადგენილი ყველა ძირითადი ხელნაწერის მიხედვით ს. ყაუხჩიშვილის მიერ, ტ. I, თბილისი, 1955, გვ. 178
↑ ^8.0 ^8.1 მ. ვაჩნაძე, ვ. გურული, მ. ბახტაძე, საქართველოს ისტორია – X კლასი, თბილისი, „არტანუჯი“, 2005. ISBN 99940-11-30-8
↑ ჯაბა სამუშია — ბაგრატ III, 2012, გვ. 117
↑ ნ. შოშიაშვილი, სტ. „ზაქარია ფანასკერტელი“, ქსე, ტ.10, გვ. 217
↑ ^11.0 ^11.1 ტაო-კლარჯეთის მეფეები და ერისთავები

[12] აქაც და შემდეგაც, ნუმერაცია ფრჩხილებში მოთავსებულია ე. თაყაიშვილის ბაგრატიონთა გენეალოგიური ტაბულის მიხედვით.

[1] გ. მამულია, სტ. „ფარნავაზი“, ქსე, ტ.10, გვ. 232

[2] ქართლის ცხოვრება, ტექსტი დადგენილი ყველა ძირითადი ხელნაწერის მიხედვით ს. ყაუხჩიშვილის მიერ, ტ. I, თბილისი, 1955, გვ. 4

[3] დ. მუსხელიშვილი, სტ „თუხარისი“, ქსე, ტ.5, გვ. 30

[4] ქართლის ცხოვრება, ტექსტი დადგენილი ყველა ძირითადი ხელნაწერის მიხედვით ს. ყაუხჩიშვილის მიერ, ტ. I, თბილისი, 1955, გვ. 42

[5] ქართლის ცხოვრება, ტექსტი დადგენილი ყველა ძირითადი ხელნაწერის მიხედვით ს. ყაუხჩიშვილის მიერ, ტ. I, თბილისი, 1955, გვ. 57

[6] ვ. გოილაძე, ვახტანგ გორგასალი და მისი ისტორიკოსი, თბილისი, 1991, გვ. 141–145

[7] ქართლის ცხოვრება, ტექსტი დადგენილი ყველა ძირითადი ხელნაწერის მიხედვით ს. ყაუხჩიშვილის მიერ, ტ. I, თბილისი, 1955, გვ. 178

[:0-8] 8.0 ^8.1 მ. ვაჩნაძე, ვ. გურული, მ. ბახტაძე, საქართველოს ისტორია – X კლასი, თბილისი, „არტანუჯი“, 2005. ISBN 99940-11-30-8

[9] ჯაბა სამუშია — ბაგრატ III, 2012, გვ. 117

[10] ნ. შოშიაშვილი, სტ. „ზაქარია ფანასკერტელი“, ქსე, ტ.10, გვ. 217

[:1-11] 11.0 ^11.1 ტაო-კლარჯეთის მეფეები და ერისთავები

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[კომენტარი 1]

@@ ხაზი 17: / ხაზი 17: @@
 [[1191]] წელს, [[ზაქარია ასპანისძე|ზაქარია ასპანისძის]] [[თამარ მეფე|თამარ მეფის]] მიერ, [[შავშეთი|შავშეთის]], [[კლარჯეთი|კლარჯეთისა]] (არტანუჯის) და [[ტაო|ტაოს]] ერისთავად დამტკიცების შემდგომ, კლარჯეთი დანარჩენ ორთან ერთად, გაერთიანდა ერთ, [[ფანასკეთის საერისთავო|ფანასკეთის]] (ანუ ტაოს) მონაპირე საერისთავოში, რომლის ცენტრიც ციხესიმაგრე [[ფანასკეთი|ფანასკეთში]] იყო.<ref>ნ. შოშიაშვილი, სტ. „ზაქარია ფანასკერტელი“, ქსე, ტ.10, გვ. 217</ref>
+== კლარჯეთის ერისთავები ==
-{| class="wikitable" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
+* არტავაზი (V საუკუნე)
-|-----
-! colspan="10" bgcolor="silver" | [[საქართველოს მმართველთა სია|ქართლის მმართველები]]
-|-----
-!bgcolor="silver" width="25%"| სახელი
-!bgcolor="silver" width="25%"| მმართველობის წლები
-!bgcolor="silver" width="25%"| ტიტული
-|-----
-| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[საქართველოს მმართველთა სია|ქართლის მმართველები]]'''</center>
-|-----
-| '''[[გუარამი|გუარამ I კურაპალატი]]''' || align="center" | [[575]] – [[600]]
-| [[საქართველოს მმართველთა სია|ქართლის კურაპალატი]]. მამა [[სტეფანოზ I|სტეფანოზ I-ისა]] და დემეტრესი (აშენებდეს ეკლესიასა [[მცხეთის ჯვარი|ჯუარის მცხეთას.]] [http://dspace.gela.org.ge/bitstream/123456789/607/1/sumbat%20davitis%20dzis%20qronika%20gamocema%20mesame.pdf])
-|-----
-| '''[[სტეფანოზ I]]''' || align="center" | [[600]] – [[619]]
-| [[საქართველოს მმართველთა სია|ქართლის მთავარი]]
-|-----
-| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[კლარჯეთი|კლარჯეთ]]-[[ჯავახეთი|ჯავახეთის]] და [[გარდაბანი (მხარე)|გარდაბნის]] მმართველები'''</center>
-|-----
-| '''[[გუარამ II|გუარამ II კურაპალატი]]''' || align="center" | [[619]] - [[678]]
-| მფლობელი [[კლარჯეთი|კლარჯეთ]] ([[619]] - [[678]])-[[ჯავახეთი|ჯავახეთისა]] ([[627]] – [[693]]). ექვემდებარება [[არჩილ სტეფანოზის ძე|არჩილ II–ს]] († [[678]]). მამა ქალ–ვაჟისა. ქალი — ცოლი [[არჩილ სტეფანოზის ძე|არჩილ II-ისა]], ვაჟი — [[ვარაზ-ბაკური (ქართლის ერისთავი)|ვარაზ-ბაკურ]].
-|-----
-| '''[[ვარაზ-ბაკური (ქართლის ერისთავი)|ვარაზ-ბაკურ]]''' || align="center" | [[678]] – [[705]]
-| ანტიპატრიკი ანუ ანტიპატი-პატრიკი კეისრის მიერ. მეფე [[არჩილ სტეფანოზის ძე|არჩილ]] უმკვიდრებს მას [[გარდაბანი (მხარე)|გარდაბანს]], რომლის მცხოვრებნი მას მოჰყავს ქართველთ სარწმუნოებაზე († [[705]]).
-|-----
-| '''ნერსე''' || align="center" | [[705]] – [[742]]
-| ძენი მისნი ფილიპე და სტეფანოზ და [[ადარნასე ბაგრატიონი|ადარნასე]] [http://dspace.gela.org.ge/bitstream/123456789/607/1/sumbat%20davitis%20dzis%20qronika%20gamocema%20mesame.pdf], ძე ვასაკ ბაგრატუნისა. იჭერს მამის სამფლობელოს. ექვემდებარება ბერძნებს († [[742]]) [http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/68532].
-|-----
-| '''[[ადარნასე ბაგრატიონი]]''' || align="center" | [[742]] – [[779]]
-| [[ერისთავთ-ერისთავი|ერისთავთ ერისთავი]]. განაგებს სამფლობელოს მამისას; ძმებს უმკვიდრებს ერისთაობას და ექვემდებარება ბერძნებს († [[779]]). დაქორწინდა [[ნერსე II|ნერსეს]] ქალიშვილზე, რომლისგან ეყოლა: [[აშოტ I დიდი|აშოტი I]], გურგენი და [[ლატავრი ბაგრატიონი|ლატავრი]] (ცოლი — [[საქართველოს მმართველთა სია|ქართლის მთავრის]] [[ჯუანშერ II|ჯვანშერისა.]])
-|-----
-| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>[[780]] – [[826]] [[წელი|წლებში]]
-[[კლარჯეთი]] [[არაბთა სახალიფო|არაბთა სახალიფომ]] დაიკავა</center>
-|-----
-| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[კლარჯეთი|კლარჯეთის]] [[ბაგრატიონები|ბაგრატიონთა]] I შტო'''</center>
-|-----
-| '''[[ადარნასე I]]''', [[აშოტ I დიდი|აშოტ კურაპალატის]] უფროსი ძე || align="center" | [[826]] – [[867]]
-| [[კლარჯეთი|კლარჯეთის]] [[ხელმწიფე]]. მამა [[გურგენ I|გურგენ I–სა]], [[აშოტ კეკელა|აშოტ II კეკელასი]] და [[სუმბატ არტანუჯელი|სუმბატ I მამფალი არტანუჯელისა.]]
-|-----
-| '''[[გურგენ I]]''', [[ადარნასე I|ადარნასე I-ის]] ძე || align="center" | [[867]] – [[891]]
-| [[კლარჯეთი|კლარჯეთის]] [[ერისთავთ-ერისთავი|ერისთავთ ერისთავი]] [[867]] – [[881]] [[წელი|წლებში.]] [[კურაპალატი]] [[881|881 წლიდან.]] [[ტაო-კლარჯეთის სამეფო|ტაო-კლარჯეთის კურაპალატი]] [[881]] – [[888]] [[წელი|წლებში.]] შემდგომში, [[არტაანი|არტაანის]] და [[შავშეთი|შავშეთის]] [[ერისმთავარი]] [[888]] – [[891]] [[წელი|წლებში.]] მამა ადარნასე II-ისა და [[აშოტ კუხი|აშოტ III კუხისა]]. † [[891]]
-|-----
-| '''ადარნასე II''', [[გურგენ I|გურგენ I-ის]] ძე || align="center" | [[891]] – [[896]]
-| [[კლარჯეთი|კლარჯეთის]] [[ერისთავთ-ერისთავი|ერისთავთ ერისთავი]]. მამა დავით II [[ერისთავთ-ერისთავი|ერისთავთ ერისთავისა]] და [[გურგენ IV|გურგენ IV დიდისა]].
-|-----
-| '''დავით II''' [[ერისთავთ-ერისთავი|ერისთავთ ერისთავი]], ადარნასე II-ის ძე || align="center" | [[896]] – [[908]]
-| [[კლარჯეთი|კლარჯეთის]] [[ერისთავთ-ერისთავი|ერისთავთ ერისთავი]]. † [[908]] უშვილოდ.
-|-----
-| '''[[აშოტ კუხი|აშოტ III კუხი]]''' არტაანელი [[ერისთავთ-ერისთავი|ერისთავთ ერისთავი]], [[გურგენ I|გურგენ I-ის]] ძე || align="center" | [[908]] – [[918]]
-| [[კლარჯეთი|კლარჯეთის]] [[ერისთავთ-ერისთავი|ერისთავთ ერისთავი]]. † [[918]] უშვილოდ.
-|-----
-| '''[[გურგენ IV|გურგენ IV დიდი]]'''. ადარნასეს II-ის († [[896]]) ძე.|| align="center" | [[918]] – [[14 თებერვალი]], [[941]]
-| [[კლარჯეთი|კლარჯეთის]] [[ერისთავთ-ერისთავი|ერისთავთ ერისთავი]] და მაგისტროსი. [[კლარჯეთი|კლარჯეთის]], [[ჯავახეთი|ჯავახეთის]], [[აჭარა|აჭარისა]] და [[ნიგალი|ნიგალის]] მფლობელი (ცოლი — ქალი აშოტ IV კისკასისა). მამა ერთადერთი ქალიშვილისა (ცოლი აფხაზთა მეფის [[კონსტანტინე III (აფხაზთა მეფე)|კონსტანტინე III–ის]] ძის [[ბაგრატ II (აფხაზთა მეფე)|ბაგრატ II–ისა]]). † [[941|941 წლის]] [[14 თებერვალი|14 თებერვალს]]. [[გურგენ IV|გურგენ IV დიდის]] სამფლობელოები [[კლარჯეთის სამთავრო|კლარჯეთის სამთავროს]] დამაარსებლებმა, ტაოს ბაგრატიონთა II შტოს წარმომადგენლებმა დაიკავეს.
-|-----
-|}
+=== ბაგრატიონთა დინასტია<ref name=":0" /> ===
-{| class="wikitable" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
+* გუარამ II ([[619]]-[[678]])
-|-----
+* ვარაზბაკური ([[678]]-[[705]])
-! colspan="10" bgcolor="silver" | [[არტანუჯის ციხე|არტანუჯის]] [[ერისთავი|ერისთავები]]
+* ნერსე ([[705]]-[[742]])
-|-----
+* ადარნასე ([[742]]-[[780]]) ([[აშოტ I დიდი|აშოტ I დიდის]] მამა)
-!bgcolor="silver" width="25%"| სახელი
-!bgcolor="silver" width="25%"| მმართველობის წლები
+==== ბაგრატიონთა კლარჯეთის შტო:<ref name=":1">[http://gardaqmna.ucoz.com/news/k_39_akhetis_korep_39_isk_39_op_39_osebi_k_39_akhet_heretis_mepeebi_t_39_ao_k_39_larjetis_mepeebi_da_eristavebi/2014-01-26-72 ტაო-კლარჯეთის მეფეები და ერისთავები]</ref> ====
-!bgcolor="silver" width="25%"| ტიტული
+* [[ადარნასე I]] კლარჯი აშოტ I კურაპალატის ძე (830-869)
-|-----
+* [[გურგენ I]] ადარნასე I-ის  ძე (869-891)
-| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[კლარჯეთი|კლარჯეთის]] [[ბაგრატიონები|ბაგრატიონთა]] II შტო'''</center>
+* ადარნასე II გურგენ I-ის ძე (891-896)
-|-----
+* დავით (II)<ref group="კომენტარი">აქაც და შემდეგაც, ნუმერაცია ფრჩხილებში მოთავსებულია [[ექვთიმე თაყაიშვილი|ე. თაყაიშვილის]] [http://dspace.gela.org.ge/bitstream/123456789/607/1/sumbat%20davitis%20dzis%20qronika%20gamocema%20mesame.pdf ბაგრატიონთა გენეალოგიური ტაბულის] მიხედვით.</ref> ადარნასე II-ის ძე (896-908)
-| '''[[აშოტ კეკელა|აშოტ II კეკელა]]''', [[ადარნასე I|ადარნასე I კლარჯის]] ძე || align="center" | [[VII საუკუნე|VII]] – [[867]]
+* აშოტ (III) კუხი, გურგენ I-ის ძე (908-918)
-| [[არტანუჯის ციხე|არტანუჯის]] [[ერისთავი]]. მამა გურგენ II კურაპალატისა და სუმბატ II არტანუჯელი ანთიპატრიკისა.
+* გურგენ II (IV) დიდი, ადარნასეს ძე (918-941) მაგისტროსი; კლარჯეთის, ჯავახეთის, [[აჭარა|აჭარისა]] და [[ნიგალი|ნიგალის]] მფლობელი. უმემკვიდრეოდ გარდაიცვალა და მისი სამფლობელოები არტანუჯელმა ბაგრატიონებმა დაიკავეს.
-|-----
-| '''[[სუმბატ არტანუჯელი|სუმბატ I მამფალი არტანუჯელი]]''', ანთიპატოს-პატრიკი. [[ადარნასე I|ადარნასე I კლარჯის]] ძე || align="center" | [[867]] – [[889]]
+===== არტანუჯის ერისთავები:<ref name=":1" /> =====
-| [[არტანუჯის ციხე|არტანუჯის]] [[ერისთავი]]. მამა დავით I მამფალისა და ბაგრატ I მამფალი არტანუჯელისა.
+* [[სუმბატ I არტანუჯელი]], [[ადარნასე I|ადარნასე კლარჯის]] ძე, მამფალი და ანთიპატრიკი (869-889)
-|-----
-| '''ბაგრატ I მამფალი არტანუჯელი''', მაგისტროსი, სუმბატის I მამფალის ძე || align="center" | [[889]] – [[20 აპრილი]], [[909]]
+* ბაგრატ I სუმბატის ძე, მამფალი (889-909)
+* დავით I სუმბატის ძე (909-943)
-| [[არტანუჯის ციხე|არტანუჯის]] [[ერისთავი]]. მამა ადარნასე III კლარჯისა, მონაზვნობაში ბასილისა († [[945]]), გურგენ III ერისთავისა († [[923]]), აშოტ IV კისკასისა († [[939|939 წლის]] [[ივნისი|ივნისში]], უძეოდ) და დავით III ერისთავისა († [[922]]). † [[20 აპრილი]], [[909]], აღვსების დღეს.
+* სუმბატ II (III) დავითის ძე (943-988)
-|-----
+* დავით II (IV) სუმბატის ძე (988-992)
-| '''დავით I მამფალი''', სუმბატ I მამფალის უფროსი ძე || align="center" | [[889]] – [[20 თებერვალი]], [[943]]
+* სუმბატ III (IV) ბაგრატის ძე, დავითის ძმისწული (992-1011)
-| [[არტანუჯის ციხე|არტანუჯის]] [[ერისთავი]]. მამა სუმბატ III არტანუჯელი [[ერისთავთ-ერისთავი|ერისთავთ ერისთავისა]] († [[988]]). † [[20 თებერვალი]], [[943]], მონაზვნობაში.
-|-----
-| '''გურგენ III''', ბაგრატ I მამფალი არტანუჯელის ძე || align="center" | [[900]] – [[923]]
-| [[არტანუჯის ციხე|არტანუჯის]] [[ერისთავი]] († [[923]]). მამა გურგენ V-ისა († [[968]].)
-|-----
-| '''აშოტ IV კისკასი''', ბაგრატ I მამფალი არტანუჯელის ძე || align="center" | [[923]] - [[932]]
-| [[არტანუჯის ციხე|არტანუჯის]] [[ერისთავი]]. მამა ერთადერთი ქალიშვილისა (ცოლი [[გურგენ IV|გურგენ IV დიდისა]].) † [[ივნისი]], [[939]] უძეოდ.
-|-----
-| '''სუმბატ III არტანუჯელი''',  [[ერისთავთ-ერისთავი|ერისთავთ ერისთავი]], დავითის I მამფალის ძე || align="center" | [[943]] – [[988]]
-| [[არტანუჯის ციხე|არტანუჯის]] [[ერისთავი]]. მამა ბაგრატ II არტანუჯელისა († [[988]]) და დავით IV-ისა († [[993]].)
-|-----
-| '''დავით IV''', სუმბატ III [[ერისთავთ-ერისთავი|ერისთავთ ერისთავის]] ძე || align="center" | [[988]] – [[993]]
-| [[არტანუჯის ციხე|არტანუჯის]] [[ერისთავი]]
-|-----
-| '''სუმბატ IV კლარჯი''', არტანუჯელი. ბაგრატ II არტანუჯელის ძე, დავითის ძმისწული || align="center" | [[993]] – [[1011]]
-| [[არტანუჯის ციხე|არტანუჯის]] [[ერისთავი]]. მამა ბაგრატ IV-სა. † [[1011|1011 წელს]], [[თმოგვის ციხე|თმოგვის ციხეში.]]
-|-----
-| '''ბაგრატ IV''', სუმბატ IV კლარჯის ძე || align="center" | [[1011]]
-| [[არტანუჯის ციხე|არტანუჯის]] [[ერისთავი]]. (კონსტანტინეპოლს წავიდა).
-|-----
-| '''გურგენ VI კლარჯი''', ბაგრატ II არტანუჯელის ძე || align="center" | [[1011]] – [[1012]]
-| [[არტანუჯის ციხე|არტანუჯის]] [[ერისთავი]]. მამა დემეტრესი ([[კონსტანტინეპოლი|კონსტანტინეპოლს]] წავიდა). † [[1012|1012 წელს]], [[თმოგვის ციხე|თმოგვის ციხეში.]]
-|-----
-| '''[[ბაგრატ III (საქართველოს მეფე)|ბაგრატ III]]''', [[გურგენი|გურგენ II–ის]] ძე || align="center" | [[1011]] – [[1014]]
-| [[საქართველოს სამეფო|გაერთიანებული საქართველოს მეფე]]
-|-----
-|}
 == იხილეთ აგრეთვე ==
@@ ხაზი 124: / ხაზი 46: @@
 * [[საქართველოს საერისთავოები]]
+== კომენტარები ==
-== [[ლიტერატურა]] ==
+{{სქოლიო|group=კომენტარი}}
-* [http://dspace.gela.org.ge/bitstream/123456789/607/1/sumbat%20davitis%20dzis%20qronika%20gamocema%20mesame.pdf/ სუმბატ დავითის ძის ქრონიკა ტაო–კლარჯეთის ბაგრატიონთა შესახებ]
 == სქოლიო ==