ულუმბის ღვთისმშობლის ეკლესია: განსხვავება გადახედვებს შორის

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
+კატ.
ხაზი 1: ხაზი 1:
[[ფაილი:Ulumba.jpeg|thumb|300px|ულუმბის ღვთისმშობლის ეკლესია]]
'''ულუმბა''' — შუა საუკუნეების ქართული ხუროთმოძღვრების ძეგლი — სამონასტრო კომპლექსი აღმოსავლეთ საქართველოში, [[ქართლი|ქართლში]], [[მდინარე]] [[ჭერათხევი |ჭერათხევი]]ს მარჯვენა [[შენაკადი]]ს — ალისწყლის ხეობაში, ამავე სახელწოდების ნასოფლარში [[სოფელი|სოფელ]] [[ალი (ხაშურის მუნიციპალიტეტი)|ალი]]ს მახლობლად ([[ხაშურის რაიონი]]). [[ვახუშტი ბაგრატიონი]]ს (XVIII საუკუნე) ცნობით, მონასტერი VI საუკუნის შუაწლებში დაუარსებია ერთ-ერთ [[ასურელი მამები|ასურელ მამას]] [[მიქაელ ულუმბოელი|მიქაელ ულუმბოელს]], რომელიც შემდეგ იქვე დაუკრძალავთ. როგორც წერილობითი წყაროებიდან ირკვევა, XIII საუკუნეში აქ უკვე დიდი ტაძარი მდგარა. XIV—XV საუკუნეებში მონასტერი საქართველოს მნიშვნელოვან კულტურულ კერას წარმოადგენდა. [[თემურლენგის ლაშქრობები საქართველოში|თემურლენგის ლაშქრობის]] შედეგად დანგრეული ტაძარი 1400—1415 წლებში ალის ხეობის მფლობელს [[ქუცნა ამირეჯიბი|ქუცნა ამირეჯიბს]] ხელახლა აუშენებია. მანვე შესწირა ულუმბის მონასტერს დიდძალი ყმა-მამული [[ლიხის ქედი |ლიხის ქედი]]ს ორივე მხარეს, მომდევნო საუკუნეებში მონასტერი კვლავ მოქმედებდა. ამჟამად მის ადგილზე ღთისმშობლის [[ დარბაზული ეკლესია]] დგას, რომელიც, როგორც სამხრეთის კარის წარწერაშია ნათქვამი, 1871 წელს სანახევროდ დანგრეული ძველი ეკლესიის აღმოსავლეთ მონაკვეთის კედლებზე დაუშენებიათ. დღევანდელი ეკლესია უფრო პატარაა (ძველის 2/3). გაირჩევა 2 სამშენებლო ფენა. მის კედლებში ჩართულია სანახევროდ მიწით დაფარული ძველი ეკლესიის ფრაგმენტები, რომელთა მიხედვით დადგენილია, რომ ძეგლს ჩუქურთმები და მოხატულობა ამკობდა. აგრეთვე მიწით იყო დაფარული, XI საუკუნის I ათეული წლებით თარიღდება.
'''ულუმბის ღვთისმშობლის ეკლესია''' — [[არქიტექტურა|არქიტექტურული]] ძეგლი დგას [[ხაშურის მუნიციპალიტეტი]]ს სოფელ [[ალი (ხაშურის მუნიციპალიტეტი)|ალის]] დასავლეთით, [[მდინარე]] [[ჭერათხევი]]ს [[ხეობა]]ში. სამხრეთის შესასვლელის თავზე მოთავსებული სამშენებლო მხედრული წარწერის თანახმად [[ეკლესია]] აგებულია [[1871]] წელს ალექსი კევლიევის (კევლიშვილის) შემწეობით ადრე აქ არსებული ულუმბის მონასტრის ადგილზე.

ულუმბის [[მონასტერი]] ერთ-ერთ [[ასურელი მამები|ასურელ მამათაგანს]] [[მიქაელ ულუმბოელი|მიქაელ ულუმბოელს]] დაუარსებია (დასაფლავებულია იქვე). [[XIV საუკუნე]]ში ულუმბის მონასტერი [[თემურლენგი]]ს ლაშქარს დაუნგრევია. ამ ადგილის მფლობელს ქუცნა ამირეჯიბს მონასტერი აღუდგენია. [[XVIII საუკუნე|XVIII საუკუნის]] I ნახევარში ულუმბის მონასტერი ისევ მოქმედი იყო. [[XIX საუკუნე]]ში კი უკვე დაზიანებული მონასტრის ნაგებობები, რომლის კედლებზე შემორჩენილი იყო [[ქუცნა ამირეჯიბი]]სა და მისი ოჯახის წევრების პორტრეტები, ისევ დაუნგრევიათ და მის საძირკველზე ახლანდელი ეკლესია აუშენებიათ.

ეკლესია დარბაზულია (16X9,30 მეტრი) ნაგებია ნატეხი ქვითა და ქვიშაქვის კვადრებით. შესასვლელი სამხრეთით და დასავლეთით აქვს. სამხრეთის კარი ძველი ეკლესიისაა. [[აფსიდი]] ნახევარწრიულია, აღმოსავლეთით, აფსიდში, და დასავლეთით თითო სარკმელია, სამხრეთით და ჩრდილოეთით ორ-ორი. დარბაზის გრძივი კედლების პილასტრბზე გადადის საბჯენი თაღები, რომლებსაც ეყრდნობა ცილინდრული კამარა. სამხრეთისა და ჩრდილოეთის კედლებზე კედლის დეკორატიული თაღებიცაა. აფსიდის საძირკველში ქვიშაქვაზე შემორჩენილია XI საუკუნის მნიშვნელოვანი ეპიგრაფიკული ძეგლი, [[ასომთავრული]] წარწერის ფრაგმენტი: „ქრისტე ადიდე შენ მიერ დამყარებული შენ მიერ გვირგვინოსანი სამოთხველად ცამდე ამაღლებული უძლეველი გიორგი მეფე ყოვლისავე აღმოსვლისავე...“


==ლიტერატურა==
==ლიტერატურა==
{{commonscat|Ulumbo monastery}}
*''კიპაროიძე ტ.,'' ულუმბის ძეგლის შესწავლისათვის, «ძეგლის მეგობარი», 1974, № 35
* საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწრილობა, ტ. 5, თბ., 1990 წ.
{{ქსე|10|140|კიპაროიძე ტ., გვასალია ჯ.}}


{{ხაშურის მუნიციპალიტეტის ტაძრები}}
[[კატეგორია:საქართველოს ხუროთმოძღვრების ძეგლები]]
[[კატეგორია:ხაშურის მუნიციპალიტეტი]]
[[კატეგორია:ხაშურის მუნიციპალიტეტის ტაძრები]]
[[კატეგორია:ღვთისმშობლის სახელობის ეკლესიები]]
[[კატეგორია:მიქაელ ულუმბოელი]]

03:40, 25 აპრილი 2018-ის ვერსია

ულუმბის ღვთისმშობლის ეკლესია

ულუმბის ღვთისმშობლის ეკლესიაარქიტექტურული ძეგლი დგას ხაშურის მუნიციპალიტეტის სოფელ ალის დასავლეთით, მდინარე ჭერათხევის ხეობაში. სამხრეთის შესასვლელის თავზე მოთავსებული სამშენებლო მხედრული წარწერის თანახმად ეკლესია აგებულია 1871 წელს ალექსი კევლიევის (კევლიშვილის) შემწეობით ადრე აქ არსებული ულუმბის მონასტრის ადგილზე.

ულუმბის მონასტერი ერთ-ერთ ასურელ მამათაგანს მიქაელ ულუმბოელს დაუარსებია (დასაფლავებულია იქვე). XIV საუკუნეში ულუმბის მონასტერი თემურლენგის ლაშქარს დაუნგრევია. ამ ადგილის მფლობელს ქუცნა ამირეჯიბს მონასტერი აღუდგენია. XVIII საუკუნის I ნახევარში ულუმბის მონასტერი ისევ მოქმედი იყო. XIX საუკუნეში კი უკვე დაზიანებული მონასტრის ნაგებობები, რომლის კედლებზე შემორჩენილი იყო ქუცნა ამირეჯიბისა და მისი ოჯახის წევრების პორტრეტები, ისევ დაუნგრევიათ და მის საძირკველზე ახლანდელი ეკლესია აუშენებიათ.

ეკლესია დარბაზულია (16X9,30 მეტრი) ნაგებია ნატეხი ქვითა და ქვიშაქვის კვადრებით. შესასვლელი სამხრეთით და დასავლეთით აქვს. სამხრეთის კარი ძველი ეკლესიისაა. აფსიდი ნახევარწრიულია, აღმოსავლეთით, აფსიდში, და დასავლეთით თითო სარკმელია, სამხრეთით და ჩრდილოეთით ორ-ორი. დარბაზის გრძივი კედლების პილასტრბზე გადადის საბჯენი თაღები, რომლებსაც ეყრდნობა ცილინდრული კამარა. სამხრეთისა და ჩრდილოეთის კედლებზე კედლის დეკორატიული თაღებიცაა. აფსიდის საძირკველში ქვიშაქვაზე შემორჩენილია XI საუკუნის მნიშვნელოვანი ეპიგრაფიკული ძეგლი, ასომთავრული წარწერის ფრაგმენტი: „ქრისტე ადიდე შენ მიერ დამყარებული შენ მიერ გვირგვინოსანი სამოთხველად ცამდე ამაღლებული უძლეველი გიორგი მეფე ყოვლისავე აღმოსვლისავე...“

ლიტერატურა

  • საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწრილობა, ტ. 5, თბ., 1990 წ.