სენაკი: განსხვავება გადახედვებს შორის

სენაკი
ქალაქი
	სენაკი;
	ფაილი:Theatre in Senaki.jpg; სენაკის სახელმწიფო დრამატული თეატრი ;
დროშა	გერბი
ქვეყანა	საქართველო
რეგიონი	სამეგრელო-ზემო სვანეთის მხარე
მუნიციპალიტეტი	სენაკის მუნიციპალიტეტი
კოორდინატები	42°16′08″ ჩ. გ. 42°04′45″ ა. გ. / 42.26889° ჩ. გ. 42.07917° ა. გ.
ადრეული სახელები	ახალსენაკი, მიხა ცხაკაია, ცხაკაია
ცენტრის სიმაღლე	28±1 მეტრი
ოფიციალური ენა	ქართული ენა
მოსახლეობა	21 596 კაცი (2014)
ეროვნული შემადგენლობა	ქართველები, ასირიელები, რუსები
სასაათო სარტყელი	UTC+04:00
სატელეფონო კოდი	+995 413
საფოსტო ინდექსი	4100
ოფიციალური საიტი	senaki.gov.ge
	სენაკი ვიკისაწყობში

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა

[შეუმოწმებელი ვერსია]

← წინა ცვლილება შემდეგი ცვლილება →

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

ვიზუალურივიკიტექსტი

შიდახაზური

17:13, 17 სექტემბერი 2017-ის ვერსია

სენაკი — (მეგრ. სანაკი) ქალაქი დასავლეთ საქართველოში, სამეგრელო-ზემო სვანეთის მხარეში, სენაკის მუნიციპალიტეტის ადმინისტრაციული ცენტრი. მდებარეობს კოლხეთის დაბლობზე, მდინარე ტეხურის მარჯვენა ნაპირას. თბილისიდან დაშორებულია 288 კმ-ით.

სახელწოდება

სენაკის ტერიტორიაზე დაარსებული ქალაქური ტიპის დასახლებული პუნქტი თავდაპირველად იწოდებოდა, როგორც ახალი სენაკი/ახალსენაკი. 1933 წელს ქართველი საბჭოთა რევოლუციონერისა და პოლიტიკური მოღვაწის პატივსაცემად მიხა ცხაკაია ეწოდა, 1976 წლიდან კი ცხაკაია (ეპითეტის გარეშე). 1989 წელს ქალაქს დაუბრუნდა ძველი სახელწოდება „სენაკი“.

სულხან-საბა ორბელიანი „სიტყვის კონაში“ ასე განმარტავს სიტყვა „სენაკს“: „მცირე სახლაკი. მონაზვნის სადგომი მცირე. კელენი, მცირე სადგომი“. გადმოცემით, დღევანდელი ძველი სენაკის მაცხოვრის შობის სახელობის ეკლესიის მახლობლად შუა საუკუნეებში მოუწყვიათ სასულიერო პირებისთვის ან სავაჭრო დანიშნულებისთვის პატარა ოთახები, საიდანაც, სავარაუდოდ, მომდინარეობს ადგილის სახელწოდება. იტალიელი მისიონერისა და მოგზაურის არქანჯელო ლამბერტის ცნობით, შესაძლოა, სახელწოდება „სენაკი“ უკავშირდება მდინარე ტეხურის ძველ ბერძნულ-რომაულ სახელწოდებას სინაგპი/სინგამე. პოპულარული, ხალხში გავრცელებული მოსაზრების მიხედვით, ტოპონიმი სენაკი (მეგრ. სანაკი) მომდინარეობს ერთ-ერთი მეგრულ-ლაზური ტომის - ზანების სახელწოდებიდან - (ზანი →სანი →სანაკი).

ისტორია

დაარსება

სენაკი დასახელებულია შუა საუკუნეების რამდენიმე საეკლესიო-საისტორიო წყაროში. კერძოდ: „საცაიშლო გამოსავლის დავთრის მინაწერებში“ (1616-1621 წწ.) აღნიშნულია: „სენაკს საყდარი მაცხოვრისა ორის მისის სასახლითა“ (ქსძ, III, გვ. 533); შემდეგი დავთარი გვამცნობს: „არის წყარიგზას და სენაკს ოთხი მსახური“ (ქსძ, III. გვ. 481). 1648 წელს ვამეყ დადიანის მიერ შედგენილ „შეწირულობის წიგნში“ აღნიშნულია: „სენაკს საყდარი გვთხოვეთ და მოგეცით...“ (კაკაბაძე, I, გვ. 53) და სხვა. ყველა ამ შემთხვევაში ავტორები გულისხმობენ დღევანდელ ძველი სენაკს, სადაც თავდაპირველად მდებარებდა მხარის მთავარი სავაჭრო ადგილი და სენაკის მაზრის ადმინისტრაციული ცენტრი.

1871 წელს დაიწყო ფოთი-თბილისის რკინიგზის მშენებლობა. სხვადასხვა მიზეზთა გამო, რკინიგზის სადგურის აშენება გადაწყდა თეკლათის ტერიტორიაზე დღევანელი ქალაქ სენაკის ტერიტორიაზე. სწორედ სადგურის მშენებლობამ განაპირობა ქალაქური ტიპის დასახლებული პუნქტის წარმოქმნა ახალ ადგილას, რომელმაც უპირატესობა მალე წაართვა ძველ სენაკს. 1921 წელს ახალსენაკს ქალაქის სტატუსი ოფიციალურად მიენიჭა.

საბჭოთა კავშირის პერიოდი

მხარის ეკონომიკურ და კულტურულ ცენტრად სენაკის ჩამოყალიბებაში საბჭოთა კავშირის პერიოდს (1921-1991 წწ.) დიდი მნიშვნელობა ქონდა. ამ დროიდან ქალაქის ტერიტორიაზე ჩნდება სხვადახვა ტიპის ფაბრიკა-ქარხნები, მათ შორის ხალიჩების, ხაოიანი ქსოვილების, საკონსერვო, ყველ-კარაქის, ღვინის, ჩაისა და ტუნგოს გადამამუშავებელი და სხვ. დასაქმების შესაძლებლობების ზრდამ, თავის მხრივ, ქალაქში მოსახლეობა მიიზიდა.

30-იანი წლიდან სენაკთან ახლოს განვითარება დაიწყო ბალნეოლოგიურმა კურორტმა მენჯმა.

იმავე პერიოდში სენაკთან ახლოს გაშენდა სტრატეგიული დანიშნულების სამხედრო-საჰაერო ბაზა. დღეს ამ ტერიტორიაზე საქართველოს შეიარაღებული ძალების II ქვეითი ბრიგადა არის დისლოცირებული.

პარალელურად, სენაკში გაიშალა კულტურულ-საგანმანათლებლო დაწესებულეებების ქსელი, აშენდა სახალხო თეატრი, კინოთეატრი, სამხატვრო გალერეა, სასოფლო-სამეურნეო ტექნიკუმი, მუზეუმები და ა. შ.

სსრკ-ის დაშლის (1991 წ.) შემდეგ

საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდგომი წლები სენაკისთვის განსაკუთრებით მძიმე აღმოჩნდა. სწორედ სენაკი მოექცაა 1991-1992 წლების სამოქალაქო ომის ერთ-ერთ ეპიცენტრში. შედეგად ქალაქი რამდენიმეჯერ გაიძარცვა და დაიბომბა. სენაკში მოქმედი ფაბრიკა-ქარხნების უმეტესობამ ფუნქციონირება შეწყვიტა და გაპარტახდა. გავერანდა კურორტი მენჯი. მოიშალა აქტიური კულტურული ცხოვრება.

მძიმე ეკონომიკური პირობები დაეტყო ქალაქის მოსახლეობასაც; მოსახლეობის დიდმა ნაწილმა საცხოვრებლად ქვეყნის დედაქალაქსა და საზღვარგარეთს მიაშურა.

რამდენიმეჯერ დაიბომბა სენაკი რუსეთ-საქართველოს ომის (2008 წ.) პერიოდშიც.

ადმინისტრაცია და პოლიტიკა

სენაკი არის სენაკის მუნიციპალიტეტის ადმინისტრაციული ცენტრი. მას ჰყავს საყოველთაო არჩევნების წესით არჩეული გამგებელი. 2014 წლიდან სენაკის გამგებლის მოვალეობას გოჩა დგებუაძე ასრულებს.

კულტურა

განათლება

სენაკი თავიდანვე განათლების თვალსაჩინო ცენტრი იყო. 1884 წელს აკაკი წერეთელის თაოსნობით ძველ სენაკში გაიხსნა სათავადაზნაურო სასწავლებელი. აქ სწავლობდნენ: სიმონ ჯანაშია, არნოლდ ჩიქობავა, პეტრე ქავთარაძე, ვარლამ თოფურია, კონსტანტინე გამსახურდია.

1882 წელს სენაკში გადმოტანილ იქნა მარტვილის სასულიერო სასწავლებელი, ხოლო 1885 წელს დაარსდა სკოლა.

დღეს სენაკში არსებობს შოთა მესხიას სახელმწიფო სასწავლო უნივერსიტეტი, ასევე პროფესიული კოლეჯი, სახელმწიფო და კერძო სკოლები.

წმ. ალექსი შუშანიას სახელობის მართლმადიდებლური სკოლა-გიმნაზია
კერძო-სკოლა „მარიოტა“[1]
გენერალ გენო ადამიას სახელობის პირველი საჯარო სკოლა

თეატრი და მუზეუმები

ახალსენაკში დაარსებისთანავე ჩაეყარა საფუძველი თეატრალურ ცხოვრებას. 1881 წელს, ქართული თეატრის დაარსებიდან ორი წლის შემდეგ, პირველი წარმოდგენა დაიდგა სენაკშიც. 1959 წლიდან ქალაქს ამშვენებს აკაკი ხორავას სახელობის დრამატული თეატრის არქიტექტურულად გამორჩეული შენობა, რომელიც საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლია.

ჟიული შარტავას მუზეუმი
სენაკის მხარეთმცოდნეობის მუზეუმი
ალექსი შუშანიას (სენაკელი) მუზეუმი
90-იანი წლების მუზეუმი (დაგეგმილი)

რელიგია

ფაილი:ლკკჯჯ.jpg

მენჯის მთავარანგელოზთა ტაძარი

რელიგურ ცხოვრებას სენაკში უძველესი დროიდან ჩაეყარა საფუძველი. სენაკში არის სენაკისა და ჩხოროწყუს ეპარქიის რეზიდენცია.

მენჯის მთავარანგელოზთა ტაძარი
თეკლათის ღვთისმშობლის შობის მონასტერი
ნათლისმცემლის სენაკის საკათედრო ტაძარი
შხეფის ღვთისმშობლოს მიძნების სახელობის ტაძარი
საკალანდარიშვილოს წმ. გიორგის სახელობის ეკლესია

სპორტი

ეგრისი - საფეხბურთო კლუბი
ქუჯი - ფუტსალის კლუბი
ჯიხა - რაგბის კლუბი
მარულა (ცხენოსნობა)

ბეჭდვითი სიტყვა/მასმედია

ტელეკომპანია „ეგრისი“
გაზეთი „კოლხეთი“
სენაკის მუნიციპალიტეტის გამგეობის პერიოდული გამოცემა „ჩვენი სენაკი“ (დაგეგმილი)

ფაილი:Egrisoba, Senaki.jpg

,,ეგრისობის" პოსტერი

ყოველწლიური დღესასწაულები

ეგრისობა - სახალხო ღონისძიება და ფესტივალი სენაკში. აღინიშნება ყოველი წლის შემოდგომაზე, ნოქალაქევის არქეოლოგიური მუზეუმ-ნაკრძალის ტერიტორიაზე. დღესასწაული პირველად აღინიშნა 1989 წელს. აღდგა 2014 წლიდან.[2]

არქიტექტურა და ღირსშესანიშნაობანი

სენაკის მთავარ არქიტექტურულ ღირშესანიშნაობას წარმოადგენს აკ. ხორავას სახელობის სენაკის დრამატული თეატრი, რომელიც აგებულია ნეობაროკოს სტილში კლასიციზმის ელემენტებით. იგივე არქიტექტურულ სტილს იმეორებს სენაკის რკინიგზის სადგურის შენობა, სამხატვრო სკოლა (ამჟამად ჟიული შარტავას მუზეუმი) და ე.წ. რკინიგზის საავადმყოფოს შენობა.

სენაკისთვის დამახასიათებელია 60-70-იან წლებში წითელი აგურით ნაშენი საცხოვრებელი სახლები და პატარა, კოხტა ეზოები, რომელიც გხვდება მთელი ქალაქის ტერიტორიაზე. ქალაქის ცენტრალური ნაწილი ევროპული ტიპის რეგულარული დაგეგმარებითა და განაშენიანებით გამოირჩევა.

ქალაქის არქიტექტურულ იერსახეზე უარყოფითად იმოქმედა 90-იანი წლების უკანტროლო პროცესებმა და ურბანული გარემოსადმი უპასუხისმგებლო დამოკიდებულებამ (განსაკუთრებით კურორტ მენჯის ტერიტორიაზე).

მოსახლეობა

ფაილი:Chart SENAKI POPULATION.jpg

ყველაზე გავრცელებული გვარები სენაკში, 2002 წ.

2014 წლის აღწერის მონაცემებით ქალაქ სენაკში ცხოვრობს 21 596 ადამიანი.[3] ამ მაჩვენებლით საქართველოს ქალაქებს შორის სენაკი მე-11 ადგილზეა. ქართველების გარდა (98%), სენაკში ცხოვრობენ ასირიელები (0.2%) და მცირე რაოდენობით რუსები. გასული საუკუნის 70-80-იან წლებიდან ქალაქი მასიურად დატოვეს ებრაელებმა, რომლებიც სენაკში საკმაოდ მსხვილ თემს ქმნიდნენ.

აღწერის წელი	მოსახლეობა	კაცი	ქალი
1989^[4]	28 938	--	--
2002^[4]	28 082	--	--
2014^[1]	21 596	9 853	11 743

ბუნებრივი პირობები და მდებარეობა

რელიეფი

სენაკის ტერიტორია რელიეფის ფორმის მიხედვით იყოფა ჩრდილოეთ და სამხრეთ ნაწილებად. ჩრდილოეთ მხარეზე ქალაქი, მთელ სიგრძეზე შხეფიდან კურორტ მენჯამდე, მიყვება ეკის მთის კალთებს და მცირე სიმაღლის სერებსა და ბორცვებს. ქალაქის ცენტრი და სამხრეთ ნაწილი ვაკე და გაშლილი ადგილია, რომლის მაქსიმალური სიმაღლე ზღ. დ. 28 მეტრია. ქალაქის ტერიტორია ძირითადად იშლება დასავლეთიდან აღმოსავლეთისაკენ მდინარეების ტეხურისა და ცივის (ცი') შორის. ქალაქს შუაში კვეთს პატარა მდინარე ფიცუ (ტეხურის ერთ-ერთი შენაკადი).

სენაკი ხელსაყრელი გეოგრაფიული მდებარეობით გამოირჩევა. მას სამეგრელოს რეგიონში ცენტრალური მდებარეობა უჭირავს და აკავშირებს რამდენიმე მუნიციპალიტეტის ცენტრს ერთმანეთთან.

სენაკის რელიეფის პანორამული ხედი

კლიმატი

ეკონომიკა

ტრანსპორტი

ხელსაყრელი გეოგრაფიული მდებარეობიდან გამომდინარე სენაკს კვეთს სახელმწიფოებრივი მნიშვნელობის რამდენიმე საავტომობილო გზა. სენაკი არის თბილისი-სენაკი-ლესელიძის საავტომობილო მაგისტრალის ერთ-ერთი მთავარი პუნქტი. ქვეყნის მთავარ საგზაო მაგისტრალთან სენაკი აკავშირებს ქალაქ ფოთს, ჩხოროწყუს და მარტვილის მუნიციპალიტეტებს.

ამავდროულად სენაკი წარმოადგენს ფოთი-თბილისი, ზუგდიდი-თბილისი სარკინიგზო ხაზის შემაერთებელ კვანძს.

გასული საუკუნის 90-იან წლებში სენაკიდან 3 კმ-ში ფუნციონირებდა სამოქალაქო აეროპორტი, საიდნაც ფრენები ხორციელდებოდა როგორც შიდა, ასევე საზღვარგარეთის ქალაქების მიმართულებით.

90-იან წლებამდე ქალაქის ტერიტორიაზე აქტიურად განიხილებოდა ტროლეიბუსის ხაზის მშენებლობა. საბაგირო ხაზის გაყვანა ქალაქის ცენტრალური პარკიდან ქუთაისის ქუჩამდე (ე.წ. ფუნიკულიორი).

მრეწველობა

2016 წელს სენაკთან ახლოს საფუძველი ჩაეყარა ევრო 4 სტანდარტების ცემენტის ქარხნის მშენებლობას. საწარმო უმსხვილესი ეკონომიკური ობიექტი იქნება სენაკის ტერიტორიაზე და მისი პროდუქცია ექსპორტზე გავა.[4]

სენაკთან ახლოს მდებარეობს სხვადასხვა სახის კვებითი დანიშნულების (ფქვილი, რძის პროდუქტების, ხორცის, ღვინის, ჩაის) კომბნინატები; ასევე თხილის, დაფნის, ხე-ტყის დამამუშავებელი საამქროები.

ტურიზმი

ქალაქის ცენტრიდან 3 კმ-ით არის დაშორებული ბალნეოლოგიური კურორტი მენჯი. საბჭოთა კავშირის პერიოდში მას საკავშირო მნიშვნელობის კურორტის სტატუსი ქონდა, სადაც ყოველწლიურად საშუალოდ 10-15 ათასი დამსვენებელი ჩამოდიოდა. კურორტი დღეს აღარ ფუნციონირებს.

მენჯის გარდა, სამკურნალო-რეკრეაციული და ტურისტული პოტენციალით გამორჩეულია სენაკიდან 17 კმ.-ით დაშორებული ნოქალაქევიც, რომლის პოპულარულობა ყოველწლიურად იზრდება.

ტურიზმის სამომავლო განვითარების პოტენციურ შემადგენელ ნაწილებლად შესაძლოა იქცნენ კარსტული მღვიმეები, დარბაზები და „უფსკრულები“ უნაგირას (ეკის) მთაზე ქალაქის ჩრდილოეთ ნაწილში.

ეკონომიკის განვითარების პერსპექტიული სფეროები

დაძმობილებული და მეგობარი ქალაქები

გამოჩენილი სენაკელები

წმ. ალექსი (სენაკელი) – ბერი, საქართველოს მართლმადიდებლური სამოციქულო ეკლესიის წმინდანი.
ნოკო ხურცია - ქართველი მომღერალი, ხალხური სიმღერების შემსრულებელი, ლოტბარი.
ჯემალ აჯიაშვილი - ქართველი ებრაელი მწერალი, პოეტი, მთარგმნელი. საქართველოს სახელმწიფო საბჭოს წევრი.
ჟიული შარტავა - ქართველი პოლიტიკური, სახელმწიფო და საზოგადო მოღვაწე, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მინისტრთა საბჭოსა და თავდაცვის საბჭოს თავმჯდომარე.
გიული გეგელია - არქიტექტურის საერთაშორისო აკადემიის აკადემიკოსი, საქართველოს დამსახურებული არქიტექტორი.
ანზორ შომახია - ოპერისა და ბალეტის თეატრის სოლისტი (ბარიტონი).
ოთარ დანელია - ქართველი პოლიტიკოსი. საქართველოს სოფლის მეურნეობის მინისტრი 2014-დან 2016 წლამდე.

ფოტოგალერეა

ცენტრალური პარკის შესასვლელი, XX ს. 60-იანი წლები
სასტუმრო ,,ეგრისი" და ჭავჭავაძის ქუჩა, XX ს. 60-იანი წლები

სასტუმრო ,,ეგრისი" და ჭავჭავაძის ქუჩა, XX ს. 60-იანი წლები
კინოთეატრი ,,რუსთაველი", 90-იანი წლები

კინოთეატრი ,,რუსთაველი", 90-იანი წლები
სანატორიუმი მენჯში
გ. ჭყონდიდელის ქუჩა
ჯ. აჯიაშვილის სახელობის პარკი

ჯ. აჯიაშვილის სახელობის პარკი
,,ხსოვნის კუბი" ქალაქის ცენტრალურ პარკში
თეატრის გვერდითი ფასადი

თეატრის გვერდითი ფასადი
თეატრი
რკინიგზის სადგური
შ. ელიავას ქუჩა
ძველი ბაზარი

ძველი ბაზარი
სამხატვრო გალერეა
ხედი საკირეს მთიდან
ქალაქის დასავლეთი ნაწილი. უკანა ფონზე სენაკის სამხედრო ბაზა
ცენტრალური უბანი

ცენტრალური უბანი
ხედი ქუთაისის ქუჩიდან

ხედი ქუთაისის ქუჩიდან
ხედი

ხედი

ქალაქის რუკები

ფაილი:Senaki map,.jpg

ქ. სენაკის რუკა

იხილეთ აგრეთვე

ლიტერატურა

პაატა ცხადაია. „სამეგრელოს გეოგრაფიული სახელწოდებები - სენაკის რაიონი". გამომცემლობა „უნივერსალი" 2013
გივი ელიავა. „სენაკის რაიონის ტოპონიმიკა". საქართველოს სსრ კულტურის სამინისტრო. თბილისი, 1989
სენაკზე მზრუნველთა ინიციატივის ბლოგი

რესურსები ინტერნეტში

სქოლიო

↑ ^1.0 ^1.1 მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014. საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური (ნოემბერი 2014). ციტირების თარიღი: 7 ნოემბერი, 2016.
↑ საქართველოს სატელეფონო კოდები — „სილქნეტი“
↑ საქართველოს საფოსტო ინდექსები — „საქართველოს ფოსტა“
↑ ^4.0 ^4.1 საქართველოს მოსახლეობის 2002 წლის პირველი ეროვნული საყოველთაო აღწერის შედეგბი, ტომი I. საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური (ნოემბერი 2003). ციტირების თარიღი: 7 დეკემბერი, 2016.

[აღწერა_2014-1] 1.0 ^1.1 მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014. საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური (ნოემბერი 2014). ციტირების თარიღი: 7 ნოემბერი, 2016.

[2] საქართველოს სატელეფონო კოდები — „სილქნეტი“

[3] საქართველოს საფოსტო ინდექსები — „საქართველოს ფოსტა“

[აღწერა_2002-4] 4.0 ^4.1 საქართველოს მოსახლეობის 2002 წლის პირველი ეროვნული საყოველთაო აღწერის შედეგბი, ტომი I. საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური (ნოემბერი 2003). ციტირების თარიღი: 7 დეკემბერი, 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ ხაზი 44: / ხაზი 44: @@
 == სახელწოდება ==
 სენაკის ტერიტორიაზე დაარსებული ქალაქური ტიპის დასახლებული პუნქტი  თავდაპირველად იწოდებოდა, როგორც ახალი სენაკი/ახალსენაკი. [[1933]] წელს ქართველი საბჭოთა რევოლუციონერისა და პოლიტიკური მოღვაწის პატივსაცემად მიხა ცხაკაია ეწოდა, [[1976]] წლიდან კი ცხაკაია (ეპითეტის გარეშე). [[1989]] წელს ქალაქს დაუბრუნდა ძველი სახელწოდება „სენაკი“.
 [[სულხან-საბა ორბელიანი]] „სიტყვის კონაში“ ასე განმარტავს სიტყვა „სენაკს“: ''„მცირე სახლაკი. მონაზვნის სადგომი მცირე. კელენი, მცირე სადგომი“''. გადმოცემით, დღევანდელი [[ძველი სენაკი|ძველი სენაკის]] მაცხოვრის შობის სახელობის ეკლესიის მახლობლად შუა საუკუნეებში მოუწყვიათ სასულიერო პირებისთვის ან სავაჭრო დანიშნულებისთვის პატარა ოთახები, საიდანაც, სავარაუდოდ, მომდინარეობს ადგილის სახელწოდება. იტალიელი მისიონერისა და მოგზაურის [[არქანჯელო ლამბერტი|არქანჯელო ლამბერტის]] ცნობით, შესაძლოა, სახელწოდება „სენაკი“ უკავშირდება მდინარე [[ტეხური]]ს ძველ ბერძნულ-რომაულ სახელწოდებას სინაგპი/სინგამე. პოპულარული, ხალხში გავრცელებული მოსაზრების მიხედვით, ტოპონიმი სენაკი (მეგრ. სანაკი) მომდინარეობს ერთ-ერთი მეგრულ-ლაზური ტომის - ზანების სახელწოდებიდან  - (ზანი →სანი →სანაკი).
@@ ხაზი 52: / ხაზი 52: @@
 === დაარსება ===
 [[File:სენაკის რკინიგზის სადგური, XX.jpg|thumb|left|250px|ახალსენაკის რკინიგზის სადგური, XX ს. დასაწყისი]]
 სენაკი დასახელებულია შუა საუკუნეების რამდენიმე საეკლესიო-საისტორიო წყაროში. კერძოდ: „საცაიშლო გამოსავლის დავთრის მინაწერებში“ (1616-1621 წწ.) აღნიშნულია: ''„სენაკს საყდარი მაცხოვრისა ორის მისის სასახლითა“'' (ქსძ, III, გვ. 533); შემდეგი დავთარი გვამცნობს: ''„არის წყარიგზას და სენაკს ოთხი მსახური“'' (ქსძ, III. გვ. 481). 1648 წელს [[ვამეყ III დადიანი|ვამეყ დადიანის]] მიერ შედგენილ „შეწირულობის წიგნში“ აღნიშნულია: ''„სენაკს საყდარი გვთხოვეთ და მოგეცით...“'' (კაკაბაძე, I, გვ. 53) და სხვა. ყველა ამ შემთხვევაში ავტორები გულისხმობენ დღევანდელ [[ძველი სენაკი|ძველი სენაკს]], სადაც თავდაპირველად მდებარებდა მხარის მთავარი სავაჭრო ადგილი და [[სენაკის მაზრა|სენაკის მაზრის]] ადმინისტრაციული ცენტრი.
 [[1871]] წელს დაიწყო [[საქართველოს რკინიგზა|ფოთი-თბილისის რკინიგზის]] მშენებლობა. სხვადასხვა მიზეზთა გამო, რკინიგზის სადგურის აშენება გადაწყდა [[თეკლათი]]ს ტერიტორიაზე დღევანელი ქალაქ სენაკის ტერიტორიაზე. სწორედ სადგურის მშენებლობამ განაპირობა ქალაქური ტიპის დასახლებული პუნქტის წარმოქმნა ახალ ადგილას, რომელმაც უპირატესობა მალე წაართვა ძველ სენაკს. [[1921]] წელს ახალსენაკს ქალაქის სტატუსი ოფიციალურად მიენიჭა.
 === საბჭოთა კავშირის პერიოდი ===
 მხარის ეკონომიკურ და კულტურულ ცენტრად სენაკის ჩამოყალიბებაში [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირი]]ს პერიოდს (1921-1991 წწ.) დიდი მნიშვნელობა ქონდა. ამ დროიდან ქალაქის ტერიტორიაზე ჩნდება სხვადახვა ტიპის ფაბრიკა-ქარხნები, მათ შორის ხალიჩების, ხაოიანი ქსოვილების, საკონსერვო, ყველ-კარაქის, ღვინის, ჩაისა და ტუნგოს გადამამუშავებელი და სხვ. დასაქმების შესაძლებლობების ზრდამ, თავის მხრივ, ქალაქში მოსახლეობა მიიზიდა.
 -იანი წლიდან სენაკთან ახლოს განვითარება დაიწყო ბალნეოლოგიურმა კურორტმა [[მენჯი (კურორტი)|მენჯმა]].
@@ ხაზი 67: / ხაზი 67: @@
 === სსრკ-ის დაშლის (1991 წ.) შემდეგ ===
 [[File:90s senaki.jpg|thumb|250px|სამხედრო შეტაკებები სენაკთან, 90-იანი წლები]]
 საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდგომი წლები სენაკისთვის განსაკუთრებით მძიმე აღმოჩნდა. სწორედ სენაკი მოექცაა [[1991-1992 წლების სამხედრო გადატრიალება|1991-1992 წლების სამოქალაქო ომის]] ერთ-ერთ ეპიცენტრში. შედეგად ქალაქი რამდენიმეჯერ გაიძარცვა და დაიბომბა. სენაკში მოქმედი ფაბრიკა-ქარხნების უმეტესობამ ფუნქციონირება შეწყვიტა და გაპარტახდა. გავერანდა კურორტი [[მენჯი (კურორტი)|მენჯი]]. მოიშალა აქტიური კულტურული ცხოვრება.
 მძიმე ეკონომიკური პირობები დაეტყო ქალაქის მოსახლეობასაც; მოსახლეობის დიდმა ნაწილმა საცხოვრებლად ქვეყნის დედაქალაქსა და საზღვარგარეთს მიაშურა.
@@ ხაზი 74: / ხაზი 74: @@
 == ადმინისტრაცია და პოლიტიკა ==
-სენაკი არის [[სენაკის მუნიციპალიტეტი|სენაკის მუნიციპალიტეტის]] ადმინისტრაციული ცენტრი. მას ყავს საყოველთაო არჩევნების წესით არჩეული გამგებელი. [[2014]] წლიდან სენაკის გამგებლის მოვალეობას გოჩა დგებუაძე ასრულებს.
+სენაკი არის [[სენაკის მუნიციპალიტეტი|სენაკის მუნიციპალიტეტის]] ადმინისტრაციული ცენტრი. მას ჰყავს საყოველთაო არჩევნების წესით არჩეული გამგებელი. [[2014]] წლიდან სენაკის გამგებლის მოვალეობას გოჩა დგებუაძე ასრულებს.
 == კულტურა ==
 === განათლება ===
 სენაკი თავიდანვე განათლების თვალსაჩინო ცენტრი იყო. [[1884]] წელს [[აკაკი წერეთელი|აკაკი წერეთელის]] თაოსნობით [[ძველი სენაკი|ძველ სენაკში]] გაიხსნა [[სენაკის სათავადაზნაურო სასწავლებელი|სათავადაზნაურო სასწავლებელი]]. აქ სწავლობდნენ: [[სიმონ ჯანაშია]], [[არნოლდ ჩიქობავა]], პეტრე ქავთარაძე, [[ვარლამ თოფურია]], [[კონსტანტინე გამსახურდია]].
 [[1882]] წელს სენაკში გადმოტანილ იქნა [[მარტვილი]]ს სასულიერო სასწავლებელი, ხოლო [[1885]] წელს დაარსდა სკოლა.
 დღეს სენაკში არსებობს [[შოთა მესხიას ზუგდიდის სახელმწიფო სასწავლო უნივერსიტეტი|შოთა მესხიას სახელმწიფო სასწავლო უნივერსიტეტი]], ასევე პროფესიული კოლეჯი,  სახელმწიფო და კერძო სკოლები.
 * წმ. ალექსი შუშანიას სახელობის მართლმადიდებლური სკოლა-[http://santalexischool.ge/ გიმნაზია]
 * კერძო-სკოლა „მარიოტა“[http://mariota.ge/]
 * [[სენაკის პირველი სკოლა|გენერალ გენო ადამიას სახელობის პირველი საჯარო სკოლა]]
@@ ხაზი 91: / ხაზი 90: @@
 === თეატრი და მუზეუმები ===
 [[File:შარტავას მუზეუმი, სენაკი.jpg|thumb|250px|ჟ. შარტავას სახელობის მუზეუმი]]
 ახალსენაკში დაარსებისთანავე ჩაეყარა საფუძველი თეატრალურ ცხოვრებას. [[1881]] წელს, ქართული თეატრის დაარსებიდან ორი წლის შემდეგ, პირველი წარმოდგენა დაიდგა სენაკშიც. [[1959]] წლიდან ქალაქს ამშვენებს [[სენაკის დრამატული თეატრი|აკაკი ხორავას სახელობის დრამატული თეატრის]] არქიტექტურულად გამორჩეული შენობა, რომელიც საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლია.
 * [[ჟიული შარტავას მუზეუმი]]
 * [[სენაკის მხარეთმცოდნეობის მუზეუმი]]
 * [[ალექსი (შუშანია)|ალექსი შუშანიას]] (სენაკელი) მუზეუმი
 * 90-იანი წლების მუზეუმი ''(დაგეგმილი)''
 === რელიგია ===
@@ ხაზი 106: / ხაზი 105: @@
 * ნათლისმცემლის სენაკის საკათედრო ტაძარი
 * შხეფის ღვთისმშობლოს მიძნების სახელობის ტაძარი
 * [[საკალანდარიშვილოს ციხე|საკალანდარიშვილოს]] წმ. გიორგის სახელობის ეკლესია
 === სპორტი ===
@@ ხაზი 112: / ხაზი 111: @@
 * ქუჯი - ფუტსალის კლუბი
 * ჯიხა - რაგბის კლუბი
 * [[მარულა]] ([http://www.interpressnews.ge/ge/sazogadoeba/385788-giorgi-kvirikashvili-senakshi-marula-2016-daestsro.html?ar=A ცხენოსნობა)]
 === ბეჭდვითი სიტყვა/მასმედია ===
@@ ხაზი 125: / ხაზი 124: @@
 == არქიტექტურა და ღირსშესანიშნაობანი ==
 [[File:Kostava. Str, Senaki, სენაკი.jpg|მარცხნივ|მინი|აგურის სახლები მ. კოსტავას ქუჩაზე]]
 სენაკის მთავარ არქიტექტურულ ღირშესანიშნაობას წარმოადგენს [[სენაკის დრამატული თეატრი|აკ. ხორავას სახელობის სენაკის დრამატული თეატრი]], რომელიც აგებულია [[ნეობაროკო]]ს სტილში კლასიციზმის ელემენტებით. იგივე არქიტექტურულ სტილს იმეორებს სენაკის რკინიგზის სადგურის შენობა, სამხატვრო სკოლა (ამჟამად [[ჟიული შარტავას მუზეუმი]]) და ე.წ. რკინიგზის საავადმყოფოს შენობა.
 სენაკისთვის დამახასიათებელია 60-70-იან წლებში წითელი აგურით ნაშენი საცხოვრებელი სახლები და პატარა, კოხტა ეზოები, რომელიც გხვდება მთელი ქალაქის ტერიტორიაზე. ქალაქის ცენტრალური ნაწილი ევროპული ტიპის რეგულარული დაგეგმარებითა და განაშენიანებით გამოირჩევა.
@@ ხაზი 148: / ხაზი 147: @@
 === რელიეფი ===
 სენაკის ტერიტორია რელიეფის ფორმის მიხედვით იყოფა ჩრდილოეთ და სამხრეთ ნაწილებად. ჩრდილოეთ მხარეზე ქალაქი, მთელ სიგრძეზე [[შხეფის ციხე|შხეფიდან]] კურორტ [[მენჯი (კურორტი)|მენჯამდე]], მიყვება [[ეკი|ეკის]] მთის კალთებს და მცირე სიმაღლის სერებსა და ბორცვებს. ქალაქის ცენტრი და სამხრეთ ნაწილი ვაკე და გაშლილი ადგილია, რომლის მაქსიმალური სიმაღლე ზღ. დ. 28 მეტრია. ქალაქის ტერიტორია ძირითადად იშლება დასავლეთიდან აღმოსავლეთისაკენ მდინარეების [[ტეხური]]სა და [[ცივი (მდინარე)|ცივის]] (ცი') შორის. ქალაქს შუაში კვეთს პატარა მდინარე [[ფიცუ]] (ტეხურის ერთ-ერთი შენაკადი).
 სენაკი ხელსაყრელი გეოგრაფიული მდებარეობით გამოირჩევა. მას [[სამეგრელო|სამეგრელოს]] რეგიონში ცენტრალური მდებარეობა უჭირავს და აკავშირებს რამდენიმე მუნიციპალიტეტის ცენტრს ერთმანეთთან.
@@ ხაზი 158: / ხაზი 157: @@
 === ტრანსპორტი ===
 ხელსაყრელი გეოგრაფიული მდებარეობიდან გამომდინარე სენაკს კვეთს სახელმწიფოებრივი მნიშვნელობის რამდენიმე საავტომობილო გზა. სენაკი არის თბილისი-სენაკი-ლესელიძის საავტომობილო მაგისტრალის ერთ-ერთი მთავარი პუნქტი. ქვეყნის მთავარ საგზაო მაგისტრალთან სენაკი აკავშირებს ქალაქ [[ფოთი|ფოთს]], [[ჩხოროწყუს მუნიციპალიტეტი|ჩხოროწყუს]] და [[მარტვილის მუნიციპალიტეტი|მარტვილის]]  მუნიციპალიტეტებს.
 ამავდროულად სენაკი წარმოადგენს ფოთი-თბილისი, ზუგდიდი-თბილისი სარკინიგზო ხაზის შემაერთებელ კვანძს.
 გასული საუკუნის 90-იან წლებში სენაკიდან 3 კმ-ში ფუნციონირებდა სამოქალაქო აეროპორტი, საიდნაც ფრენები ხორციელდებოდა როგორც შიდა, ასევე საზღვარგარეთის ქალაქების მიმართულებით.
@@ ხაზი 172: / ხაზი 171: @@
 === ტურიზმი ===
 ქალაქის ცენტრიდან 3 კმ-ით არის დაშორებული ბალნეოლოგიური კურორტი [[მენჯი]]. [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირის]] პერიოდში მას საკავშირო მნიშვნელობის კურორტის სტატუსი ქონდა, სადაც ყოველწლიურად საშუალოდ 10-15 ათასი დამსვენებელი ჩამოდიოდა. კურორტი დღეს აღარ ფუნციონირებს.
 მენჯის გარდა, სამკურნალო-რეკრეაციული და ტურისტული პოტენციალით გამორჩეულია სენაკიდან 17 კმ.-ით დაშორებული [[ნოქალაქევი|ნოქალაქევიც]], რომლის პოპულარულობა ყოველწლიურად იზრდება.
@@ ხაზი 181: / ხაზი 180: @@
 == დაძმობილებული და მეგობარი ქალაქები ==
-*{{flagicon|EST}} [[რაკვერე|რაკვერე,]] [[ესტონეთი]]
+*{{flagicon|EST}} [[რაკვერე]], [[ესტონეთი]]
-*{{flagicon|UKR}} [[ბელაია-ცერკოვი|ბელაია-ცერკოვი,]] [[უკრაინა]]
+*{{flagicon|UKR}} [[ბელაია-ცერკოვი]], [[უკრაინა]]
 *{{flagicon|GEO}} [[გუდაუთა]], [[აფხაზეთი]], [[საქართველო]]
@@ ხაზი 243: / ხაზი 242: @@
 {{სქოლიოს სია}}
-{{თარგი:სენაკის მუნიციპალიტეტი}}
+{{სენაკის მუნიციპალიტეტი}}
 {{სამეგრელო}}
 {{სამეგრელო-ზემო სვანეთი}}