ტანსაცმელი

ტანსაცმელი — სხეულის ხელოვნური საფარველი, რომლის ფორმებს განსაზღვრავს ეთნიკური ნორმები და ეკოლოგიური პირობები, სამეურნეო მდგომარეობა და ხალხთა შორის კულტურულ-ისტორიული კავშირი. ქვის ხანაში ადამიანმა ისწავლა ტყავის დამუშავება, ნაჭრების ერთმანეთზე გადაბმის ხერხი, უფრო გვიან აითვისა ქსოვის ტექნიკა.

ტანსაცმლის პირველყოფილი სახეა შეუკერავი ტანსაცმელი — მოსასხამები და სხეულის გარკვეული ნაწილების დასაფარავი ნაჭრები. პირველიდან განვითარდა სამხრე, მეორიდან — წელსქვედა სამოსელი. ფეხის უმარტივესი საფარავი საფუძვლად დაედო ფეხსაცმლის ფორმებს.

ტანსაცმლის ჩამოყალიბებაზე დიდი გავლენა მოახდინა კლიმატურმა პირობებმა. ტროპიკულ ქვეყნებში დამკვიდრდა ტეძოზე შემოსახვევი სამოსელი, ცივსა და არქტიკულ ქვეყნებში — ბეწვის ტანსაცმელი.

საზოგადოების განვითარების გარკვეულ ეტაპზე ერთმანეთს გაემიჯნა ქალისა და მამაკაცის, გათხოვილი და გაუთხოვარი ქალის, ყოველდღიური და სადღესასწაულო, რიტუალური, საქორწილო, სამგლოვიარო და სხვა ტანსაცმელი. გაჩნდა ტანსაცმლის პროფესიული და კლასობრივი სახეები. ძვ. ხალხებიდან სიშიშვლეს მხოლოდ ბერძნები არ ერიდებოდნენ, მაგრამ ბერძნულ გემოვნებას ბრძოლა გამოუცხადა ქრისტიანობამ, ბიზანტიაში დაიწყეს მძიმე ქსოვილისაგან შეკერილი სამოსლის ტარება, რომელშიც ადამიანის სხეული გაუჩინარდა. სხეულის წარმომჩენი სამოსელი უფრო მოგვიანებით გაჩნდა ევროპის ხალხებში, რასაც საფუძვლად დაედო ჩრდილოეთიდან და აღმოსავლეთიდან წამოსული ელემენტები — შარვალი და ხალათი.

რესურსები ინტერნეტში

• BBC Wiltshire Dents Glove Museum
• International Textile and Apparel Association, scholarly publications
• German Hosiery Museum (English language)
• Molecular Evolution of Pediculus humanus and the Origin of Clothing by Ralf Kittler, Manfred Kayser and Mark Stoneking (.PDF file)
• Cornell Home Economics Archive: Research, Tradition, History (HEARTH)