აზატ-ხანი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია]

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

შიდახაზური

15:51, 23 თებერვალი 2016-ის ვერსია

აზატ-ხან ავღანი (პუშტუ آزاد خان افغان), ან აზატ-შაჰ ავღანი (პუშტუ آزاد شاه افغان; გ. 1781) — პუშტუნების სამხედრო მეთაური. 1747 წლიდან, ნადირ-შაჰის გარდაცვალების შემდეგ, დასავლეთ ირანის ტახტის მთავარი პრეტენდენტი^[1].

აზატ-ხანი ფაქტობრივად ხელისუფლების სათავეში იყო 1752-1757 წლებში და აკონტროლებდა აზერბაიჯანის ნაწილს ქალაქ ურმიამდე, ჩრდილოეთ და ჩრდილო-დასავლეთ ირანს, სამხრეთ-დასავლეთი თურქმენეთისა და აღმოსავლეთი ქურთისტანის ტერიტორიებს. აზატ-ხანი იყო დურანის სახელმწიფოს დამაარსებლის აჰმად-შაჰ დურანის თანამედროვე.

აზატ-ხანი დაიბადა ავღანეთის პროვინცია ღაზნში, ქალაქ ანდარში. იგი ნადირ-შაჰის არმიას შეუერთდა დაახლოებით 1738 წელს და მიიღო მონაწილეობა ირანსა და ინდოეთში მის მიერ გამართულ ლაშქრობებში. ნადირ-შაჰის მკვლელობის პერიოდში მსახურობდა აზერბაიჯანში ასლან-ხანთან^[1].

აზატ-ხანმა ითამაშა მნიშვნელოვანი როლი ხელისუფლებისათვის ბრძოლაში, რომელიც დასრულდა ნადირ-შაჰის მკვლელობით. იგი სასწრაფოდ გადავიდა ნადირ შაჰის მემკვიდრის იბრაჰიმ აფშარის მხარეს და მოიპოვა ხანის ტიტული. 1749 წელს იბრაჰიმ აფშარიც დაამხო შაჰრუჰმა. აზატ-ხანი კი აგრძელებდა ირანში მიმდინარე არეულობაში მონაწილეობას. დასავლეთ ირანში ქურთებთან და ოსმალებთან კავშირში და ერეკლე II-სთან დადებული ხელშეკრულების საფუძველზე 1752 წლისათვის თითქმის მთლიანად დაიმორჩილა ტერიტორია არდებილიდან ურმიამდე^[1].

აზატ-ხანი დამარცხდა ყირხბულახის ბრძოლაში ქართლ-კახეთის მეფე ერეკლე II-სთან ბრძოლაში და ვერ შეძლო ძალაუფლების გამყარება სამხრეთ ამიერკავკასიაში. ამის შემდეგ იგი ცდილობდა ქერიმ-ხანის წინააღმდეგ ბრძოლას, მაგრამ აქაც მარცხი განიცადა.1754 წელს ფათ-ალი-შაჰთან ერთად თავს დაესხა ქერიმ-ხანს და დაიკავა შირაზი.

1757 წლისათვის მას დაწინაურებულმა ყაჯარებმა წაართვეს ისპაანი, თავრიზი და ურმია. აზატ-ხანი ბაღდადში გაიქცა, ხოლო 1760 წელს გადავიდა თბილისში და თავშესაფარი ითხოვა ქართლ-კახეთის მეფე ერეკლე II-სთან. 1762 წელს ერეკლე II-მ იგი ქერიმ-ხანს გადასცა. ქერიმ-ხანმა იგი საპატიო პენსიაზე გაუშვა და გააგზავნა შირაზში.

აზატ-ხანი გარდაიცვალა 1781 წელს და ანდერძის თანახმად დაკრძალეს ქაბულში.

იხილეთ აგრეთვე

ყირხბულახის ბრძოლა

რესურსები ინტერნეტში

Hukm by Azad Khan Afghan (assignment by Azad Khan Afghan), original assignment and English translation.

სქოლიო

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 Perry, J. R. (1987), "Āzād Khan Afḡān", in: ენციკლოპედია ირანიკა, Vol. III, Fasc. 2, pp. 173-174. Online (Accessed February 20, 2012).

[iranica-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 Perry, J. R. (1987), "Āzād Khan Afḡān", in: ენციკლოპედია ირანიკა, Vol. III, Fasc. 2, pp. 173-174. Online (Accessed February 20, 2012).

[1]

@@ ხაზი 1: / ხაზი 1: @@
-{{მუშავდება|1=[[სპეციალური:Contributions/Jaba1977|Jaba1977]]|2=2016 წლის 23 თებერვალი}}
 '''აზატ-ხან ავღანი''' ({{lang-ps|آزاد خان افغان}}), ან '''აზატ-შაჰ ავღანი''' ({{lang-ps|آزاد شاه افغان}}; გ. [[1781]]) — [[პუშტუნები]]ს სამხედრო მეთაური. [[1747]] წლიდან, [[ნადირ-შაჰი]]ს გარდაცვალების შემდეგ, დასავლეთ [[ირანი]]ს ტახტის მთავარი პრეტენდენტი<ref name="iranica">Perry, J. R. (1987), "Āzād Khan Afḡān", in: ''[[ენციკლოპედია ირანიკა]]'', Vol. III, Fasc. 2, pp. 173-174. [http://www.iranicaonline.org/articles/azad-khan-afgan-d Online] (Accessed February 20, 2012).</ref>.
@@ ხაზი 6: / ხაზი 5: @@
 აზატ-ხანი დაიბადა [[ავღანეთი]]ს პროვინცია [[ღაზნის პროვინცია|ღაზნში]], ქალაქ [[ანდარი (ღაზნი)|ანდარში]]. იგი [[ნადირ-შაჰი]]ს არმიას შეუერთდა დაახლოებით [[1738]] წელს და მიიღო მონაწილეობა  [[ირანი|ირანსა]] და [[ინდოეთი|ინდოეთში]] მის მიერ გამართულ ლაშქრობებში. ნადირ-შაჰის მკვლელობის პერიოდში მსახურობდა აზერბაიჯანში ასლან-ხანთან<ref name="iranica"/>.
-აზატ-ხანმა ითამაშა მნიშვნელოვანი როლი ხელისუფლებისათვის ბრძოლაში, რომელიც დასრულდა ნადირ-შაჰის მკვლელობით. იგი სასწრაფოდ გადავიდა ნადირ შაჰის მემკვიდრის [[იბრაჰიმ აფშარი]]ს მხარეს და მოიპოვა ხანის ტიტული. [[1749]] წელს იბრაჰიმ აფშარიც დაამხო [[შაჰ რუჰ აფშარი|შაჰრუჰმა]]. აზატ-ხანი კი აგრძელებდა ირანში მიმდინარე არეულობაში მონაწილეობას. დასავლეთ ირანში ქურთებთან და ოსმალებთან კავშირში და [[ერეკლე II]]-სთან დადებული ხელშეკრულების საფუძველზე [[1752]] წლისატვის თითქმის მთლიანად დაიმორჩილა ტერიტორია [[არდებილი|არდებილიდან]] ურმიამდე<ref name="iranica"/>.
+აზატ-ხანმა ითამაშა მნიშვნელოვანი როლი ხელისუფლებისათვის ბრძოლაში, რომელიც დასრულდა ნადირ-შაჰის მკვლელობით. იგი სასწრაფოდ გადავიდა ნადირ შაჰის მემკვიდრის [[იბრაჰიმ აფშარი]]ს მხარეს და მოიპოვა ხანის ტიტული. [[1749]] წელს იბრაჰიმ აფშარიც დაამხო [[შაჰ რუჰ აფშარი|შაჰრუჰმა]]. აზატ-ხანი კი აგრძელებდა ირანში მიმდინარე არეულობაში მონაწილეობას. დასავლეთ ირანში ქურთებთან და ოსმალებთან კავშირში და [[ერეკლე II]]-სთან დადებული ხელშეკრულების საფუძველზე [[1752]] წლისათვის თითქმის მთლიანად დაიმორჩილა ტერიტორია [[არდებილი|არდებილიდან]] ურმიამდე<ref name="iranica"/>.
 აზატ-ხანი დამარცხდა [[ყირხბულახის ბრძოლა]]ში [[ქართლ-კახეთის სამეფო|ქართლ-კახეთის]] მეფე ერეკლე II-სთან ბრძოლაში და ვერ შეძლო ძალაუფლების გამყარება სამხრეთ  ამიერკავკასიაში.  ამის შემდეგ იგი ცდილობდა [[ქერიმ-ხანი]]ს წინააღმდეგ ბრძოლას, მაგრამ აქაც მარცხი განიცადა.[[1754]] წელს ფათ-ალი-შაჰთან ერთად თავს დაესხა ქერიმ-ხანს და დაიკავა შირაზი.
-[[1757]] წლისათვის მას დაწინაურებულმა ყაჯარებმა წაართვეს [[ისპაანი]], [[თავრიზი]] და [[ურმია (ქალაქი)|ურმია]]. აზატ-ხანი [[ბაღდადი|ბაღდადში]] გაიქცა, ხოლო [[1760]] წელს გადავიდა [[თბილისი|თბილისში]] და თავშესაფარი ითხოვა ქართლ-კახეთის მეფე [[ერეკლე II]]-სთან. [[1762]] წელს ერეკლე II-მ იგი ქერიმ ხანს გადასცა. ქერიმ ხანმა იგი საპატიო პენსიაზე გაუშვა და გააგზავნა შირაზში.
+[[1757]] წლისათვის მას დაწინაურებულმა ყაჯარებმა წაართვეს [[ისპაანი]], [[თავრიზი]] და [[ურმია (ქალაქი)|ურმია]]. აზატ-ხანი [[ბაღდადი|ბაღდადში]] გაიქცა, ხოლო [[1760]] წელს გადავიდა [[თბილისი|თბილისში]] და თავშესაფარი ითხოვა ქართლ-კახეთის მეფე [[ერეკლე II]]-სთან. [[1762]] წელს ერეკლე II-მ იგი ქერიმ-ხანს გადასცა. ქერიმ-ხანმა იგი საპატიო პენსიაზე გაუშვა და გააგზავნა [[შირაზი|შირაზში]].
 აზატ-ხანი გარდაიცვალა [[1781]] წელს და ანდერძის თანახმად დაკრძალეს [[ქაბული|ქაბულში]].
+==იხილეთ აგრეთვე==
+* [[ყირხბულახის ბრძოლა]]
 ==რესურსები ინტერნეტში==