აზატ-ხანი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
No edit summary |
No edit summary |
||
| ხაზი 4: | ხაზი 4: | ||
აზატ-ხანი ფაქტობრივად ხელისუფლების სათავეში იყო [[1752]]-[[1757]] წლებში და აკონტროლებდა აზერბაიჯანის ნაწილს ქალაქ [[ურმია (ქალაქი)|ურმიამდე]], ჩრდილოეთ და ჩრდილო-დასავლეთ ირანს, სამხრეთ-დასავლეთი [[თურქმენეთი]]სა და აღმოსავლეთი ქურთისტანის ტერიტორიებს. აზატ-ხანი იყო [[დურანის სახელმწიფო]]ს დამაარსებლის [[აჰმად-შაჰ დურანი]]ს თანამედროვე. |
აზატ-ხანი ფაქტობრივად ხელისუფლების სათავეში იყო [[1752]]-[[1757]] წლებში და აკონტროლებდა აზერბაიჯანის ნაწილს ქალაქ [[ურმია (ქალაქი)|ურმიამდე]], ჩრდილოეთ და ჩრდილო-დასავლეთ ირანს, სამხრეთ-დასავლეთი [[თურქმენეთი]]სა და აღმოსავლეთი ქურთისტანის ტერიტორიებს. აზატ-ხანი იყო [[დურანის სახელმწიფო]]ს დამაარსებლის [[აჰმად-შაჰ დურანი]]ს თანამედროვე. |
||
აზატ-ხანი დაიბადა [[ავღანეთი]]ს პროვინცია [[ღაზნის პროვინცია|ღაზნში]], ქალაქ [[ანდარი (ღაზნი)|ანდარში]]. იგი [[ნადირ-შაჰი]]ს არმიას შეუერთდა დაახლოებით [[1738]] წელს და მიიღო მონაწილეობა [[ირანი|ირანსა]] და [[ინდოეთი|ინდოეთში]] მის მიერ გამართულ ლაშქრობებში. ნადირ-შაჰის მკვლელობის პერიოდში მსახურობდა აზერბაიჯანში ასლან-ხანთან<ref name="iranica"/>. |
|||
აზატ-ხანმა ითამაშა მნიშვნელოვანი როლი ხელისუფლებისათვის ბრძოლაში, რომელიც დასრულდა ნადირ-შაჰის მკვლელობით. იგი სასწრაფოდ გადავიდა ნადირ შაჰის მემკვიდრის [[იბრაჰიმ აფშარი]]ს მხარეს და მოიპოვა ხანის ტიტული. [[1749]] წელს იბრაჰიმ აფშარიც დაამხო [[შაჰ რუჰ აფშარი|შაჰრუჰმა]]. აზატ-ხანი კი აგრძელებდა ირანში მიმდინარე არეულობაში მონაწილეობას. დასავლეთ ირანში ქურთებთან და ოსმალებთან კავშირში და [[ერეკლე II]]-სთან დადებული ხელშეკრულების საფუძველზე [[1752]] წლისატვის თითქმის მთლიანად დაიმორჩილა ტერიტორია [[არდებილი|არდებილიდან]] ურმიამდე<ref name="iranica"/>. |
|||
აზატ-ხანი დამარცხდა [[ყირხბულახის ბრძოლა]]ში [[ქართლ-კახეთის სამეფო|ქართლ-კახეთის]] მეფე ერეკლე II-სთან ბრძოლაში და ვერ შეძლო ძალაუფლების გამყარება სამხრეთ ამიერკავკასიაში. ამის შემდეგ იგი ცდილობდა [[ქერიმ-ხანი]]ს წინააღმდეგ ბრძოლას, მაგრამ აქაც მარცხი განიცადა.[[1754]] წელს ფათ-ალი-შაჰთან ერთად თავს დაესხა ქერიმ-ხანს და დაიკავა შირაზი. |
|||
[[1757]] წლისათვის მას დაწინაურებულმა ყაჯარებმა წაართვეს ისპაანი, თავრიზი და ურმია. აზატ-ხანი ბაღდადში გაიქცა, ხოლო [[1760]] წელს გადავიდა [[თბილისი|თბილისში]] და თავშესაფარი ითხოვა ქართლ-კახეთის მეფე [[ერეკლე II]]-სთან. |
|||
==სქოლიო== |
==სქოლიო== |
||
15:44, 23 თებერვალი 2016-ის ვერსია
{{subst:ET|თარგის გამოყენების შეცდომა! ეს თარგი გამოიყენება subst-ის მეშვეობით. პრობლემის აღმოსაფხვრელად ჩაანაცვლეთ თარგი {{მუშავდება}} თარგით {{subst:მუშავდება}}.}}{{მუშავდება/ძირი|[[სპეციალური:Contributions/{{subst:REVISIONUSER}}|{{subst:REVISIONUSER}}]].|{{subst:CURRENTDAY}}|{{subst:CURRENTMONTH}}|{{subst:CURRENTYEAR}}}} აზატ-ხან ავღანი (პუშტუ آزاد خان افغان), ან აზატ-შაჰ ავღანი (პუშტუ آزاد شاه افغان; გ. 1781) — პუშტუნების სამხედრო მეთაური. 1747 წლიდან, ნადირ-შაჰის გარდაცვალების შემდეგ, დასავლეთ ირანის ტახტის მთავარი პრეტენდენტი[1].
აზატ-ხანი ფაქტობრივად ხელისუფლების სათავეში იყო 1752-1757 წლებში და აკონტროლებდა აზერბაიჯანის ნაწილს ქალაქ ურმიამდე, ჩრდილოეთ და ჩრდილო-დასავლეთ ირანს, სამხრეთ-დასავლეთი თურქმენეთისა და აღმოსავლეთი ქურთისტანის ტერიტორიებს. აზატ-ხანი იყო დურანის სახელმწიფოს დამაარსებლის აჰმად-შაჰ დურანის თანამედროვე.
აზატ-ხანი დაიბადა ავღანეთის პროვინცია ღაზნში, ქალაქ ანდარში. იგი ნადირ-შაჰის არმიას შეუერთდა დაახლოებით 1738 წელს და მიიღო მონაწილეობა ირანსა და ინდოეთში მის მიერ გამართულ ლაშქრობებში. ნადირ-შაჰის მკვლელობის პერიოდში მსახურობდა აზერბაიჯანში ასლან-ხანთან[1].
აზატ-ხანმა ითამაშა მნიშვნელოვანი როლი ხელისუფლებისათვის ბრძოლაში, რომელიც დასრულდა ნადირ-შაჰის მკვლელობით. იგი სასწრაფოდ გადავიდა ნადირ შაჰის მემკვიდრის იბრაჰიმ აფშარის მხარეს და მოიპოვა ხანის ტიტული. 1749 წელს იბრაჰიმ აფშარიც დაამხო შაჰრუჰმა. აზატ-ხანი კი აგრძელებდა ირანში მიმდინარე არეულობაში მონაწილეობას. დასავლეთ ირანში ქურთებთან და ოსმალებთან კავშირში და ერეკლე II-სთან დადებული ხელშეკრულების საფუძველზე 1752 წლისატვის თითქმის მთლიანად დაიმორჩილა ტერიტორია არდებილიდან ურმიამდე[1].
აზატ-ხანი დამარცხდა ყირხბულახის ბრძოლაში ქართლ-კახეთის მეფე ერეკლე II-სთან ბრძოლაში და ვერ შეძლო ძალაუფლების გამყარება სამხრეთ ამიერკავკასიაში. ამის შემდეგ იგი ცდილობდა ქერიმ-ხანის წინააღმდეგ ბრძოლას, მაგრამ აქაც მარცხი განიცადა.1754 წელს ფათ-ალი-შაჰთან ერთად თავს დაესხა ქერიმ-ხანს და დაიკავა შირაზი.
1757 წლისათვის მას დაწინაურებულმა ყაჯარებმა წაართვეს ისპაანი, თავრიზი და ურმია. აზატ-ხანი ბაღდადში გაიქცა, ხოლო 1760 წელს გადავიდა თბილისში და თავშესაფარი ითხოვა ქართლ-კახეთის მეფე ერეკლე II-სთან.
სქოლიო
- ↑ 1.0 1.1 1.2 Perry, J. R. (1987), "Āzād Khan Afḡān", in: ენციკლოპედია ირანიკა, Vol. III, Fasc. 2, pp. 173-174. Online (Accessed February 20, 2012).