გიორგი X

გიორგი X
ქართლის მეფე
მმართ. დასაწყისი:	1600
მმართ. დასასრული:	1606
წინამორბედი:	დავით XI
მემკვიდრე:	ლუარსაბ II
პირადი ცხოვრება
დაბ. თარიღი:	1560
გარდ. თარიღი:	1606 წლის 7 სექტემბერი
შვილები:	1.ლუარსაბ II 2.ელენე (ლელა) 3.ხორეშანი
დინასტია:	ბაგრატიონები
მამა:	სიმონ I
გიორგი X ვიკისაწყობში

გიორგი X (დ. 1560-1565 შორის — გ. 1606) — ქართლის მეფე 1600-1606 წლებში. სიმონ I-ის ძე.

ბიოგრაფია

უფლისწულობაში ოსმალთა წინააღმდეგ ქართლის 1598-1599 აჯანყების ერთ-ერთი მეთაური იყო. 1599 სათავეში ედგა შიდა ქართლის ჯარს და დავალებული ჰქონდა აჯანყების ჩასაქრობად ქართლში შემოსულ ოსმალთა ლაშქრისაგან გორის დაცვა. ნახიდურის ბრძოლაში (1599) ქართველთა დამარცხებისა და სიმონ I-ის დატყვევების შემდეგ გიორგი X უკან გაბრუნებულ ოსმალებს დაედევნა, მაგრამ ვერ მიეწია და ქართლში დაბრუნდა. 1601 ოსმალთაგან გაათავისუფლა ლორე. ირან-ოსმალეთის 1602-1612 ომში იძულებული იყო ქართლის ლაშქრით ებრძოლა ირანის მხარეზე. 1603-1604 მონაწილეობდა ერევნის აღებაში. 1604 აბას I-ის ნებართვით ქართლში დაბრუნდა თბილისსა და ახალციხეში მდგარი ოსმალების წინააღმდეგ საბრძოლველად. აბას I-მა გიორგი X-ს წაართვა ლორე-დებედის ხეობა — საქართველოს უმნიშვნელოვანესი სტრატეგიული მხარე სამხრეთით. გიორგი X-ის დროს, 1604-1605, საფუძველი ჩაეყარა რუსეთისა და ქართლის პოლიტიკურ ურთიერთობას: მიღწეულ იქნა შეთანხმება, რითაც რუსეთ-ქართლის კავშირი და რუსეთის მფარველობა განმტკიცებული უნდა ყოფილიყო გიორგი X-ის ასულის ელენესა და თედორე ბორისის ძე გოდუნოვის დაქორწინებით. მაგრამ რუსეთის საშინაო მდგომარეობის გაუარესებამ და პოლონეთ-შვედეთის ინტერვენციის დაწყებამ ეს გეგმა ჩაშალა და ორ ქვეყანას შორის დიპლომატიური ურთიერთობაც შეწყდა.

ოჯახი

ქართული წყაროების მიხედვით გიორგი მეფეს ორი ქალიშვილი ჰყავდა. ბერი ეგნატაშვილისა და ვახუშტის ცნობით, ერთს რქმევია თინათინი, მეორეს — ხორეშანი. ფარსადან გორგიჯანიძე ორ დას გვისახელებს, რომელტაგან ერთს რქმევია ლელა, მეორეს ხორეშანი. ორ დას ელენესა და ხორეშანს ასახელებენ ანტონ კათალიკოსი და იოანე ბატონიშვილი. კორნელი კეკელიძემ დაასაბუთა, რომ ლუარსაბის დები არიან ელენე და ხორეშანი. ლელა ელენეს მეორე სახელია, რომელიც მისთვის შემდეგ შეურქმევიათ. კორნელი კეკელიძის აზრით, ლელა-ელენე უფროსი და ყოფილა. იგი გიორგი მეფის ასულია, რომელსაც რუსი ელჩები თხოულობდნე ბორის გოდუნოვის ძის თევდორესათვის. ეს ქორწინება არ შედგა. ლელა-ელენე თვით შაჰ-აბასს უთხოვია ცოლად და „ფათმან სულთან ბეგუმი“ დაურქმევია. შემდეგ ლელა შაჰ-აბასს ფეიქარ-ხანისათვის მიუცია. ეს მომხდარა მას შემდეგ, რაც შაჰმა ლუარსაბ მეფე გუდაბყალის ციხეში მოაშთობინა (1622), რადგანაც ამ აქტის შემდეგ შაჰი უკვე აღარ ენდობოდა ლელას.

ლიტერატურა

• გუჩუა ვ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 3, თბ., 1978. — გვ. 161.
• მ. გუგუშვილი, „თეიმურაზ პირველის ცხოვრების გზა“, თბ. 1979

გიორგი X ბაგრატიონთა დინასტია დაიბადა: 1560-დან 1565-მდე გარდაიცვალა: 1606
წინამორბედი: დავით XI	ქართლის მეფე    1600–1606	შემდეგი: ლუარსაბ II