კოტე მარჯანიშვილი: განსხვავება გადახედვებს შორის

კოტე მარჯანიშვილი
კოტე მარჯანიშვილი
დაბადების სახელი	კონსტანტინე მარჯანიშვილი
დაბადების თარიღი	9 ივნისი, 1872; ყვარელი, რუსეთის იმპერია
გარდაცვალების თარიღი	17 აპრილი, 1933; მოსკოვი
ეროვნება	ქართველი
მოქალაქეობა	საქართველოს სსრ
ქვეშევრდომობა	რუსეთის იმპერია
განათლება	თბილისის პირველი გიმნაზია
პროფესია	რეჟისორი
მშობლები	მამა: ალექსანდრე მარჯანიშვილი; დედა: ელისაბედ ჭავჭავაძე
ჯილდოები	საქართველოს სახალხო არტისტი (1934)

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა

[შემოწმებული ვერსია]

← წინა ცვლილება შემდეგი ცვლილება →

შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა

ვიზუალურივიკიტექსტი

შიდახაზური

17:22, 17 აგვისტო 2015-ის ვერსია

სხვა მნიშვნელობებისთვის იხილეთ მარჯანიშვილი.

კოტე მარჯანიშვილი (დ. 28 მაისი/9 ივნისი, 1872, ყვარელი — გ. 17 აპრილი, 1933, მოსკოვი) — საბჭოთა ეპოქის ქართველი რეჟისორი. საქართველოს სსრ სახალხო არტისტი (1931]).

ბიოგრაფია

ოჯახი

კოტე მარჯანიშვილის მამა, ალექსანდრე ანდრიას ძე მარჯანიშვილი (მარჯანოვი, გ. 1876) იყო რუსეთის არმიის ვიცე-პოლკოვნიკი, ფრანგულიდან თარგმნა ალექსანდრე დიუმას „ორი დიანა“; დედა, ელისაბედ სოლომონის ასული ჭავჭავძე (დ. 1850 — გ. წ. უცნობია) იყო აკაკი წერეთლის წერილების ადრესატი, ხოლო ილია ჭავჭავაძემ მას ლექსი „გახსოვს, ტურფავ...“ მიუძღვნა. ალექსანდრე მარჯანიშვილის და — მაგდალინა იყო პუბლიცისტ სერგეი მესხის დედა და მსახიობ ვერიკო ანჯაფარიძის დიდი ბებია.

კოტე მარჯანიშვილს ჰყავდა ორი და — თამარი და ნინო. უფროსი და — თამარი 1890 წლიდან ბოდბის, შემდგომ სერაფიმო-ზნამენსკის ქალთა მონასტერის წინამძღვარი (იღუმენია) იყო; უმცროსი და — ნინო ცოლად ჰყავდა ექიმ გრიგოლ ელიავას. მათი ვაჟი გიორგი ელიავა იყო ცნობილი მიკრობიოლოგი და საზოგადო მოღვაწე.

განათლება

განათლება მიიღო თბილისის პირველ გიმნაზიაში, სადაც ხშირად მონაწილეობდა სასკოლო წარმოდგენებში. მარჯანიშვილი პირველად გამოვიდა 1894 წელს ქუთაისის დრამატულ დასში, რომელსაც კოტე მესხი ხელმძღვანელობდა. ამავე წელს 27 ნოემბერს დებიუტი ჰქონდა თბილისის სცენაზე, შეასრულა ერეკლეს როლი აკაკი წერეთლის დრამატულ პოემაში „პატარა კახი“. 1897] წელს მარჯანიშვილი რუსეთში გაემგზავრა. მსახიობობდა ქ. ელიზავეტგრადში, ქერჩში, ბაქოში, ტაშკენტში, აშხაბადში, ტულაში, ლუგანსკში, ვიატკაში.

კარიერა

1900-1901 წლებში სათეატრო სეზონში ვიატკაში დადგა ანტონ ჩეხოვის პიესა „ძია ვანია“. 1904-იდან მოღვაწეობდა, როგორც რეჟისორი. 1904-1905 და 1905-1906 სეზონში მიიწვიეს კ. ნეზლობინის დრამატულ დასის რეჟისორად რიგაში, სადაც დადგა მაქსიმ გორკის პიესა „მოაგარაკენი“. 1905 წლის რევოლუციის დღეებში მარჯანიშვილი დაუახლოვდა გორკის. იგი მონაწილეობდა პოლიტიკურ დემონსტრაციებში, გამოდიოდა მიტინგებზე. დიდ ყურადღებას უთმობდა თეატრის რევოლუციურ სულისკვეთებას, მოქალაქეობრივ პათოსს, სადღესასწაულო განწყობილებას. მარჯანიშვილი რეჟისორად მუშაობდა ხარკოვის (1906-1907), კიევის (1907-1908), ოდესის (1908-1909) დრამატულ დასებში.

1909 წლიდან მოსკოვის კ. ნეზლობინის თეატრის რეჟისორი იყო. ამ პერიოდში ალექსანდრე სუმბათაშვილთან ერთად აქტიურ დახმარებას უწევდა ქართველ რეჟისორებს ვალერიან შალიკაშვილს დაახტანგ მჭედლიშვილს, რომლებიც მოსკოვის სამხატვრო თეატრის სტუდიაში სწავლობდნენ. მოსკოვში მონაწილეობდა ქართული დრამატული სტუდიის შექმნაში. 1910-1913 წლებში მოღვაწეობდა მოსკოვის სამხატვრო თეატრში, სადაც დადგა კნუტ ჰამსუნის „ცხოვრების ბრჭყალებში“ (1911), ჰენრიკ იბსენის „პერ გიუნტი“ (1912); მონაწილეობა მიიღო თეოდორე დოსტოევსკის „ძმები კარამაზოვების“ დადგმაში (1910), და ჰენრი კრეგის დადგმის „ჰამლეტის“ განხორციელებაში.

1912 წელს კიევში, სოლოვცოვის თეატრში დადგა პიესა-პანტომიმა „ცრემლები“. მაშინ ჰქონდა პირველი შეხება მარჯანიშვილს კინემატოგრაფთან. კინომეწარმე ალექსანდრე ხანჟონკოვმა პიესა ფირზე გადაიტანა, მან კამერა სცენის წინ ფრონტალურად დადგა და ყველაფერი გადაიღო. რუსულმა პრესამ ფილმი წლის საუკეთესო ნამუშევრად აღიარა. 1916 წელს ის გაემგზავრა პეტროგრადში, სადაც მან გააფორმა ხელშეკრულება, რომლის მიხედვით 24 სურათი უნდა გადაეღო, მაგრამ მხოლოდ ერთი, „ყოვლისშემძლე სიყვარული“ გადაიღო. მარჯანიშვილმა მალე დატოვა ატელიე, იმ მიზეზით, რომ მეპატრონე დრანკოვი მეშჩანური დრამების დადგმას ითხოვდაო.

1913 წელს მარჯანიშვილმა მოსკოვში დააარსა „თავისუფალი თეატრი“, სადაც თეატრალურ რუტინას დაუპირისპირა სინთეზური თეატრის პრინციპი, ცდილობდა აღეზარდა ყოველმხრივ განვითარებული მსახიობი, რომელიც გამოვიდოდა ოპერაში, დრამაში, პანტომიმაში. თეატრმა მხოლოდ ერთი სეზონი (1913-1914) იარსება. მარჯანიშვილმა აქ დადგა: მოდესტ მუსორგსკის ოპერა „სოროჩინცის ბაზრობა“, ჟაკ ოფენბახის ოპერეტა „მშვენიერი ელენე“, შნიცლერ-დონანის პანტომიმა „პიერეტას საბურველი“ და სხვა. მარჯანიშვილი ხელმძღვანელობდა თეატრებს დონის როსტოვში (1914-1915), „ბუფის“ (1916-1917) და მინიატიურების თეატრს (1917-1918) პეტროგრადში. 1919 წელს მარჯანიშვილმა კიევში, სოლოვცოვის თეატრში, დადგა ლოპე დე ვეგას დრამა „ცხვრის წყარო“, ეს დადგმა შევიდა საბჭოთა თეატრის ისტორიაში, როგორც პირველი საბჭოთა სპექტაკლი. 1920 წელს მარჯანიშვილმს პეტროგრადში დააარსა კომიკური ოპერის თეატრი, რომელშიც საინტერესო დადგმები განახორციელა.

1922 წელს მარჯანიშვილი საქართველოს სსრ-ში დაბრუნდა და საფუძველი ჩაუყარა ქართულ საბჭოთა თეატრს. მან სათუთად შემოინახა რევოლუციამდელი ქართული თეატრის დემოკრატიული და რეალისტური ტრადიციები, გაამდიდრა ისინი რევოლუციური იდეებით. თეატრში ის თამამად იყენებდა კინოს შესაძლებლობებს

1922 წელს მარჯანიშვილმა რუსთაველის თეატრში დადგა რევოლუციურ-ჰეროიკული სპექტაკლი ლოპე და ვეგას „ცხვრის წყარო“, რომელიც ქართული თეატრის განახლებას დაედო საფუძვლად. 1926 წლამდე მარჯანიშვილი სათავეში ედგა რუსთაველის თეატრს. აქ მან დადგა ზურაბ ანტონოვის „მზის დაბნელება საქართველოში“ (1922), გიორგი ერისთავის „გაყრა“ (1923), მოლიერის „გააზნაურებული მდაბიო“ (1924; მიხეილ ქორელთან ერთად), უილიამ შექსპირის „ჰამლეტი“ (1925) და სხვა.

1924-1928 წლებში მარჯანიშვილი მოღვაწეობდა ქართულ კინოში. კინოში ახალმა ხელოვნებამ ჩარჩოებში მოაქცია იგი და შეზღუდა მისი შესაძლებლობები, რადგან მისი მთავარი იარაღი, ხმა და მეტყველება, ვერ გამოიყენა და მიმართა გამომსახველობით ხერხებს, კერძოდ კი ჟესტიკულაციას, რამაც ვერ მოიტანა სასურველი შედეგი. კინოში მას მონტაჟი მიაჩნდა გადამწყვეტ ფაქტორად. მარჯანიშვილმა ექვსი სხვადასხვა ჟანრის, განსხვავებული ფილმი გადაიღო: „ქარიშხლის წინ“ (1924), „სამანიშვილის დედინაცვალი“ (1924), „ამოკი“ (1927), „კრაზანა“ (1928), „კომუნარის ჩიბუხი“ (1929)

1928 წელს ქუთაისში დააარსა დრამატული თეატრი მე-2 სახელმწიფო თეატრის სახელწოდებით. 2 სეზონის შემდეგ (1928-1930) თეატრი თბილისში გადმოვიდა. მარჯანიშვილი ხელმძღვანელობდა ამ თეატრს გარდაცვალებამდე (გარდაცვალების შემდეგ, 1933 წელს თეატრს მარჯანიშვილის სახელი ეწოდა). აქ მარჯანიშვილმა დადგა: ერნესტ ტოლერის „ჰოპლა ჩვენ ვცოცხლობთ!“ (1928), ბერნარდ შოუს „წმინდა ქალწული“ (1928); ლოპე და ვეგას „ცხვრის წყარო“ (1928), შალვა დადიანის „კაკალგულში“ (1928); კარლ გუცკოვის „ურიელ აკოსტა“ (1929), პოლიკარპე კაკაბაძის „ყვარყვარე თუთაბერი“ (1929), გრიგოლ ბუხნიკაშვილის „კი მაგრამ...“ (1930), პერსი შელის „ბეატრიჩე ჩენჩი“ (1930), იური ოლეშას „სამი ბღენძი“ (1931), კარლო კალაძის „სახლი მტკვრის პირას“ (1931), ალექსანდრე აფინოგენოვის „შიში“ (1932), შექსპირის „ოტელო“ (1932), ანტონოვის] „მზის დაბნელება საქართველოში“ (1933) და სხვა.

1930 წელს მე-2 სახელმწიფო თეატრმა მარჯანიშვილის ხელმძღვანელობით წარმატებით ჩაატარა გასტროლები მოსკოვსა და ხარკოვში. ეს იყო ქართული თეატრის პირველი გასტროლები საქართველოს გარეთ. მარჯანიშვილმა თბილისის საოპერო თეატრის სცენაზე დადგა: რიხარდ ვაგნერის „ლოენგრინი“ (1924), დიმიტრი არაყიშვილის „თქმულება შოთა რუსთაველზე“ (1923), ზაქარია ფალიაშვილის „დაისი“ (1924), ჯოაკინო როსინის „ვილჰელმ ტელი“ (1931) და სხვა. ცხოვრების უკანასკნელ წლებში მოსკოვში დადგა ფრიდრიხ შილერის „დონ კარლოსი“ (1933; მოსკოვის მცირე თეატრი), იოჰან შტრაუსის ოპერეტა „ღამურა“ (1933; მოსკოვის ოპერეტის თეატრი) და სხვა.

მარჯანიშვილის სახელი მინიჭებული აქვს აგრეთვე ყვარლის სახალხო თეატრს. ყვარელში, მარჯანიშვილის სახლში გახსნილია მემორიალური მუზეუმი. დაწესებულია მარჯანიშვილის სახელობის პრემია.

ლიტერატურა

გ. ბუხნიკაშვილი, ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 6, თბ., 1983. — გვ. 476.
კოტე მარჯანიშვილი, კრებული — „ხელოვნება“, თბილისი, 1961
ირაკლი მახარაძე, „დიადი მუნჯი“ — ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა, თბილისი, 2014 ISBN 978-9941-23-104-9

რესურსები ინტერნეტში

@@ ხაზი 1: / ხაზი 1: @@
 {{მმ*|მარჯანიშვილი}}
+{{ინფოდაფა პიროვნება
-[[სურათი:K Mardjanishvili.jpg|მინი|კოტე მარჯანიშვილი]]
+|სახელი            = კოტე მარჯანიშვილი
-'''კონსტანტინე (კოტე) ალექსანდრეს ძე მარჯანიშვილი''' (დ. [[28 მაისი]], [[9 ივნისი]], [[1872]], სოფ. [[ყვარელი]]   — გ. [[ 17 აპრილი]], [[1933]], [[მოსკოვი]], დასაფლავებულია [[თბილისი | თბილისში]]) — საბჭოთა ეპოქის [[ქართველები | ქართველი]] რეჟისორი. [[საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|საქართველოს სსრ]] სახალხო არტისტი ([[1931]]).
+|მშობსახელი  =
-==ოჯახი==
+|პორტრეტი        = K Mardjanishvili.jpg
+|ზომა          =
+|წარწერა         =
+|დაბსახელი = კონსტანტინე მარჯანიშვილი
+|მოღვაწეობა = [[რეჟისორი]]
+|დაბ თარიღი  = [[9 ივნისი]], [[1872]]
+|დაბ ადგილი = [[ყვარელი]], [[რუსეთის იმპერია]]
+| განათლება = [[თბილისის პირველი გიმნაზია]]
+|მოქალაქეობა      = [[საქართველოს სსრ]]
+|დაკრ ადგილი  =
+|ქვეშევრდომობა       = [[რუსეთის იმპერია]]
+|ეროვნება = [[ქართველები|ქართველი]]
+| გარდ თარიღი    = [[17 აპრილი]], [[1933]]
+| გარდ ადგილი   = [[მოსკოვი]]
+|მამა             = ალექსანდრე მარჯანიშვილი
+|დედა             = ელისაბედ ჭავჭავაძე
+|მეუღლე          =
+|შვილები =
+|ჯილდოები = საქართველოს სახალხო არტისტი (<small>1934</small>)
+|საიტი           =
+|სხვადასხვა          =
+}}
+'''კოტე მარჯანიშვილი''' (დ. [[28 მაისი]]/[[9 ივნისი]], [[1872]], [[ყვარელი]]  — გ. [[17 აპრილი]], [[1933]], [[მოსკოვი]]) — საბჭოთა ეპოქის [[ქართველები | ქართველი]] რეჟისორი. [[საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|საქართველოს სსრ]] სახალხო არტისტი (1931]).
+==ბიოგრაფია ==
+===ოჯახი===
 კოტე მარჯანიშვილის მამა, ალექსანდრე ანდრიას ძე მარჯანიშვილი (მარჯანოვი, გ. 1876) იყო რუსეთის არმიის ვიცე-პოლკოვნიკი, ფრანგულიდან თარგმნა [[ალექსანდრე დიუმა (უფროსი)|ალექსანდრე დიუმას]] „ორი დიანა“; დედა, ელისაბედ სოლომონის ასული ჭავჭავძე (დ. 1850 — გ. წ. უცნობია) იყო [[აკაკი წერეთელი|აკაკი წერეთლის]] წერილების ადრესატი, ხოლო [[ილია ჭავჭავაძე]]მ მას ლექსი „გახსოვს, ტურფავ...“ მიუძღვნა. ალექსანდრე მარჯანიშვილის და — მაგდალინა იყო პუბლიცისტ [[სერგეი მესხი]]ს დედა და მსახიობ [[ვერიკო ანჯაფარიძე|ვერიკო ანჯაფარიძის]] დიდი ბებია.
 კოტე მარჯანიშვილს ჰყავდა ორი და — თამარი და ნინო. უფროსი და — თამარი 1890 წლიდან [[ბოდბის მონასტერი|ბოდბის]], შემდგომ სერაფიმო-ზნამენსკის ქალთა მონასტერის წინამძღვარი (იღუმენია) იყო; უმცროსი და — ნინო ცოლად ჰყავდა ექიმ გრიგოლ ელიავას. მათი ვაჟი [[გიორგი ელიავა]] იყო ცნობილი მიკრობიოლოგი და საზოგადო მოღვაწე.
+===განათლება===
-==ბიოგრაფია ==
 [[სურათი:USSR stamp K.Marjanishvili 1972 4k.jpg|მინი|200პქ|[[საფოსტო მარკა]] [[სსრკ]], კოტე მარჯანიშვილი, [[1972]] (Michel 4048, Scott 4013)]]
 [[ფაილი:რუსთაველის თეატრის დასი.jpg|მინიატიურა|რუსთაველის თეატრის დასი: კოტე მარჯანიშვილი, ვ. სიმონიშვილი, [[ალექსანდრე ახმეტელი]], დ. ჩხეიძე, [[მიხეილ ქორელი]], ა. გველესიანი, [[ვალერიან სიდამონ-ერისთავი]], [[დოდო ანთაძე]]]]
-განათლება მიიღო თბილისის პირველ გიმნაზიაში, სადაც ხშირად მონაწილეობდა სასკოლო წარმოდგენებში. მარჯანიშვილი პირველად გამოვიდა [[1894]] წელს ქუთაისის დრამატულ დასში, რომელსაც  [[მესხი, კოტე | კ. მესხი]] ხელმძღვანელობდა. ამავე წელს 27 ნოემბერს დებიუტი ჰქონდა თბილისის სცენაზე, შეასრულა ერეკლეს როლი [[წერეთელი, აკაკი | ა. წერეთლის]] დრამატულ პოემაში „პატარა კახი“. [[1897]] წელს მარჯანიშვილი [[რუსეთი | რუსეთში]] გაემგზავრა. მსახიობობდა ქ. ელიზავეტგრადში, [[ქერჩი|ქერჩში]], [[ბაქო]]ში, [[ტაშკენტი|ტაშკენტში]], [[აშხაბადი|აშხაბადში]], [[ტულა]]ში, [[ლუგანსკი|ლუგანსკში]], [[ვიატკა]]ში.
+განათლება მიიღო თბილისის პირველ გიმნაზიაში, სადაც ხშირად მონაწილეობდა სასკოლო წარმოდგენებში. მარჯანიშვილი პირველად გამოვიდა [[1894]] წელს ქუთაისის დრამატულ დასში, რომელსაც  [[კოტე მესხი]] ხელმძღვანელობდა. ამავე წელს 27 ნოემბერს დებიუტი ჰქონდა თბილისის სცენაზე, შეასრულა ერეკლეს როლი აკაკი წერეთლის დრამატულ პოემაში „პატარა კახი“. 1897] წელს მარჯანიშვილი [[რუსეთი | რუსეთში]] გაემგზავრა. მსახიობობდა ქ. ელიზავეტგრადში, [[ქერჩი|ქერჩში]], [[ბაქო]]ში, [[ტაშკენტი|ტაშკენტში]], [[აშხაბადი|აშხაბადში]], [[ტულა]]ში, [[ლუგანსკი|ლუგანსკში]], [[ვიატკა]]ში.
+===კარიერა===
--1901 წლებში სათეატრო სეზონში [[ვიატკა]]ში დადგა [[ჩეხოვი, ანტონ | ა. ჩეხოვის]] პიესა „ძია ვანია“. 1904-იდან მოღვაწეობდა, როგორც რეჟისორი. 1904-1905 და 1905-1906 სეზონში მიიწვიეს კ. ნეზლობინის დრამატულ დასის რეჟისორად რიგაში, სადაც დადგა [[გორკი, მაქსიმ |მ. გორკის]] პიესა „მოაგარაკენი“. [[1905]] რევოლუციის  დღეებში მარჯანიშვილი დაუახლოვდა მ. გორკის. იგი მონაწილეობდა პოლიტიკურ დემონსტრაციებში, გამოდიოდა მიტინგებზე. დიდ ყურადღებას უთმობდა თეატრის რევოლუციურ სულისკვეთებას, მოქალაქეობრივ პათოსს, სადღესასწაულო განწყობილებას. მარჯანიშვილი რეჟისორად მუშაობდა [[ხარკოვი | ხარკოვის]] (1906-1907), [[კიევი | კიევის]] (1907-1908), [[ოდესა | ოდესის]] (1908-1909) დრამატულ დასებში.
+-1901 წლებში სათეატრო სეზონში [[ვიატკა]]ში დადგა [[ჩეხოვი, ანტონ | ანტონ ჩეხოვის]] პიესა „ძია ვანია“. 1904-იდან მოღვაწეობდა, როგორც რეჟისორი. 1904-1905 და 1905-1906 სეზონში მიიწვიეს კ. ნეზლობინის დრამატულ დასის რეჟისორად [[რიგა]]ში, სადაც დადგა [[გორკი, მაქსიმ |მაქსიმ გორკის]] პიესა „მოაგარაკენი“. [[რუსეთის რევოლუცია (1905)|1905 წლის რევოლუციის]] დღეებში მარჯანიშვილი დაუახლოვდა გორკის. იგი მონაწილეობდა პოლიტიკურ დემონსტრაციებში, გამოდიოდა მიტინგებზე. დიდ ყურადღებას უთმობდა თეატრის რევოლუციურ სულისკვეთებას, მოქალაქეობრივ პათოსს, სადღესასწაულო განწყობილებას. მარჯანიშვილი რეჟისორად მუშაობდა [[ხარკოვი|ხარკოვის]] (1906-1907), [[კიევი|კიევის]] (1907-1908), [[ოდესა|ოდესის]] (1908-1909) დრამატულ დასებში.
-წლიდან მოსკოვის კ. ნეზლობინის თეატრის რეჟისორი იყო. ამ პერიოდში [[სუმბათაშვილ-იუჟინი, ალექსანდრე  | ა. სუმბათაშვილთან]] ერთად აქტიურ დახმარებას უწევდა ქართველ რეჟისორებს[[ შალიკაშვილი, ვალერიან | ვ.შალიკაშვილს]], [[წუწუნავა, ალექსანდრე | ა.წუწუნავას]] და[[ მჭედლიშვილი, ვახტანგ | ვ. მჭედლიშვილს]], რომლებიც მოსკოვის სამხატვრო თეატრის სტუდიაში სწავლობდნენ. მოსკოვში მონაწილეობდა ქართული დრამატული სტუდიის შექმნაში. 1910-1913 წლებში მოღვაწეობდა მოსკოვის სამხატვრო თეატრში, სადაც დადგა [[ჰამსუნი, კნუტ | კ. ჰამსუნის]] „ცხოვრების ბრჭყალებში“ (1911), [[იბსენი, ჰენრიკ | ჰ. იბსენის]] „პერ გიუნტი“ (1912); მონაწილეობა მიიღო [[დოსტოევსკი, თედორე | თ.დოსტოევსკის]] „ძმები კარამაზოვების“ დადგმაში (1910), და [[კრეგი, ჰენრი ედუარდ გორდონ | ჰ. კრეგის]] დადგმის „ჰამლეტის“ განხორციელებაში. 1913 წელს მარჯანიშვილმა მოსკოვში დააარსა „თავისუფალი თეატრი“, სადაც თეატრალურ რუტინას დაუპირისპირა სინთეზური თეატრის პრინციპი, ცდილობდა აღეზარდა ყოველმხრივ განვითარებული მსახიობი, რომელიც გამოვიდოდა ოპერაში, დრამაში, პანტომიმაში. თეატრმა მხოლოდ ერთი სეზონი (1913-1914) იარსება.
+წლიდან მოსკოვის კ. ნეზლობინის თეატრის რეჟისორი იყო. ამ პერიოდში [[სუმბათაშვილ-იუჟინი, ალექსანდრე| ალექსანდრე სუმბათაშვილთან]] ერთად აქტიურ დახმარებას უწევდა ქართველ რეჟისორებს [[შალიკაშვილი, ვალერიან|ვალერიან შალიკაშვილს]] და[[ მჭედლიშვილი, ვახტანგ|ახტანგ მჭედლიშვილს]], რომლებიც მოსკოვის სამხატვრო თეატრის სტუდიაში სწავლობდნენ. მოსკოვში მონაწილეობდა ქართული დრამატული სტუდიის შექმნაში. 1910-1913 წლებში მოღვაწეობდა მოსკოვის სამხატვრო თეატრში, სადაც დადგა [[ჰამსუნი, კნუტ|კნუტ ჰამსუნის]] „ცხოვრების ბრჭყალებში“ (1911), [[იბსენი, ჰენრიკ|ჰენრიკ იბსენის]] „პერ გიუნტი“ (1912); მონაწილეობა მიიღო [[დოსტოევსკი, თედორე|თეოდორე დოსტოევსკის]] „ძმები კარამაზოვების“ დადგმაში (1910), და [[კრეგი, ჰენრი ედუარდ გორდონ|ჰენრი კრეგის]] დადგმის „ჰამლეტის“ განხორციელებაში.
+წელს კიევში, სოლოვცოვის თეატრში დადგა პიესა-პანტომიმა „ცრემლები“. მაშინ ჰქონდა პირველი შეხება მარჯანიშვილს კინემატოგრაფთან. კინომეწარმე ალექსანდრე ხანჟონკოვმა პიესა ფირზე გადაიტანა, მან კამერა სცენის წინ ფრონტალურად დადგა და ყველაფერი გადაიღო. რუსულმა პრესამ ფილმი წლის საუკეთესო ნამუშევრად აღიარა. 1916 წელს ის გაემგზავრა პეტროგრადში, სადაც მან გააფორმა ხელშეკრულება, რომლის მიხედვით 24 სურათი უნდა გადაეღო, მაგრამ მხოლოდ ერთი, „ყოვლისშემძლე სიყვარული“ გადაიღო. მარჯანიშვილმა მალე დატოვა ატელიე, იმ მიზეზით, რომ მეპატრონე დრანკოვი მეშჩანური დრამების დადგმას ითხოვდაო.
-მარჯანიშვილმა აქ დადგა: [[მუსორგსკი, მოდესტ | მ. მუსორგსკის]] ოპერა „სოროჩინცის ბაზრობა“, [[ოფენბახი, ჟაკ  | ჟ. ოფენბახის]] ოპერეტა „მშვენიერი ელენე“, შნიცლერ-დონანის პანტომიმა „პიერეტას საბურველი“ და სხვა. მარჯანიშვილი ხელმძღვანელობდა თეატრებს დონის როსტოვში (1914-1915), „ბუფის“ (1916-1917) და მინიატიურების თეატრს (1917-1918) პეტროგრადში. 1919 წელს მარჯანიშვილმა კიევში, სოლოვცოვის თეატრში, დადგა [[ვეგა კარპიო ლოპე ფელიქს დე | ლოპე დე ვეგას]] დრამა „ცხვრის წყარო“, ეს დადგმა შევიდა საბჭოთა თეატრის ისტორიაში, როგორც პირველი საბჭოთა სპექტაკლი. [[1920]] წელს მარჯანიშვილმს პეტროგრადში დააარსა კომიკური ოპერის თეატრი, რომელშიც საინტერესო დადგმები განახორციელა. [[1922]] წელს მარჯანიშვილი [[საქართველო | საქართველოში]] დაბრუნდა და საფუძველი ჩაუყარა ქართულ საბჭოთა თეატრს. მან სათუთად შემოინახა რევოლუციამდელი ქართული თეატრის დემოკრატიული და რეალისტური ტრადიციები, გაამდიდრა ისინი რევოლუციური იდეებით.
+წელს მარჯანიშვილმა მოსკოვში დააარსა „თავისუფალი თეატრი“, სადაც თეატრალურ რუტინას დაუპირისპირა სინთეზური თეატრის პრინციპი, ცდილობდა აღეზარდა ყოველმხრივ განვითარებული მსახიობი, რომელიც გამოვიდოდა ოპერაში, დრამაში, პანტომიმაში. თეატრმა მხოლოდ ერთი სეზონი (1913-1914) იარსება. მარჯანიშვილმა აქ დადგა: [[მუსორგსკი, მოდესტ|მოდესტ მუსორგსკის]] ოპერა „სოროჩინცის ბაზრობა“, [[ოფენბახი, ჟაკ|ჟაკ ოფენბახის]] ოპერეტა „მშვენიერი ელენე“, შნიცლერ-დონანის პანტომიმა „პიერეტას საბურველი“ და სხვა. მარჯანიშვილი ხელმძღვანელობდა თეატრებს დონის როსტოვში (1914-1915), „ბუფის“ (1916-1917) და მინიატიურების თეატრს (1917-1918) პეტროგრადში. 1919 წელს მარჯანიშვილმა კიევში, სოლოვცოვის თეატრში, დადგა [[ვეგა კარპიო ლოპე ფელიქს დე| ლოპე დე ვეგას]] დრამა „ცხვრის წყარო“, ეს დადგმა შევიდა საბჭოთა თეატრის ისტორიაში, როგორც პირველი საბჭოთა სპექტაკლი. 1920 წელს მარჯანიშვილმს პეტროგრადში დააარსა კომიკური ოპერის თეატრი, რომელშიც საინტერესო დადგმები განახორციელა.
-[[1922]] წელს მარჯანიშვილმა რუსთაველის თეატრში დადგა რევოლუციურ-ჰეროიკული სპექტაკლი ლოპე და ვეგას „ცხვრის წყარო“, რომელიც ქართული თეატრის განახლებას დაედო საფუძვლად. [[1926]] წლამდე მარჯანიშვილი სათავეში ედგა რუსთაველის თეატრს. აქ მან დადგა [[ანტონოვი, ზურაბ | ზ. ანტონოვის]] „მზის დაბნელება საქართველოში“ (1922), [[ერისთავი, გიორგი  | გ. ერისთავის]] „გაყრა“ (1923), [[მოლიერი | ჟ.მოლიერის]] „გააზნაურებული მდაბიო“ (1924; [[ქორელი, მიხეილ | მ. ქორელთან]] ერთად), [[შექსპირი, უილიამ | უ. შექსპირის]] „ჰამლეტი“ (1925) და სხვა.
+წელს მარჯანიშვილი [[საქართველოს სსრ]]-ში დაბრუნდა და საფუძველი ჩაუყარა ქართულ საბჭოთა თეატრს. მან სათუთად შემოინახა რევოლუციამდელი ქართული თეატრის დემოკრატიული და რეალისტური ტრადიციები, გაამდიდრა ისინი რევოლუციური იდეებით. თეატრში ის თამამად იყენებდა [[კინო]]ს შესაძლებლობებს
--1928 წლებში მარჯანიშვილი მოღვაწეობდა ქართულ კინოში. გადაიღო ფილმები: „ქარიშხლის წინ“ (1924), „სამანიშვილის დედინაცვალი“ (1924), „[[ამოკი (ფილმი)|ამოკი]]“ (1927), „კრაზანა“ (1928), „კომუნარის ჩიბუხი“ (1929).
+[[1922]] წელს მარჯანიშვილმა რუსთაველის თეატრში დადგა რევოლუციურ-ჰეროიკული სპექტაკლი ლოპე და ვეგას „ცხვრის წყარო“, რომელიც ქართული თეატრის განახლებას დაედო საფუძვლად. [[1926]] წლამდე მარჯანიშვილი სათავეში ედგა რუსთაველის თეატრს. აქ მან დადგა [[ანტონოვი, ზურაბ|ზურაბ ანტონოვის]] „მზის დაბნელება საქართველოში“ (1922), [[ერისთავი, გიორგი|გიორგი ერისთავის]] „გაყრა“ (1923), [[მოლიერი|მოლიერის]] „გააზნაურებული მდაბიო“ (1924; [[ქორელი, მიხეილ|მიხეილ ქორელთან]] ერთად), [[შექსპირი, უილიამ|უილიამ შექსპირის]] „ჰამლეტი“ (1925) და სხვა.
-[[1928]] წელს ქუთაისში დააარსა დრამატული თეატრი მე-2 სახელმწიფო თეატრის სახელწოდებით. 2 სეზონის შემდეგ (1928-1930) თეატრი თბილისში გადმოვიდა. მარჯანიშვილი ხელმძღვანელობდა ამ თეატრს გარდაცვალებამდე (გარდაცვალების შემდეგ,[[ 1933]], თეატრს მარჯანიშვილის სახელი ეწოდა). აქ მარჯანიშვილმა დადგა: [[ტოლერი, ერნსტ | ე.ტოლერის]] „ჰოპლა ჩვენ ვცოცხლობთ!“ (1928), [[შოუ, ჯორჯ ბერნარდ | ბ. შოუს]] „წმინდა ქალწული“ (1928); კარპიო ლოპე ფელიქს დე | ლოპე და ვეგას „ცხვრის  წყარო“ (1928), [[დადიანი, შალვა | შ. დადიანი]] „კაკალგულში“ (1928); [[გუცკოვი, კარლ | კ. გუცკოვის]] „ურიელ აკოსტა“ (1929), [[კაკაბაძე, პოლიკარპე  |პ. კაკაბაძის]] „ყვარყვარე თუთაბერი“ (1929),[[ ბუხნიკაშვილი, გრიგოლ | გ. ბუხნიკაშვილის]]  „კი მაგრამ...“ (1930), [[შელი, პერსი | პ. შელის]] „ბეატრიჩე ჩენჩი“ (1930), [[ოლეშა, იური | ი. ოლეშას]] „სამი ბღენძი“ (1931), [[კალაძე, კარლო | კ. კალაძის]] „სახლი მტკვრის პირას“ (1931), [[აფინოგენოვი, ალექსანდრე | ა. აფინოგენოვის]] „შიში“ (1932), [[შექსპირი, უილიამ | უ. შექსპირის]] „ოტელო“ (1932), [[ანტონოვი, ზურაბ  | ზ. ანტონოვის]] „მზის დაბნელება საქართველოში“ (1933) და სხვა.
+-1928 წლებში მარჯანიშვილი მოღვაწეობდა ქართულ კინოში. კინოში ახალმა ხელოვნებამ ჩარჩოებში მოაქცია იგი და შეზღუდა მისი შესაძლებლობები, რადგან მისი მთავარი იარაღი, ხმა და მეტყველება, ვერ გამოიყენა და მიმართა გამომსახველობით ხერხებს, კერძოდ კი ჟესტიკულაციას, რამაც ვერ მოიტანა სასურველი შედეგი. კინოში მას [[მონტაჟი]] მიაჩნდა გადამწყვეტ ფაქტორად. მარჯანიშვილმა ექვსი სხვადასხვა ჟანრის, განსხვავებული ფილმი გადაიღო: „ქარიშხლის წინ“ (1924), „სამანიშვილის დედინაცვალი“ (1924), „[[ამოკი (ფილმი)|ამოკი]]“ (1927), „კრაზანა“ (1928), „კომუნარის ჩიბუხი“ (1929)
-წელს მე-2 სახელმწიფო თეატრმა მარჯანიშვილის ხელმძღვანელობით წარმატებით ჩაატარა გასტროლები მოსკოვსა და ხარკოვში. ეს იყო ქართული თეატრის პირველი გასტროლები საქართველოს გარეთ. მარჯანიშვილმა თბილისის საოპერო თეატრის სცენაზე დადგა:  [[ვაგნერი, რიხარდ | რ. ვაგნერის]] „ლოენგრინი“ (1924), [[არაყიშვილი, დიმიტრი | დ. არაყიშვილის]] „თქმულება შოთა რუსთაველზე“ (1923), [[ფალიაშვილი, ზაქარია | ზ. ფალიაშვილის]] „დაისი“ (1924), [[როსინი, ჯოაკინო | ჯ. როსინის]] „ვილჰელმ ტელი“ (1931) და სხვა. ცხოვრების უკანასკნელ წლებში მოსკოვში დადგა [[შილერი, ფრიდრიხ | ფ. შილერის]] „დონ კარლოსი“ (1933; მოსკოვის მცირე თეატრი), [[იოჰან შტრაუს II | ი. შტრაუსის]] ოპერეტა „ღამურა“ (1933; მოსკოვის ოპერეტის თეატრი) და სხვა.
+[[1928]] წელს ქუთაისში დააარსა დრამატული თეატრი მე-2 სახელმწიფო თეატრის სახელწოდებით. 2 სეზონის შემდეგ (1928-1930) თეატრი თბილისში გადმოვიდა. მარჯანიშვილი ხელმძღვანელობდა ამ თეატრს გარდაცვალებამდე (გარდაცვალების შემდეგ, 1933 წელს თეატრს მარჯანიშვილის სახელი ეწოდა). აქ მარჯანიშვილმა დადგა: [[ტოლერი, ერნსტ| ერნესტ ტოლერის]] „ჰოპლა ჩვენ ვცოცხლობთ!“ (1928), [[შოუ, ჯორჯ ბერნარდ|ბერნარდ შოუს]] „წმინდა ქალწული“ (1928); ლოპე და ვეგას „ცხვრის  წყარო“ (1928), [[დადიანი, შალვა|შალვა დადიანის]] „კაკალგულში“ (1928); [[გუცკოვი, კარლ|კარლ გუცკოვის]] „ურიელ აკოსტა“ (1929), [[კაკაბაძე, პოლიკარპე|პოლიკარპე კაკაბაძის]] „ყვარყვარე თუთაბერი“ (1929), [[ბუხნიკაშვილი, გრიგოლ|გრიგოლ ბუხნიკაშვილის]]  „კი მაგრამ...“ (1930), [[შელი, პერსი|პერსი შელის]] „ბეატრიჩე ჩენჩი“ (1930), [[ოლეშა, იური|იური ოლეშას]] „სამი ბღენძი“ (1931), [[კალაძე, კარლო|კარლო კალაძის]] „სახლი მტკვრის პირას“ (1931), [[აფინოგენოვი, ალექსანდრე|ალექსანდრე აფინოგენოვის]] „შიში“ (1932), შექსპირის „ოტელო“ (1932), ანტონოვის] „მზის დაბნელება საქართველოში“ (1933) და სხვა.
-მარჯანიშვილის სახელი მინიჭებული აქვს აგრეთვე ყვარლის სახალხო თეატრს. ყვარელში, მარჯანიშვილის სახლში გახსნილია მემორიალური მუზეუმი. დაწესებულია მარჯანიშვილის სახელობის პრემია.
+წელს მე-2 სახელმწიფო თეატრმა მარჯანიშვილის ხელმძღვანელობით წარმატებით ჩაატარა გასტროლები მოსკოვსა და ხარკოვში. ეს იყო ქართული თეატრის პირველი გასტროლები საქართველოს გარეთ. მარჯანიშვილმა თბილისის საოპერო თეატრის სცენაზე დადგა:  [[ვაგნერი, რიხარდ|რიხარდ ვაგნერის]] „ლოენგრინი“ (1924), [[არაყიშვილი, დიმიტრი|დიმიტრი არაყიშვილის]] „თქმულება შოთა რუსთაველზე“ (1923), [[ფალიაშვილი, ზაქარია|ზაქარია ფალიაშვილის]] „დაისი“ (1924), [[როსინი, ჯოაკინო|ჯოაკინო როსინის]] „ვილჰელმ ტელი“ (1931) და სხვა. ცხოვრების უკანასკნელ წლებში მოსკოვში დადგა [[შილერი, ფრიდრიხ|ფრიდრიხ შილერის]] „დონ კარლოსი“ (1933; მოსკოვის მცირე თეატრი), [[იოჰან შტრაუს II|იოჰან შტრაუსის]] ოპერეტა „ღამურა“ (1933; მოსკოვის ოპერეტის თეატრი) და სხვა.
-==ციტატები==
-*„ხელოვნების მიზანი სულ უბრალოა — მიანიჭოს ადამიანს სიხარული, შთაბეროს მას მხნეობა“.
+მარჯანიშვილის სახელი მინიჭებული აქვს აგრეთვე ყვარლის სახალხო თეატრს. ყვარელში, მარჯანიშვილის სახლში გახსნილია მემორიალური მუზეუმი. დაწესებულია მარჯანიშვილის სახელობის პრემია.
 ==ლიტერატურა==
-*''გ. ბუხნიკაშვილი,'' ქსე, ტ. 6, გვ. 476, თბ., 1983
+{{ქსე|6|476|გ. ბუხნიკაშვილი}}
+*კოტე მარჯანიშვილი, კრებული — „ხელოვნება“, თბილისი, 1961
+*''ირაკლი მახარაძე'', „დიადი მუნჯი“ — ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა, თბილისი, 2014 ISBN 978-9941-23-104-9
 ==რესურსები ინტერნეტში==
 {{commonscat|Kote Marjanishvili|კოტე მარჯანიშვილი}}
-*[http://www.marjanishvili.net/geo/theatre.php?sub=8 კოტე მარჯანიშვილის ბიო თეატრის ვებგვერდზე.]
+*[http://www.marjanishvili.net/geo/theatre.php?sub=8 კოტე მარჯანიშვილის ბიო თეატრის ვებგვერდზე]
+*[http://www.open.ge/art/tbilisi/mtatsmindapantheon/006.htm კოტე მარჯანიშვილის საფლავი მთაწმინდის პანთეონში]
-* კოტე მარჯანიშვილის საფლავი მთაწმინდის პანთეონში [http://www.open.ge/art/tbilisi/mtatsmindapantheon/006.htm]
 {{კოტე მარჯანიშვილი}}
 {{DEFAULTSORT:მარჯანიშვილი, კოტე}}
 [[კატეგორია:ქართველი რეჟისორები]]
 [[კატეგორია:დაბადებული  1872]]