ირანული ენები: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შეუმოწმებელი ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
No edit summary |
|||
| ხაზი 36: | ხაზი 36: | ||
* '''[[გილაკი]]'''; 2,6 მლნ. (ირანი, კასპიის ზღვა) |
* '''[[გილაკი]]'''; 2,6 მლნ. (ირანი, კასპიის ზღვა) |
||
* '''[[ოსური ენა|ოსური]]'''; 600 000 ([[კავკასია]]: [[საქართველო]], [[ჩრდილოეთ ოსეთი]], [[რუსეთი]]) |
* '''[[ოსური ენა|ოსური]]'''; 600 000 ([[კავკასია]]: [[საქართველო]], [[ჩრდილოეთ ოსეთი]], [[რუსეთი]]) |
||
წყაროები მოლაპარაკეთა რაოდენობის შესახებ: ეთნოლოგი (Ethnologue), ფიშერის წელიწდეული მსოფლიო ალმანახი, ენციკლოპედია ბრიტანიკა (Encyclopedia Britannica). |
წყაროები მოლაპარაკეთა რაოდენობის შესახებ: ეთნოლოგი (Ethnologue), ფიშერის წელიწდეული მსოფლიო ალმანახი, ენციკლოპედია ბრიტანიკა (Encyclopedia Britannica). |
||
| ხაზი 44: | ხაზი 42: | ||
* [http://www.humanities.tsu.ge/bakalavriati%202008/programebi%20-%20iranistika.pdf თბილისის ივანე ჯავახიშვილის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტი ირანისტიკის საბაკალავრო პროგრამა (მცირე დახასიათება)] |
* [http://www.humanities.tsu.ge/bakalavriati%202008/programebi%20-%20iranistika.pdf თბილისის ივანე ჯავახიშვილის სახელობის სახელმწიფო უნივერსიტეტი ირანისტიკის საბაკალავრო პროგრამა (მცირე დახასიათება)] |
||
== ლიტერატურა == |
|||
* {{En}} Windfuhr, Gernot Ludwig, [გამომც.] The Iranian languages. London [და სხვ.] : Routledge, 2009. ISBN 978-0-7007-1131-4 |
|||
* {{de}} Schmitt, Rüdiger: Die iranischen Sprachen in Geschichte und Gegenwart. Wiesbaden: Reichert, 2000. ISBN 3-89500-150-3 |
|||
* {{fr}} Oranskii, Iosif: Les langues iraniennes. Paris : Klincksieck, 1977. ISBN 2-252-01991-3 |
|||
* {{ru}} Расторгуева, Вера С.: Иранские Языки. Том 1. Юго-западные иранские языки, Москва, изд. Индрик, 1997. ISBN 5-85759-048-5 |
|||
* {{ru}} Расторгуева, Вера С.: Иранские Языки. Том 2. Северо-западные иранские языки, Москва, изд. Индрик, 1999. ISBN 5-85759-099-X |
|||
* {{ru}} Расторгуева, Вера С.: Иранские языки. Москва, изд. Индрик, 1997. |
|||
[[კატეგორია:ირანული ენები|*]] |
[[კატეგორია:ირანული ენები|*]] |
||
15:45, 10 ივნისი 2015-ის ვერსია
ირანული ენები მიეკუთვნება ინდოევროპულ ენათა ოჯახის ინდოირანული შტოს ენებს. მთელ მსოფლიოში 150 მლნ. კაციდან დაახლ. 50 მლნ. ერთ-ერთი ამ ენას მიიჩნევს დედაენად, ხოლო დანარჩენი 30-50 მლნ. კი ერთ-ერთ ირანულ ენას მეორე, ან მესამე ენად გამოიყენებს.
ცნება „ირანული ენა“
შედარებით ენათმეცნიერებაში სახელწოდება „ირანული ენები“ წარმოადგენს ინდოეთის სუბკონტინენტზე განფენილ ერთმანეთთან გეოგრაფიულად ახლოს მდგომ, მაგრამ ასევე ენობრივად მონათესავე ხალხების ჯგუფს. ეს ირანული ენების ჯგუფი, თავის მხრივ, ინდოირანულ, ან არიულ ენათა შტოს ქმნის ინდოევროპულ ენათა, ანუ იმავე ინდოგერმანულ ენათა ოჯახში. ხსენებული სიტყვათშეხამება, როგორც ირკვევა, 1840 წელს, პირველად გამოუყენებია აუგუსტ ფრიდრიხ პოტსა (August Friedrich Pott) და კრისტიან ლასენს (Christian Lassen) და მას შემდეგ დამკვიდრდა საენათმეცნიერო ცნება-ტერმინად.
ირანულ ენათა გავრცელების არეალი
შემდეგ ირანულ ენებზე მოლაპარაკეთა რიცხვი არაა 1 მილიონ კაცზე ნაკლები:
- სპარსული (ფართო გაგებით); 55-დან 70 მილიონი, მეორეენოვანი დაახლ. 110 მილიონი (ირანი, ავღანეთი, ტაჯიკეთი, პაკისტანი, უზბეკეთი)
- დასავლეთსპარსული; 35-დან 40 მილიონი, მეორეენოვანთა ჩათვლით 50 მილიონზე მეტი კაცი. (ირანი)
- ფარსი; 50 მილიონი (ირანი)
- თათური ენა; 130 000 (დაღესტანი, აზერბაიჯანი, რუსეთი)
- აღმოსავლეთსპარსული; 20-დან 30 მილიონამდე.
- დარი; 15 მილიონი. (ავღანეთი)
- ტაჯიკური ენა; 4,5 მილიონი. (ტაჯიკეთი)
- ჰაზარა; 2,5 მილიონი. (ავღანეთი 2,2 მილიონი, ირანი 300 000)
- აიმაყი; 650 000 (ავღანეთი)
- იუდეო-სპარსული; 110 000 (უზბეკეთი: ბუხარა, ირანი, ისრაელი)
- დასავლეთსპარსული; 35-დან 40 მილიონი, მეორეენოვანთა ჩათვლით 50 მილიონზე მეტი კაცი. (ირანი)
- თალიშური ენა; 1 მლნ. (ირანი, აზერბაიჯანი, დიალექტური კლასტერი)
- თათური ენა; 220 000 (ირანი)
- პუშტუ (ავღანური ენა); 35 მილიონი. (22,5 მლნ. პაკისტანში, 12 მლნ. ავღანეთში)
- ქურთული ენა; 4 მლნ. (ირანი, თურქეთი, ერაყი, სირია)
- კურმანჯი; 10 მილიონი. (თურქეთი, ჩრდილოეთერაყი, ჩრდილოეთსირია, ჩრდილოეთირანი, ხორასანი და ყოფილი სსრკ)
- სორანი; 4 მლნ. (ერაყი, ირანი)
- სამხრეთქურთული ენა; 4 მლნ. (ირანი)
- ზაზა-გორანი
- ვანეცი 100 000 (პაკისტანი, ავღანეთი)
- ბელუჯური ენა; 9 მილიონი. (7,5 მლნ. პაკისტანში, 1,4 მლნ. ირანში, 0,2 მლნ. ავღანეთში)
- ლური; 3,5 მლნ. (ირანი, დიალექტური კლასტერი)
- მაზენდერანი; 3 მლნ. (ირანი, კასპიის სანაპირო)
- გილაკი; 2,6 მლნ. (ირანი, კასპიის ზღვა)
- ოსური; 600 000 (კავკასია: საქართველო, ჩრდილოეთ ოსეთი, რუსეთი)
წყაროები მოლაპარაკეთა რაოდენობის შესახებ: ეთნოლოგი (Ethnologue), ფიშერის წელიწდეული მსოფლიო ალმანახი, ენციკლოპედია ბრიტანიკა (Encyclopedia Britannica).
რესურსები ინტერნეტში
ლიტერატურა
- (ინგლისური) Windfuhr, Gernot Ludwig, [გამომც.] The Iranian languages. London [და სხვ.] : Routledge, 2009. ISBN 978-0-7007-1131-4
- (გერმანული) Schmitt, Rüdiger: Die iranischen Sprachen in Geschichte und Gegenwart. Wiesbaden: Reichert, 2000. ISBN 3-89500-150-3
- (ფრანგული) Oranskii, Iosif: Les langues iraniennes. Paris : Klincksieck, 1977. ISBN 2-252-01991-3
- {{ქვეყნის მონაცემები {{{1}}}
| country flaglink2 | variant = | size = | name = | altlink = მორაგბეთა ეროვნული ნაკრები | altvar = rugby }} Расторгуева, Вера С.: Иранские Языки. Том 1. Юго-западные иранские языки, Москва, изд. Индрик, 1997. ISBN 5-85759-048-5
- {{ქვეყნის მონაცემები {{{1}}}
| country flaglink2 | variant = | size = | name = | altlink = მორაგბეთა ეროვნული ნაკრები | altvar = rugby }} Расторгуева, Вера С.: Иранские Языки. Том 2. Северо-западные иранские языки, Москва, изд. Индрик, 1999. ISBN 5-85759-099-X
- {{ქვეყნის მონაცემები {{{1}}}
| country flaglink2 | variant = | size = | name = | altlink = მორაგბეთა ეროვნული ნაკრები | altvar = rugby }} Расторгуева, Вера С.: Иранские языки. Москва, изд. Индрик, 1997.