აზოვის ზღვა: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
მ clean up, replaced: ფაქტიურად → ფაქტობრივად using AWB |
No edit summary |
||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
{{ინფოდაფა ზღვა |
|||
|სახელი = აზოვის ზღვა |
|||
|ფაილი = AzovseaNASA.jpg|frameless|ცენტრი |
|||
|ფაილის_ზომა = |
|||
|წარწერა = აზოვის ზღვის სატელიტური გამოსახულება |
|||
|ოკეანის აუზი = [[ატლანტის ოკეანე]] |
|||
|ტიპი = ხმელთაშუა |
|||
|კოორდინატები = {{Coord|46|N|37|E}} |
|||
|ფართობი = 39 000 |
|||
|მოცულობა = 0,290 |
|||
|სანაპირო ხაზის სიგრძე = 1472 |
|||
|საშუალო სიღრმე = 7,4 |
|||
|უდიდესი სიღრმე = 13,5 |
|||
|სიგრძე = 360 (მაქს.) |
|||
|სიგანე = 180 (მაქს.) |
|||
|კუნძული = |
|||
|კუნძულების ფართობი = |
|||
|ყურე = |
|||
|ნალექები = |
|||
|კლიმატი = |
|||
|წყლის ტემპერატურა = |
|||
|მარილიანობა = 12-14 |
|||
|მოქცევა = |
|||
|სიმაღლე = |
|||
|ნავსადგური = [[მარიუპოლი]]<br />[[ტაგანროგი]] |
|||
|ფლორა = |
|||
|ფაუნა = |
|||
|რუკა = Black Sea map.png|frameless|ცენტრი |
|||
|რუკის ზომა = |
|||
|რუკის წარწერა = |
|||
}} |
|||
[[ფაილი:Sea of Azov-NASA.jpg|thumb|300px|თავთხელი აზოვის ზღვა მკვეთრად გამოირჩევა შავი ზღვისგან.]] |
[[ფაილი:Sea of Azov-NASA.jpg|thumb|300px|თავთხელი აზოვის ზღვა მკვეთრად გამოირჩევა შავი ზღვისგან.]] |
||
'''აზოვის ზღვა''' ({{lang-ru|Азо́вское мо́ре;}} {{lang-uk| Азо́вське мо́ре}}) — [[ატლანტის ოკეანე|ატლანტის ოკეანის]] აუზის განაპირა ზღვა, მდებარეობს [[აღმოსავლეთი ევროპა|აღმოსავლეთ ევროპის]] სამხრეთ ნაწილში, [[შავი ზღვა|შავ ზღვასთან]] შეერთებულია [[ქერჩის სრუტე|ქერჩის სრუტით]]. ჩრდილოეთით მას ესაზღვრება [[უკრაინა]], აღმოსავლეთით [[რუსეთი]], დასავლეთით კი [[ყირიმის ნახევარკუნძული]]. |
'''აზოვის ზღვა''' ({{lang-ru|Азо́вское мо́ре;}} {{lang-uk| Азо́вське мо́ре}}) — [[ატლანტის ოკეანე|ატლანტის ოკეანის]] აუზის განაპირა ზღვა, მდებარეობს [[აღმოსავლეთი ევროპა|აღმოსავლეთ ევროპის]] სამხრეთ ნაწილში, [[შავი ზღვა|შავ ზღვასთან]] შეერთებულია [[ქერჩის სრუტე|ქერჩის სრუტით]]. ჩრდილოეთით მას ესაზღვრება [[უკრაინა]], აღმოსავლეთით [[რუსეთი]], დასავლეთით კი [[ყირიმის ნახევარკუნძული]]. |
||
| ხაზი 13: | ხაზი 44: | ||
ისტორიულად ზღვა მდიდარი იყო წყლის [[ფლორა|ფლორითა]] და [[ფაუნა|ფაუნით]], თუმცა ზედმეტი თევზჭერისა და დაბინძურებისგან მან ბოლო დროს შესამჩნევად იკლო. |
ისტორიულად ზღვა მდიდარი იყო წყლის [[ფლორა|ფლორითა]] და [[ფაუნა|ფაუნით]], თუმცა ზედმეტი თევზჭერისა და დაბინძურებისგან მან ბოლო დროს შესამჩნევად იკლო. |
||
== შესწავლის ისტორია == |
|||
აზოვის ზღვის შესწავლაში, ძირითადად, გამოიყოფა სამი ეტაპი: |
|||
# ძველი (გეოგრაფიული) — [[ჰეროდოტე]]ს დროიდან [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] დასაწყისამდე. |
|||
# გეოგრაფიულ-გეოლოგიური — [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნიდან]] [[XX საუკუნე|XX საუკუნის]] 40-იან წლებამდე. |
|||
# კომპლექსური — [[XX საუკუნე|XX საუკუნის]] მეორე ნახევრიდან დღემდე. |
|||
„პონტოს ევქსინოსი” და „მეოტია” რუკაზე პირველად [[პტოლემე]]მ დაიტანა. მან, ასევე, განსაზღვრა აზოვის ზღვის ქალაქების, ესტუარებისა და პლატფორმების გეოგრაფიული კოორდინატები. |
|||
[[1068|1068 წელს]] [[ტმუტარაკანის სამთავრო|ტმუტარაკანის]] თავადმა, [[გლებ სვიატოსლავიჩი|გლებ სვიატოსლავიჩმა]] გაყინულ ზღვაზე გაზომა მანძილი [[ქერჩი|ქერჩსა]] და [[ტამანი|ტამანს]] შორის, რაც დასტურდება ტმუტაკანის ქვის წარწერით. |
|||
== რესურსები ინტერნეტში == |
== რესურსები ინტერნეტში == |
||
18:07, 21 ოქტომბერი 2014-ის ვერსია
| აზოვის ზღვა | |
|---|---|
| |
| აზოვის ზღვის სატელიტური გამოსახულება | |
| ზოგადი ინფორმაცია | |
| ოკეანის აუზი | ატლანტის ოკეანე |
| ტიპი | ხმელთაშუა |
| გეოგრაფიული კოორდინატები | 46° ჩ. გ. 37° ა. გ. / 46° ჩ. გ. 37° ა. გ. |
| ფართობი | 39 000 კმ² |
| მოცულობა | 0,290 ათ. კმ³ |
| სანაპირო ხაზის სიგრძე | 1472 კმ |
| საშუალო სიღრმე | 7,4 მ |
| უდიდესი სიღრმე | 13,5 მ |
| სიგრძე | 360 (მაქს.) კმ |
| სიგანე | 180 (მაქს.) კმ |
| მარილიანობა | 12-14 ‰ |
| ნავსადგური | მარიუპოლი ტაგანროგი |
| |
აზოვის ზღვა (რუს. Азо́вское мо́ре; უკრ. Азо́вське мо́ре) — ატლანტის ოკეანის აუზის განაპირა ზღვა, მდებარეობს აღმოსავლეთ ევროპის სამხრეთ ნაწილში, შავ ზღვასთან შეერთებულია ქერჩის სრუტით. ჩრდილოეთით მას ესაზღვრება უკრაინა, აღმოსავლეთით რუსეთი, დასავლეთით კი ყირიმის ნახევარკუნძული.
აზოვის ზღვის წარმოქმნის თარიღად მიიჩნევა ძვ. წ. 5600 შავი ზღვის დატბორვის თეორიის მიხედვით. ამ არეალში არსებობს ნეოლითური ნამოსახლარის ნიშნები, რომელიც ამჟამად ზღვით არის დაფარული. აზოვი ანტიკურ ხანაში ცნობილი იყო სახელით მეოტიის ტბა ან ზღვა (ბერძ. ἡ Μαιῶτης λίμνη და ლათ. Palus Maeotis).
ამჟამინდელი სახელი პოპულარული წარმოდგენით მომდინარეობს პოლოვციელი პრინცი აზუმისგან, რომელიც ამ რეგიონში მდებარე ქალაქის თავდაცვის დროს იქნა მოკლული 1067 წელს. მკვლევართა აზრით ზღვის სახელი დაკავშირებულია ქალაქ აზოვთან, ან აზაკთან, რაც თურქულად „დაბალს“ ნიშნავს, მისი მდებარეობის მითითებით.
ზღვა 340 კმ-ია სიგრძეში, 135 კმ — სიგანეში და 37 555 კმ² ფართობი უჭირავს. ზღვაში ჩამდინარე მთავარი მდინარეებია დონი და კუბანი, რაც განაპირობებს ზღვის შედარებით დაბალ მარილიანობას, ზოგიერთ ნაწილებში კი სრულ სიმტკნარეს. ეს მდინარეები ასევე დიდი რაოდენობით სილას ლექავენ აზოვში.
აზოვის ზღვის სიღრმე ყველაზე მცირეა მსოფლიოში და საშუალოდ 13 მეტრს შეადგენს. ფაქტობრივად, სილის დანალექის დაგროვების ჟამს მისი საშუალო სიღრმე 1 მეტრსაც არ აღემატება, განსაკუთრებით ტაგანროგის ყურესთან. მთავარი დინება საათის ისრის საწინააღმდეგო მიმართულებისაა, ხოლო ტალღები კი დროდადრო 5 მეტრს აღწევს. ზამთარში ზღვის დიდი ნაწილი ყინულითაა დაფარული.
ზღვის მნიშვნელოვანი პორტებია ბერდიანსკი, მარიუპოლი, დონის-როსტოვი, ტაგანროგი და იეისკი. ზღვას ორი არხი უკავშირდება: ვოლგა-დონის არხი და მანიჩის არხი, რომელიც მას კასპიის ზღვასთან აკავშირებს. ზღვა აქტიურად გამოიყენება თევზჭერისთვის, ასევე გაზისა და ნავთობის მოსაპოვებლად.
ისტორიულად ზღვა მდიდარი იყო წყლის ფლორითა და ფაუნით, თუმცა ზედმეტი თევზჭერისა და დაბინძურებისგან მან ბოლო დროს შესამჩნევად იკლო.
შესწავლის ისტორია
აზოვის ზღვის შესწავლაში, ძირითადად, გამოიყოფა სამი ეტაპი:
- ძველი (გეოგრაფიული) — ჰეროდოტეს დროიდან XIX საუკუნის დასაწყისამდე.
- გეოგრაფიულ-გეოლოგიური — XIX საუკუნიდან XX საუკუნის 40-იან წლებამდე.
- კომპლექსური — XX საუკუნის მეორე ნახევრიდან დღემდე.
„პონტოს ევქსინოსი” და „მეოტია” რუკაზე პირველად პტოლემემ დაიტანა. მან, ასევე, განსაზღვრა აზოვის ზღვის ქალაქების, ესტუარებისა და პლატფორმების გეოგრაფიული კოორდინატები.
1068 წელს ტმუტარაკანის თავადმა, გლებ სვიატოსლავიჩმა გაყინულ ზღვაზე გაზომა მანძილი ქერჩსა და ტამანს შორის, რაც დასტურდება ტმუტაკანის ქვის წარწერით.
რესურსები ინტერნეტში
- აზოვის ზღვა — ენციკლოპედია ბრიტანიკა (ინგლისური)
- აზოვის ზღვის სურათები (ინგლისური)
- Theory that Atlantis sank beneath the Sea of Azov.