ტოკელაუ: განსხვავება გადახედვებს შორის

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
[შეუმოწმებელი ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 108: ხაზი 108:


[[კატეგორია:ოკეანეთის ქვეყნები]]
[[კატეგორია:ოკეანეთის ქვეყნები]]
[[კატეგორია:ტოკლაუ]]
[[კატეგორია:ტოკელაუ]]


{{Link GA|ar}}
{{Link GA|ar}}

22:28, 26 ივლისი 2014-ის ვერსია

ტოკელაუ
ინგლ. Tokelau
ტოკელაუ
ტოკელაუს
დევიზი: "Tokelau mo te Atua"
ტოკელაუს მდებარეობა
დედაქალაქიატაფუ
09°10′ ს. გ. 171°50′ ა. გ. / 9.167° ს. გ. 171.833° ა. გ. / -9.167; 171.833
უდიდესი ქალაქი ფაკაოფო
ოფიციალური ენა ტოკელაური[1]
ინგლისური
მთავრობა კონსტიტუციური მონარქია
 -  დედოფალი ელისაბედ II
 -  ადმინისტრატორი დეივიდ პეიტონი
ფართობი
 -  სულ 10 კმ2 (228)
მოსახლეობა
 -  2011 შეფასებით 1411 (220-ე)
 -  სიმჭიდროვე 141,10 ად. კაცი/კმ2 (86)
მშპ (მუპ) 1993 შეფასებით
 -  სულ $1.5 მილიონი (227)
 -  ერთ მოსახლეზე $1,035 
ვალუტა ახალ ზელანდიური დოლარი (NZD)
დროის სარტყელი UTC -12 სთ.
Internet TLD .tk
სატელეფონო კოდი 690

ტოკელაუ (ინგლ. Tokelau) — ახალი ზელანდიის მმართველობის ქვეშ არსებული ტერიტორია, რომელიც შედგება სამი მარჯნის ატოლისაგან და მდებარეობს წყნარ ოკეანეში ახალ ზელანდიასა და ჰავაის კუნძულებს შორის. საერთო ფართობი შეადგენს 10 კმ²-ს, ხოლო აქ ცხოვრობს 1411 კაცი (2011). ატოლის ჩრდილოეთით მდებარეობს სამოას, აღმოსავლეთით ტუვალუს, სამხრეთით ფენიქსის კუნძულების, დასავლეთით ლაინის კუნძულების (ფენიქსის და ლაინის კუნძულები მიეკუთვნება კირიბატის) ტერიტორიული წყლები. იგი შედის ახალი ზელანდიის სამეფოში. გაეროს გენერალურმა ასამბლეამ ტოკელაუ არა-თავისუფალ ტერიტორიად მიიჩნია.[2][3].დასავლელების მიერ ეს სახელმწიფო ზოგჯერ ძველი კოლონიური სახელით, კავშირის კუნძულებით მოიხსენიება.

დასხელება

დასახელება «ტოკელაუ» პოლინეზიურიდან თარგმანში ნიშნავს «ჩრდილოეთის ქარი». ეს ტერიტორია აღმოაჩინეს ევროპელმა მკვლევარება და მას სახელად დაარქვეს «გაერთიანებული კუნძულები». სახელი ტოკელაუ მიღებულ იქნა 1946 წელს, ხოლო ოფიციალურად დამტკიცდა 1976 წლის 9 დეკემბერს.

გეოგრაფია

ტოკელაუს რუკა.

ტოკელაუს კუნძულები შედგება სამი ატოლისაგან — ატაფუ, ნუკუნონუ და ფაკაოფო. გეოგრაფიულად ტოკელაუს მიეკუთვნება ატოლი სუეინსიც, რომელიც ადმინისტრაციულად შედის ამერიკის სამოას შემადგენლობაში. ატოლები შედგებიან დიდი რგოლისებური წყლისქვეშა რიფებისაგან, რომლებზეც აღმართულია ბევრი პატარა მარჯნის კუნძულები. პატარა კუნძულები ოკეანის ზედაპირიდან ამოწეულია მხოლოდ 3—4 მეტრით.

კუნძულების ზედაპირი შედგება მარჯნის ნატეხებისაგან და მარჯნის ქვიშისაგან. ღარიბ კირქვიან ნიადაგზე იზრდებიან მხოლოდ პანდანუსები, ქოქოსის პალმები და ბუჩქები.

ტოკელაუს კლიმატი მუდმივად ცხელია, პასატურია და ნესტიანია. დეკემბერ-მარტში იშვიათობას არ წარმოადგენს ქარიშხლები.

ისტორია

1889 წელს ტოკელაუს კუნძულებმა მიიღეს დიდი ბრიტანეთის პროტექტორატი.

1916 წლიდან ისინი შევიდნენ ბრიტანეთის კოლონიის გილბერტის და ელისის კუნძულები შემადგენლობაში. 1925 წელს გადაეცა ახალ ზელანდიას მმართველობაში.

2002 წლიდან ტოკელაუს ხელისუფლებამ გაერო-ს დეკოლონიზაციის კომიტეტთან და ასევე ახალი ზელანდიის ხელისუფლებასთან ერთად შეიმუშავეს გეგმა ტოკელაუს დამოუკიდებელი სახელმწიფოს შექმნის შესახებ ახალ ზელანდიასთან თანამშრომლობის ხელშეკრულების საფუძველზე. ტოკელაუს პარლამენტმა ხმა მისცა დამოუკიდებლობას, მაშინ როცა ახალი ზელანდიის პარლამენტმა და გაერთიანებული ერების ორგანიზაციამ გადადო მიღებული გადაწყვეტილება ამ საკითხზე მოსახლეობაში რეფერენდუმის ჩატარებამდე.

ტოკელაუსათვის თვითგამორკვევის სტატუსის მიცემა ახალ ზელანდიასთან თავისუფალი ასოციაციის ფორმით გამოტანილი იყო რეფერენდუმზე 2006 წლის 11 თებერვალს, რომელიც ჩატარდა გაეროს მეთვალყურეობის ეგიდით. რეფერენდუმის პირობებით, თავისუფალი ასოციაციის სასარგებლოდ არჩევისათვის აუცილებელი იყო ხმების 66 % მიღება (615 ადამიანი), მაგრამ ამ გადაწყვეტილებას მხარი დაუჭირა რეფერენდუმში მონაწილეთა მხოლოდ 60 %. მეორე რეფერენდუმი, ჩატარდა 2007 წლის 20-დან 24 ოქტომბრამდე გაეროს მეთვალყურეების თანდასწრებით, მიუხედავად თითქმის ასპროცენტიანი შედეგების მოლოდინისა თვითგამორკვევას ხმა მისცა მხოლოდ რეფერენდუმში მონაწილეთა 64,5 % (დააკლდა მხოლოდ 16 ხმა აუცილებელი 2/3-სთვის). შესაბამიმისად, ტოკელაუმ შეინარჩუნა ძველი სტატუსი არათვითმართვადი ტერიტორია სხვისი მართველობის ქვეშ.

დღეისათვის ტოკელაუ წარმოადგენს ახალი ზელანდიის სამფლობელოს, იმართება 1948 წლის ტოკელაუს აქტისა და 1963—1999 წლებში მასში შესული შესწორებების საფუძველზე. ამ დოკუმენტის თანახმად ახალი ზელანდია უზრუნველყოფს ტოკელაუს კუნძულების თავდაცვას.

ადმინისტრაციული დაყოფა

ტოკელაუ იყოფა სამ ატოლად: ატაფუ, ნუკუნონუ და ფაკაოფო. თვითოეულ მათგანს აქვს შესაბამისად იგივე დასახელების ადმინისტრაციული ცენტრი.

ატოლი ადმინისტრაციული ცენტრი მიწის ფართობი,
კმ²
ლაგუნის ფართობი,
კმ²
მოსახლეობა,
ად. (2011)
სიმჭიდროვე,
ად./კმ²
კოორდინატები
1 ატაფუ ატაფუ 2,03 17 482 237,44 8°33′06″ ს. გ. 172°30′03″ დ. გ. / 8.55167° ს. გ. 172.50083° დ. გ. / -8.55167; -172.50083 (Atafu)
2 ნუკუნონუ ნუკუნონუ 5,46 98 397 72,71 9°10′06″ ს. გ. 171°48′35″ დ. გ. / 9.16833° ს. გ. 171.80972° დ. გ. / -9.16833; -171.80972 (Nukunonu)
3 ფაკაოფო ფაკაოფო 2,63 50 490 186,31 9°21′55″ ს. გ. 171°12′54″ დ. გ. / 9.36528° ს. გ. 171.21500° დ. გ. / -9.36528; -171.21500 (Fakaofo)
სულ 10,12 165 1369 139,43

შენიშვნა: 42 ტოკელაუს მოქალაქე აღწერისას იმყოფებოდა სამოაში.

მოსახლეობა

სქოლიო

  1. http://www.tokelau-info.tk/
  2. Official site for the Tokelau Council of Ongoing Government. ციტატა: „The basis of Tokelau's legislative, administrative and judicial systems is the Tokelau Islands Act 1948 and its amendments. (See the link "LAW") In November 1974 the administration of Tokelau was transferred from the Mäori and Island Affairs Department to the Ministry of Foreign Affairs. From then until September 1980, when the Tokelau administration regulations were amended, the New Zealand Secretary of Foreign Affairs was the administrator of Tokelau. New regulations then came into force whereby the Minister of Foreign Affairs was empowered to appoint a suitable person to be the Administrator of Tokelau. The New Zealand flag is used and the anthem is God Save the Queen.“ ციტირების თარიღი: 2007-11-04.
  3. Tokelau. New Zealand Ministry of Foreign Affairs and Trade. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-08-21. ციტირების თარიღი: 2008-12-23.
  4. მოსახლეობის აღწერა (2011)
  5. ტოკელაუს მოსახლეობის აღწერა (2011)

თარგი:Link GA