ქერი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
No edit summary |
ახლიდან გადავწერე |
||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
{{ტაქსოდაფა |
|||
[[ფაილი:Hordeum-barley.jpg|thumb|right|ქერი]] |
|||
| სახელი = ქერი |
|||
'''ქერი''' (Hordeum), ერთი ან მრავალწლოვანი მცენარეთა გვარი [[მარცვლოვანნი|მარცვლოვანთა]] ოჯახისა. [[საქართველო|საქართველოში]] უძველესი დროდანაა ცნობილი და მოჰყავთ თითქმის ყველგან. ბიოლოგიური თვისებების მიხედვით, ქერი იყოფა საგაზაფხულოდ და საშემოდგომოდ. მისი მარცვალი შეიცავს: [[წყალი|წყალს]], [[ცილა]]ს, [[ნახშირწყალი|ნახშირწყლებს]], [[უჯრედისი|უჯრედისს]], ნაცრის ელემენტებს, [[ცხიმი|ცხიმს]], [[ფერმენტი|ფერმენტებს]]; B, D, E და A ჯგუფის ვიტამინებს. ქერისგან მზადდებადიეტური საკვები, კერძოდ, მისი ფაფით კვებავენ [[ღვიძლი]]თ დაავადებულებს. ქერის მარცვალი დიდი რაოდენობით უჯრედისს შეიცავს, ამიტომ, მის ფაფასა და წვნიანს, დიეტის სახით, მსუქან ადამიანებსაც ურჩევენ. |
|||
| სურათის ფაილი = Hordeum-barley.jpg |
|||
| სურათის წარწერა = |
|||
[[კატეგორია:მარცვლოვანნი]] |
|||
| სურათის აღწერა = |
|||
| ზესამეფო = |
|||
საიგულისხმოა რომ სწორედ ქერის ფერიდან გამომდინარე მოდის ქართულ ენაში ღია ფერის თმის შესატყვისი ქერა |
|||
| სამეფო = მცენარეები |
|||
| ქვესამეფო = |
|||
| განყოფილება = |
|||
| განყოფილება_რანგის_გარეშე = |
|||
| ქვეგანყოფილება = |
|||
| ზეტიპი = |
|||
| ტიპი = |
|||
| ტიპი_რანგის_გარეშე = |
|||
| ქვეტიპი = |
|||
| ზეკლასი = |
|||
| კლასი = |
|||
| კლასი_რანგის_გარეშე = |
|||
| ქვეკლასი = |
|||
| ინფრაკლასი = |
|||
| ზერიგი = |
|||
| რიგი = |
|||
| რიგი_რანგის_გარეშე = |
|||
| ქვერიგი = |
|||
| ინფრარიგი = |
|||
| ზეოჯახი = |
|||
| ოჯახი = |
|||
| ოჯახი_რანგის_გარეშე = |
|||
| ქვეოჯახი = |
|||
| ზეტრიბა = |
|||
| ტრიბა = |
|||
| ქვეტრიბა = |
|||
| გვარი = |
|||
| გვარი_რანგის_გარეშე = |
|||
| ქვეგვარი = |
|||
| sectio = |
|||
| სახეობა = |
|||
| ქვესახეობა = |
|||
| ლათ = Hordeum |
|||
| სექციის სახელი = |
|||
| სექციის ტექსტი = |
|||
| არეალის რუკა = |
|||
| არეალის რუკის წარწერა = |
|||
| არეალის რუკის სიგანე = |
|||
| არეალის ლეგენდა = |
|||
| iucnstatus = |
|||
| ვიკისახეობები = |
|||
| commons = |
|||
| iucn = |
|||
| itis = |
|||
| ncbi = |
|||
}} |
|||
'''ქერი''' ({{lang-la|Hordeum}}) — ერთ- და მრავალწლოვან ბალახოვან მცენარეთა გვარი მარცვლოვანთა ოჯახისა. ქერის ფესვთა სისტემა ფუნჯაა; ღერო-ღრუ ჩალისფერი, რომლის სიმაღლე 35-135 სმ აღწევს. ფოთოლი სხვა მარცვლოვანებზე უფრო ფართო აქვს. ყვავილედი თავთავია, ნაყოფი — მარცვალია. ევრაზიასა და ამერიკაში ცნობილია დაახლოებით 30 სახეობა. მისი სამშობლოა აზია, თუმცა ველური სახით ის სირიაში, თურქეთში, შუა აზიასა და კავკასიაშიც ხარობს. ეგვიპტეში ქერის კულტურა ფარაონების დროიდანაა ცნობილი. სწორედ აქედან გავრცელდა ის საბერძნეთსა და რომის იმპერიაში. XV საუკუნემდე ქერის მარცვლებს ფქვავდნენ და პურს აცხობდნენ. აღსანიშნავია, რომ ძველი მკურნალები სამკურნალოდ იყენებდნენ როგორც ქერის მარცვლებს, ასევე ქერის წყალს. ავიცენას მიაჩნდა, რომ ქერი უნიკალურად წმენდს ორგანიზმს. კულტურაშია 3 სახეობა. სამივეს ხშირად აერთიანებენ ერთ კრებად სახეობაში — სათესი ქერი (Hordeum sativum); ბიოლოგიური თავისებურების მიხედვით ქერი იყოფა საგაზაფხულოდ და საშემოდგომოდ. ქერის მარცვალი შეიცავს (პროცენტობით): წყალს (13), ცილას (12), ნახშირწყლებს (64,6), უჯრედისს (5,5), ცხიმს (2,1), ნაცრის ელემენტებს (2,8). ქერი მეტად ღირებული მარცვლოვანი კულტურაა. მარცვლისაგან ამზადებენ ფქვილს და ღერღილს. პურის გამოცხობისას ქერის ფქვილს უამტებენ ხორბლის ფქილს. ქერი ძვირფასი კონცენტრირებული საკვებია მეღორეობასა და მეფრინველეობაში. იყენებენ ლუდის წამროებაში, მის ექსტრაქტებს — საფეიქრო, საკონდიტრო და ფარმაცევტულ მრეწველობაში. |
|||
08:03, 2 მაისი 2014-ის ვერსია
| ქერი | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| მეცნიერული კლასიფიკაცია | ||||||||||||
| ||||||||||||
| ლათინური სახელი | ||||||||||||
| Hordeum | ||||||||||||
| ||||||||||||
ქერი (ლათ. Hordeum) — ერთ- და მრავალწლოვან ბალახოვან მცენარეთა გვარი მარცვლოვანთა ოჯახისა. ქერის ფესვთა სისტემა ფუნჯაა; ღერო-ღრუ ჩალისფერი, რომლის სიმაღლე 35-135 სმ აღწევს. ფოთოლი სხვა მარცვლოვანებზე უფრო ფართო აქვს. ყვავილედი თავთავია, ნაყოფი — მარცვალია. ევრაზიასა და ამერიკაში ცნობილია დაახლოებით 30 სახეობა. მისი სამშობლოა აზია, თუმცა ველური სახით ის სირიაში, თურქეთში, შუა აზიასა და კავკასიაშიც ხარობს. ეგვიპტეში ქერის კულტურა ფარაონების დროიდანაა ცნობილი. სწორედ აქედან გავრცელდა ის საბერძნეთსა და რომის იმპერიაში. XV საუკუნემდე ქერის მარცვლებს ფქვავდნენ და პურს აცხობდნენ. აღსანიშნავია, რომ ძველი მკურნალები სამკურნალოდ იყენებდნენ როგორც ქერის მარცვლებს, ასევე ქერის წყალს. ავიცენას მიაჩნდა, რომ ქერი უნიკალურად წმენდს ორგანიზმს. კულტურაშია 3 სახეობა. სამივეს ხშირად აერთიანებენ ერთ კრებად სახეობაში — სათესი ქერი (Hordeum sativum); ბიოლოგიური თავისებურების მიხედვით ქერი იყოფა საგაზაფხულოდ და საშემოდგომოდ. ქერის მარცვალი შეიცავს (პროცენტობით): წყალს (13), ცილას (12), ნახშირწყლებს (64,6), უჯრედისს (5,5), ცხიმს (2,1), ნაცრის ელემენტებს (2,8). ქერი მეტად ღირებული მარცვლოვანი კულტურაა. მარცვლისაგან ამზადებენ ფქვილს და ღერღილს. პურის გამოცხობისას ქერის ფქვილს უამტებენ ხორბლის ფქილს. ქერი ძვირფასი კონცენტრირებული საკვებია მეღორეობასა და მეფრინველეობაში. იყენებენ ლუდის წამროებაში, მის ექსტრაქტებს — საფეიქრო, საკონდიტრო და ფარმაცევტულ მრეწველობაში.