სომხეთის მთიანეთი: განსხვავება გადახედვებს შორის

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ახალი გვერდი: {{ინფოდაფა ქედი | სახელწოდება = სომხეთის მთიანეთი | ფაილი = The Armeni...
 
No edit summary
ხაზი 21: ხაზი 21:
| ამგებელი ქანები =
| ამგებელი ქანები =
}}
}}
'''სომხეთის მთიანეთი''' — მთიანეთი უმთავრესად თურქეთშ, ჩრდილოეთით ესაზღვრება აღმოსავლეთ პონტოს მთები, ჩრდილოეთ-აღმოსავლეთით სამხრეთ კავკასიის ვულკანური მთიანეთი, დასავლეთით ანატოლიის ზეგანი, სამხრეთით ტავრის ქედი, ხოლო აღმოსავლეთით ნაწილობრივ გადადის ირანში. გეოლოგიურად სომხეთის მთიანეთიხმელთაშუა ზღვის ალპური ნაოჭა სარტყლის ნაწილია, სადაც განვითარებულია დიდი სისქის მეზო-კაინოზოური ვულკანოგენურ-დანალექი ქანები, ზედაცარცული, პალეოგენური და ნეოგენური გრანიტოიდებისა და ჰიპერბაზიტების ინტრუზივები. წიაღისეულიდან აღსანიშნავია ქრომის, სპილენძის, დარიშხანის, ქვანახშირის საბადოები. რელიეფში ჭარბობს ვრცელი ვულკანური ზეგნები და ნაოჭა-ლოდა ქედებით გაყოფილი ტექტონიკური ღრმულები. ვულკანური მწვერვალებიდან აღსანიშნავია დიდი არარატი (5165 მ), სებელანი (4821 მ), სუფჰანი (4434 მ). ერთადერთი მოქმედი ვუკანია ნემრუთი. დამახასიათებელია ტექტონიკური ღრმულები, რომელთა ფსკერზე ტბებია ჩამდგარი, აღსანიშნავია ვანის ტბა, ურმია და სხვა. დიდი ქვაბულებია: ერზურუმის, მუშის, თავრიზისა და სხვა. ზეგნებიდან ყველაზე ვრცელია ყარსისა და არდაჰანის. ჰავა სუბტროიკული კონტინენტურია. ნალექები მთაში 300-800 მმ, ქვაბულებში 150-300 მმ წელიწადში. იცის ხანგრძლივი ყინვიანი და თოვლიანი ზამთარი. სომხეთის მთიანეთზე სათავე აქვს მდინარეებს მტკვარს, არაქსს, ევფრატსა და დიდ ზაბს. ბევრია მინერალური, მათ შორის თერმული წყარო. ქვაბულებში გავრცელებულია მშრალი სტეპი და მთის ნახევარუდაბნო, ხეობების გასწვრივ - ჭალის მდელო და ბუჩქნარი. სარწყავ ადგილებში მჭიდროდ დასახლებული ოაზისებია. მთის ნოტიო კალთებზე 800-იდან 1400 მ სიმაღლემდე მთის სტეპია, 1000-იდან 2300 მ-მდე - მუხისა და ფიჭვის ტყეები; ნაკლებად ნოტიო კალთებზე დაბალი ეკლიანი ბუჩქის რაყებია, 2000-3000 მ სიმაღლეზე - მთის მდელო, უფრო ზევით - კლდოვანი ლანდშაფტი. მაღალი მთის მწვერვალები დაფარულია მარადი თოვლითა და ამყივნარებით. ცხოველებიდან ბევრია მღრღნელები და ქვეწარმავლები; გვხვდება შველი, მუფლონი, დათვი, ჯიქი, ზოლებიანი აფთარი.
'''სომხეთის მთიანეთი''' — მთიანეთი უმთავრესად [[თურქეთი|თურქეთში]], ჩრდილოეთით ესაზღვრება [[აღმოსავლეთ პონტოს მთები]], ჩრდილოეთ-აღმოსავლეთით [[სამხრეთ კავკასიის ვულკანური მთიანეთი]], დასავლეთით [[ანატოლიის ზეგანი]], სამხრეთით [[ტავრის ქედი]], ხოლო აღმოსავლეთით ნაწილობრივ გადადის [[ირანი|ირანში]]. გეოლოგიურად სომხეთის მთიანეთი ხმელთაშუა ზღვის ალპური ნაოჭა სარტყლის ნაწილია, სადაც განვითარებულია დიდი სისქის მეზო-კაინოზოური ვულკანოგენურ-დანალექი ქანები, ზედაცარცული, პალეოგენური და ნეოგენური გრანიტოიდებისა და ჰიპერბაზიტების ინტრუზივები. წიაღისეულიდან აღსანიშნავია ქრომის, სპილენძის, დარიშხანის, ქვანახშირის საბადოები. რელიეფში ჭარბობს ვრცელი ვულკანური ზეგნები და ნაოჭა-ლოდა ქედებით გაყოფილი ტექტონიკური ღრმულები. ვულკანური მწვერვალებიდან აღსანიშნავია დიდი არარატი (5165 მ), სებელანი (4821 მ), სუფჰანი (4434 მ). ერთადერთი მოქმედი ვუკანია ნემრუთი. დამახასიათებელია ტექტონიკური ღრმულები, რომელთა ფსკერზე ტბებია ჩამდგარი, აღსანიშნავია ვანის ტბა, ურმია და სხვა. დიდი ქვაბულებია: ერზურუმის, მუშის, თავრიზისა და სხვა. ზეგნებიდან ყველაზე ვრცელია ყარსისა და არდაჰანის. ჰავა სუბტროიკული კონტინენტურია. ნალექები მთაში 300-800 მმ, ქვაბულებში 150-300 მმ წელიწადში. იცის ხანგრძლივი ყინვიანი და თოვლიანი ზამთარი. სომხეთის მთიანეთზე სათავე აქვს მდინარეებს მტკვარს, არაქსს, ევფრატსა და დიდ ზაბს. ბევრია მინერალური, მათ შორის თერმული წყარო. ქვაბულებში გავრცელებულია მშრალი სტეპი და მთის ნახევარუდაბნო, ხეობების გასწვრივ - ჭალის მდელო და ბუჩქნარი. სარწყავ ადგილებში მჭიდროდ დასახლებული ოაზისებია. მთის ნოტიო კალთებზე 800-იდან 1400 მ სიმაღლემდე მთის სტეპია, 1000-იდან 2300 მ-მდე - მუხისა და ფიჭვის ტყეები; ნაკლებად ნოტიო კალთებზე დაბალი ეკლიანი ბუჩქის რაყებია, 2000-3000 მ სიმაღლეზე - მთის მდელო, უფრო ზევით - კლდოვანი ლანდშაფტი. მაღალი მთის მწვერვალები დაფარულია მარადი თოვლითა და ამყივნარებით. ცხოველებიდან ბევრია მღრღნელები და ქვეწარმავლები; გვხვდება შველი, მუფლონი, დათვი, ჯიქი, ზოლებიანი აფთარი.

09:57, 3 აპრილი 2014-ის ვერსია

თარგი:ინფოდაფა ქედი სომხეთის მთიანეთი — მთიანეთი უმთავრესად თურქეთში, ჩრდილოეთით ესაზღვრება აღმოსავლეთ პონტოს მთები, ჩრდილოეთ-აღმოსავლეთით სამხრეთ კავკასიის ვულკანური მთიანეთი, დასავლეთით ანატოლიის ზეგანი, სამხრეთით ტავრის ქედი, ხოლო აღმოსავლეთით ნაწილობრივ გადადის ირანში. გეოლოგიურად სომხეთის მთიანეთი ხმელთაშუა ზღვის ალპური ნაოჭა სარტყლის ნაწილია, სადაც განვითარებულია დიდი სისქის მეზო-კაინოზოური ვულკანოგენურ-დანალექი ქანები, ზედაცარცული, პალეოგენური და ნეოგენური გრანიტოიდებისა და ჰიპერბაზიტების ინტრუზივები. წიაღისეულიდან აღსანიშნავია ქრომის, სპილენძის, დარიშხანის, ქვანახშირის საბადოები. რელიეფში ჭარბობს ვრცელი ვულკანური ზეგნები და ნაოჭა-ლოდა ქედებით გაყოფილი ტექტონიკური ღრმულები. ვულკანური მწვერვალებიდან აღსანიშნავია დიდი არარატი (5165 მ), სებელანი (4821 მ), სუფჰანი (4434 მ). ერთადერთი მოქმედი ვუკანია ნემრუთი. დამახასიათებელია ტექტონიკური ღრმულები, რომელთა ფსკერზე ტბებია ჩამდგარი, აღსანიშნავია ვანის ტბა, ურმია და სხვა. დიდი ქვაბულებია: ერზურუმის, მუშის, თავრიზისა და სხვა. ზეგნებიდან ყველაზე ვრცელია ყარსისა და არდაჰანის. ჰავა სუბტროიკული კონტინენტურია. ნალექები მთაში 300-800 მმ, ქვაბულებში 150-300 მმ წელიწადში. იცის ხანგრძლივი ყინვიანი და თოვლიანი ზამთარი. სომხეთის მთიანეთზე სათავე აქვს მდინარეებს მტკვარს, არაქსს, ევფრატსა და დიდ ზაბს. ბევრია მინერალური, მათ შორის თერმული წყარო. ქვაბულებში გავრცელებულია მშრალი სტეპი და მთის ნახევარუდაბნო, ხეობების გასწვრივ - ჭალის მდელო და ბუჩქნარი. სარწყავ ადგილებში მჭიდროდ დასახლებული ოაზისებია. მთის ნოტიო კალთებზე 800-იდან 1400 მ სიმაღლემდე მთის სტეპია, 1000-იდან 2300 მ-მდე - მუხისა და ფიჭვის ტყეები; ნაკლებად ნოტიო კალთებზე დაბალი ეკლიანი ბუჩქის რაყებია, 2000-3000 მ სიმაღლეზე - მთის მდელო, უფრო ზევით - კლდოვანი ლანდშაფტი. მაღალი მთის მწვერვალები დაფარულია მარადი თოვლითა და ამყივნარებით. ცხოველებიდან ბევრია მღრღნელები და ქვეწარმავლები; გვხვდება შველი, მუფლონი, დათვი, ჯიქი, ზოლებიანი აფთარი.